Ýorga bedew Gülsary hakda kyssa / iki perdeli oýun

ÝORGA BEDEW GÜLSARY HAKDA KYSSA

(Çingiz Aýtmatowyň “Hoş gal, Gülsary!” atly powestiniň esasynda )

Oýuna gatnaşýanlar:

1. Tanabaý Bakasow, ýylkyban we çopan (ýaş wagty we garran çagy).
2. Jaýdar-apa*, Tanabaýyň aýaly.
3. Gülsary, melemtil sary, ýorga bedew (ýaş wagty we garran çagy).
4. Gyzylgül, gyzyl gysyrak, Gülsaryň jorasy (magşugy).
5. Çoro Saýakow, kolhoz başlygy, soňra—kolhozyň partorgy, Tanabaýyň dosty.
6. Ibragim, maldarçylyk fermasynyň müdiri.
7. Bibijan, dul aýal.
8. Torgoý, garry ýylkyban, ýaşuly.
9. Sakmançy* aýallar.
10. Bektaý, Tanabaýyň golastyndaky goýun sürisiniň ýaş çopany.
11. Jorokul Aldanow, kolhozyň täze başlygy.
12. Segizbaýew, etrapdan iberilen wekil.
13. Kaşkataýew, etrap kompartiýasynyň birinji sekretary.
14. Kerimbekow, komsomol komitetiniň sekretary, etrap partiýa býurosynyň agzasy.
15. Maldarlar, ýylkybanlar, atbakarlar, çopanlar, çoluklar, ýazlagçylar, oba ýaşaýjylary, çagalar.
16. Dürli reňkli gylýallar.

Waka Beýik Watançylyk urşundan soňky ýyllarda, gyrgyz obalarynyň birinde bolup geçýär.

I-nji perde

Gyrgyz obasy. T a n a b a ý y ň pagsadan salnan jaýy. Günortan nahar wagty T a n a b a ý bilen Ç o r o ýaňy naharlaryny iýip, çaý içmäge oturýalar. Eli mejimeli J a ý d a r girýär, ol çäýnek-käseleri, süýji-kökeleri goýuşdyryp, çykyp gidýär.

Ç o r o . Seň näme üçin ýygy-ýygydan şowsuzlyga uçraýanlygyň sebäbini aýdaýynmy? Sabyrsyzlygyň sebäpli, hudaý bar. Saňa hemme zady tiz äbermeli, ähli işleri gyssagly etmeli. Kanagatly adamalar ýörände-de saldamly ýöreýärler, sen ýaly atyny alakjadyp çapanok. Nirä alňasaýaň diýsene, hamala söbügiňe möjek düşüp gelýän ýaly. ( T a n a b a ý sesini çykarman käselere çaý guýuşdyrýar.) Utýan zadyň näme? Hiç zat. Baýyryň ýüzüne ilki dyrmaşaňda-da, barybir yzyňdan gelýänlere garaşmaly bolýaň. Dünýä rewolýusiýasyna-da ýeke özüň böküp girmersiň, goldaw gelýänçä garaşarasyň. (Çaýyndan owurtlaýar.) Näme diýsene, düýn däl, öňňin dagdaky oba baryp gaýtdym. Obaň ýaşulylary “Esgerleriň hemmesi frontdan gaýdyp geldimi?” diýip, soradylar. Men hem: “Hawa, diri galanlaryň hemmesi”. Onda olar: “Olar haçan işe başlasam diýýärler?” “Eýýäm zähmet çekip ýörler: kim ekerançylykda, kim gurluşykda—her kim tapan-tupan ýerinde.” “Biz ondan habarly. Ýylkyny kim bakmaly. Ýa, biziň ölermize garaşýalarmy? Aý hawa-la, oňa-da uzak garaşmaly bolmarys-la.” diýýärler.Utanjymdan ýere girmedim. (Biraz dymandan soň.) Işeňňir, päkýürekli, edenli ýylkyban ýetenok. Demirçilik käri—ýaşlara mahsus. Senem bütin ömrüňe ýekedaban urup geçesiň ýog-a!? Şu aladadan çykmaga kömek et, dost. Sen “bolýa” diýseň, galanlaryny mejbur ederis weli, çykalga taparys.
T a n a b a ý . Hany pikirlenip göreýin, Çoro. Aýalym bilen maslahatlaşaýyn. (Gapdala.) Ömrümiziň gylla ýarysy geçensoňam, Çoro, seň şol öňkije bolşuň: halka ýagşylyk etjek bolup gije-gündiz selpäp ýörsüň. Bu häsiýetiň gowydyram. Uruşda görmedigmiz galan däldir, şonuň üçin biz ýagşyzada bolman kim bolsun. Ýagşylyk—durmuşyň özenidir. ( Ç o r o hoşlaşyp gidýär. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Daň atýar. Ýaňy dogup gelýän Günüň şöhlesi daglaryň çür depesindäki gary näzik gülgüne reňke boýaýar. Daş-töwerek ýuwaş-ýuwaşdan ýagtylanýar: baýyrlar we düzlükler owsun atyp duran gök maýsa bilen örtülen. Ýaşyl sähra dürli reňkli meýdan gülleri bilen bezelen. Çarwanyň ak öýi gurulan; iki ädim ýerde taganyň üstünde gazan; gumgan, çal tutylýan ullakan syrçaly küýzeler we başga-da ýylkybanyň hojalygyna gerek zerur enjamalar we goş-golamalr rejeli goýulan. Ses ýetim ýerden otlaga barýan atlaryň dükürdisi, süriň öňbaşçysynyň çasly kişňemesi eşidilýär. Has ýakyndan bolsa, wagt-wagt ýylkybanyň: “Aýt, aýt, aýt!” diýip, gygyrýan sesi we onu münip barýan atynyň toýnak sesi gelýär. T a n a b a ý bilen T o r g o ý .

T o r g o ý ( T a n a b a ý a ). Ana, sanap hem dyndyk. Gulunlaram, taýlaram, gunanlaram, baýtalalram, aýgyrlaram, ýabylaram—hemmesi ýerbe-ýerdir, başy bitindir. Süri nesip etsin, höwri köp bolsun! (Içinden doga okap, elini ýüzüne sylýar-da, kabul ediş-tabşyryş beýany ýazylan kagyzy T a n a b a ý a uzadýar. Ol resminamany okaman we geplemän, goluny çekýär.)
T a n a b a ý (ýarym degişme äheňde). Ýaşuly, miraslyk näme goýup gidýäň? Süri o dien-ä däl ekeni.
T o r g o ý ( asuda). Edil agzyňy dolduryp aýdar ýaly sür-ä däl. Galanynam ýaýla süreňde, atlaň aýak urşuny öz gözüň bilene synlarsyň-da.
T a n a b a ý (ylalaşyp). Atam, men-ä, ýöne gepiň gerdişine görä aýdaýdym.
T o r g o ý (gaşyna düşen silkme telpegini yza süýşürär, gamçysyny sürä tarap çommaldyp). Bir-ä bar! Han-ha süriň sag tarapyna seret! Sary ýorga gunan. Ana şol, bedew bolup ýetişer.
T a n a b a ý . Şo-ol togalakmy? Uşak görünýär, bili hem dar ekeni.
T o r g o ý . Wagtyndan gijräk doglan. Entek ösmeli, ýarsmaly.
T a n a b a ý. Näme oňat taraplary bar?
T o r g o ý . Doglanda ýorga bolup doglan.
T a n a b a ý . Hmm, bolanda näme, ýorga?
T o r g o ý . Bular ýaly ýorga örän seýrek duşýan. Geçen zamanlarda şular ýaly bedewiň bahasyna ýetip bolanokdy. Aýlawda-da muňa taý geljek ýokdyr.
T a n a b a ý (janlanyp). Sered-ä oň ylgaýşyny! Bäh, on-aý!
T o r g o ý (göçgünli). A sen näme pikir etdiň? Oň gulagy jam ýalydyr. Seret häzir şoňa! (Telpegini çykaryp, bulaýlaýar.) Aýt, aýt, aý-ta-a-aý! Sered-ä öň bolan bolaýşyny!
T a n a b a ý. Torgoý aga, oňat at ýetişdiripsiň. Taňry ýalkasyn! Ýüregim aram tapaýdy.
T o r g o ý (agraslyk bilen). Örän oňat at, gözüňi degiräýme. Onda-munda wagtyndan öň güplän bolan bolup ýörme. (Ýeňsesini gaşap.) Owadan gyzyň sawçysynyň köp bolşy ýaly, ýorgaňam hyrydary köpdür. Gyz hem gowy ýere durmuşa çyksa gül açar , anbar saçar, dür saçar; ugursyz ýere düşe perizadyň süllerişini görüp özüň hem gurarsyň. Eliňden hiç hili kömek gelmez kişi maşgalasyna. Ýagşy bedewiň ykbaly hem şonuň ýaly. Derrew maýyryp bolýar. Tekiz ýerde büdrär.
T a n a b a ý . Ýaşuly, men hem at tanaýan , bir gün däl. Gaýgy etme, hemme zat gowy bolar.
T o r g o ý . Adyny ýadyňda sakla: Gülsary.
T a n a b a ý . Gülsary?
T o r g o ý . Hawa. Sary gül. Geçen ýyl gulunka, tomus dynç alyşda gyz agtygym görme-görşe gelende halapdy we şol dakypdy bu ady. Entek münmäge howlukma. Adama ynanaýmagyn. Ýaz çykar welin özüň baş öwredersiň. Örän seresap bolgun, öz maýdalyna goýber, gyssama. Ýaşlyk edip, säpjedip, gorguna goýberseň, golowramagy mümkin, aýaklary almaşyp ýorgalygyny ýitirse—bar azabyň biderek bolar. Onsoň ol ýabyny araba goşaýmasaň derde ýaramaz. Gezip gelensoň kän suw içirmeli däldir. Taýyn bolansoň, ölmän gezip ýörsek, görkezersiň-dä . ( T a n a b a ý bilen hoşlaşyp gidýär. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Gyrgyz sährasy. Bahar pasly. Gül-pürçükli ýaşyl meýdanyň bir tarapy baýyrlara dyrmaşyp gidýär, beýleki tarapy jülgede gutarýar. Baýyrlar basgançak-basgançak, gatbar-gatbar daglara öwrülip gidýär. Asmanda bürgüt uçup ýör. Uzakdan ýylkybanyň sesi we onuň itleriniň üýrişi eşidilýär. At toýnagynyň dükürdisi we onuň kişňemesi ýakynlaşýar. Sahnada G ü l s a r y peýda bolýar.

G ü l s a r y (daş-töweregine göz aýlap durşyna). Gyzylgül, Gyzylgül, sen nirede? (At toýnagynyň dükürdisiniň yz ýany bilen G y z y l g ü l gelýär.) Näme köp eglenýäň? Men saňa garaşyp-garaşyp ýüregim suw boldy.
G y z y l g ü l . Munuň sabyrsyzdygyny! Garaşmaly bolsa aýlap hem garaşarsyň.
G ü l s a r y . Gyzylgül, sered-ä bu sähraň gözelligine! Bular ýaly gözellige nirede duşarsyň! Ýadyma düşýär, geçen ýyl bahar aýlary, heniz gulunkam ejemiň yzyna düşüp ylgardym, bökjeklärdim, agynardym. Meň ejem eneleriň arasynda iň owadanydy, ýaly bilen guýrugynyň telleri şemala ykjap, hamala ýelken ýaly ejemiň toýnaklaryny ýerden üzüp asmana göteräýjek-göteräýjek bolýardy. Meň iň bagtly pursatlarym, ol hem haçan ejem ullakan süýtli buluda öwrülýän wagtydy. Ýokumly, bol süýt agzymda köpürjikleýärdi, men göýä elimden alaýjaklar ýaly, howlukmaç, demimi zordan alyp ýetişýärdim. Ejem bolsa tä men doýýançam, çygly, digir-digir dili bilen meň arkamy, sagrymy ýalap durandyr. Nähili ajaýyp pursatlardy! Arman bu bagtly günler kän uzaga çekmedi.
G y z y l g ü l . Ol häzir nirede? Siziň süriňizdemi?
G ü l s a r y . Howa sowap başlapdy. Gök maýsa saralyp, gurady; daglar gar bilen örtüldi; derýaň suwy çekildi. Güýçli ýel syrgyna ulaşyp, tüweleýe öwrüldi, ejem şol tüweleýi böwsüp geçdi-de, ses-sedasyz, sesýetmejek alysdaky giňişlige siňip gitdi. Meniň pikirimçe ony başga sürä geçiren bolmaklary mümkin. Kämahal ejem düýşüme girýär. Birsyhly onuň kişňeýän sesi ýaňlanyp gelýän ýaly bolýar. Ana şonda, bar güýjümi ýygnap, şo tarapa uçup gidäýesim gelýär we her sapar birden ol däl bolaýmasyn diýen şübheli ünji meniň hyjuwymy basýar... Onuň meni taşlamadygyny duýýan. Uzak wagtlap çagyranyny hem duýýan. Men ejemi iň soňky gezek görenligime düşünip, soňky gezek bar sesim bilen gygyryp ony çagyryp agladym.
G y z y l g ü l (biraz dymyşlykdan soň). Men ejemjan bilen elmydama bileje, henize çenl-ä aýralyk başymyza düşenok, hudaýa şükür.
G ü l s a r y . Sen bagtly. Mahal-mahal guluna öwrülip, ejeme gysmyljyrasym gelýär; onuň ýüreginiň urşuny diňläsim gelýär; onuň digir-digir, çyglyja, ýyljajyk dilini gerşimde duýasym gelýär.
G y z y l g ü l . Gel “kowalaşdy” oýnaly! ( Şadyýan bökjekläp ylgap başlaýar. G ü l s a r y ony kowýar. Ikisi hem şadyýan gülüşip, ylgap gidýärler. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Gijäň ýary. Gyş aýalry. Gar syraýar, ýel şuwlaýar. Gylýal sürisi birahat. Atlar bir-birine gysmyljyrap durşuna, aýaza çydap bilmän sandyraşýarlar. G ü l s a r y süriň içine girjek bolup dyrjaşýar, ol “janly galadan” geçip bilmän, süriň daşynda aýlanyp ýör. Uzakdan möjekleriň uwlaýan sesleri gelýär. Süri doňup, üşerilýär. Imi-salalyk aralaşýar.

G ü l s a r y (gapdala). Ýüregim bir elhençligi duýýar. Hojaýyn nirede? Onuň şu wagt zerur gerek wagty-da. Onuň sesi bilen tüsse siňen possunynyň ysy gelip dursa-da bir peýda-da. Ol bolsa gelenok. (Kellesini ýuwaşlyk bilen bir gapdala owrüp, sähel salymlyk üşerilýär-de, özüni bir gapdala zyňýar we iň soňky sesi bilen gygyrýar.) Möjek! (Süri duran ýerinden çalasyn öwrülýär-de, bir tarapa gaçýar.) Gyzylgül, Gyzylgül, sen nirede?
G y z y l g ü l (süriň içinden gygyrýar). Men bärde, ezizim!
G ü l s a r y . Gaç! iň soňky güýjüňi jemläp gaç! Biziň üstümize möjekler çozdy. (Atlar çirkin kişňeşip, aljyraňňy halda tapyrdaşyp, garaňkylyga siňip gidýärler. Ýylkybanyň gazap bilen “Kaýt, kaýt, kaýta-a-aýt”diýip gygyrýan sesi we itleriň üýrýän sesleri eşidilýär. Tüpeň atylýar, onuň ikinji gezek hem sesi gelýär, atlaryň toýnakalarynyň sesi uzaklaşýar. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Kolhoz başlygynyň kabineti. Ç o r o bilen T a n a b a ý .

T a n a b a ý . Sen maňa beýle alagöz bilen seretme! Men faşist däl. Hany atlar üçin saraýlar, hany arpa-süle, hany duz? Gury söz bilen ýaşap ýörüs. Bular ýaly düzgün bilen nädip hojalygy dolandyrmaly? Ynha, seret, eşigmiziň şylhasy çykyp gitdi. Ýaşaýan öýümiz—çala mydar. Çörekden ine-gana doýamzok. Gaýtam, frontda ýüz esse gowy naharlaýardylar. Hamala, atlary elim bilen bogup öldzren ýaly! (Stoldaky kagyza goluny çekýär-de, ony eline alyp galgadýar.) Her ýyl mal ölümi barada resminama doldurýas, hiý nepi degýärmi? Ýyldan-ýyla şular ýaly kagyzyň arkasyna bukulyp, hojalyga biperwaý göz bilen garamaga endik edinipdiris. (Dymýar. Birneme rahatlanyp, säginip-säginip gepleýär.) Sen meni bagyşla, gyzmalyk etdim.
Ç o r o . Gaýta, men senden ötünç soramaly welin... (Telefonyň trubkasyny gulagyna ýetirip.) Ammarçyny çagyryň!

Gapydan A m m a r ç y girýär. .

Ç o r o . Bäş kilo un berip goýber şuňa.
A m m a r ç y . Çagalar bagyna näme?
Ç o r o . Mydama sen bulaşdyrýaň Çagalar bagy nireden ýadyňa düşdi? Olaryň paýy aýratyn. Berip goýber! (Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

G ü l s a r y bilen G y z y l g ü l .

G y z y l g ü l . Sen näme, elmydama dälirän ýaly örän çalt ylgaýaň? Edil tüweleýiň bar-da. Men seň yzyňdan ýetişemog-a.
G ü l s a r y . Meň söýýänim—okgunly tizlik bilen çapmak. Ol meň kalbymy joşdurýar. Käwagtlar dagy, ol hyjuw meni ganatlandyryp asmana galyp gidäýeýin diýýär. Ak bulutlaryň üstünde tä güýjüm gutarýança ýaýnap, bökjekläsim gelýär.( T a n a b a ý y ň aýdym aýdýan sesi eşidilýär.) Hojaýynyň keýpi kök. Men onuň halynyň nä derejedigini aýdymyndan bilýän. Şu aýdym-a, has hem ýakymly. Nowamyza duz salyp gidende-ä men ony has hem gowy görýärin.
G y z y l g ü l . Duz ýalamany-ha men hem halaýan, näme üçindir soňky döwürde men ony ýygy-ýygydan iýip başladym. (Gidýärler.)

T a n a b a ý y ň sähradaky goşy (düşelgesi). T a n a b a ý eli kementli çoluklary bilen.

T a n a b a ý (boş bedräň böwrüne taýak bilen urup durşuna gygyrýar). Kime duz gerek? Kimiň turşuja duz ýalasy gelýär? (Bedre bilen taýagy ýerde goýup, uzyn taýaga berkidilen kementi (ukurugy*) eline alýar-da, ýapyrlyp, sahnaň gyrasyna barýar we kementini hamala atyň boýnunyna oklaýan ýaly edip zyňýar. Sahnaň aňyrsyndan ilki atyň hokranýan, soň bolsa kişňeýän sesi bilen at toýnaklarynyň güpürdisi gelýär. Boýnundan tanap ilen “at çarpaýa galýar.” Ähli güýjini jemläp, ýokarlygyna dartdyrylýan kementi saklajak bolýar.) Aýt, aýt Gülsary! Dur how, hany! Saňa ýamanlyk edýän ýog-a, şu taýda. (Syrtmagyň ujy bat bilen çekilýär, T a n a b a ý ýüzinligine ýykylýar, ol şonda-da kementi elinden sypdyrman, çalasynlyk bilen dikelýär. B i r i n j i ç o l u k kömege ýetişýär: kementden aslyşýar. Kementiň “atyň boýnundaky ujynyň” siltenmesi haýallaýar. Atyň hokranýan we onuň toýnagynyň sesi eşidilýär.) Tek, tek, Gülsary, gorkma, gorkma, dur! Hä, şeýd-ä—akyllyja bol! Gozgansaň özüňe zeper ýetirersiň. (Kementi B i r i n j i ç o l u g a tutdyryp, “G ü l s a r y ň ” golaýyna ýakynalaşýar-da, onuň boýnyny “sypalaýar” we doňup durşyna, kömekçilerine eli bilen yşarat edýär. I k i n j i ç o l u k G ü l s a r y ň “boýnyna” ikinji syrtmagy “salýar-da” ýüpi külterläp, yza çekilýär. B i r i n j i ç o l u g a .) Uýany äber! (Atyň “kellesine”) uýanyny “geýdirýär”.) Dur, Gülsary, dur-r-r, akyllyja bol-a. (At “harlaýar”. Kömekçilerine gygyrýar.) Haçja! ( B i r i n j i ç o l u k ylgap gelip, “atyň dodaklaryna” “haçja geýdirip”, towlaýar. “G ü l s a r y ýuwaşansoň”, çalasynlyk bilen atyň agyzzyrygyny geýdirýär. I k i n j i ç o l u k aty “eýerleýär-de,“ atyň ”jylawyndan tutup, oňa ýakyn durýar. T a n a b a ý aýagyny“üzeňňä” ildirip,”eýere” özüni oklaýar, “ G ü l s a r y ” “çarpaýa galýar-da”, boýny syrtmakly, “tegelegiň içinde” “aýlanyp başlaýar.”) Aýt, aýt! Gülsary, tüweleme! Berekella Gülsary, berekella dostum! (Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Aýly gije. Jylawy teblä gysga we berk daňylan G ü l s a r y başyny sallap dur. Onuň agyzzyrygy bilen eýerini aýyrman goýupdyrlar.Ýeke atyň toýnagynyň sesi gelýär: G y z y l g ü l gelýär.

G y z y l g ü l (eýlesine-beýlesine garap gelşine, Gülsaryny görýär-de, ony gujaklaýar). Salam ezizim! Men seni kän gözledim. ( G ü l s a r y n y boýdan-başa synalp durşuna.) Waý, olar seni nädäýipdirler! Men seň boýnyňa syrtmak atanlarynda, çarpaýyňa galyp, arkan gaýşyp, çirkin kişňäp, atbakarlary ýüpi-süpi bilen süýräniňi synladym. Aýallaryň zähresi ýarylan ýaly, gygyryşyp, çagalaryny goltugyna alyp, öýlerine siňdiler.
G ü l s a r y (agzy agyzzyrykly, wazzykalýar). Men düşnüksiz gürleýän welin, bagyşla—agzymdaky demir päsgel beýär, dodaklarmy ýirdi. Men entek olary ýene süýrejekdim welin, boýnumdaky syrtmak bogup, demimi berenok, başym aýlanyp, tas ýykylypdym. Bir gapdalyndan sähel gymyldasaň haçja agzymy çöwrüp barýar. Şeýle bir ýiti agyry, men-ä gözüm hanasyndan çykarmyka diýdim.
G y z y l g ü l ( G ü l s a r y ň başyny sypalap ). Gögülijigim, seni nä günlere salypdyrlar.
G ü l s a r y. Hojaýyn eýere münende, duýdansyzlykdan ýaňa ýüregim ýaryldy. Mekgäme adam däl, alajagaplaň towusdymyka öýtdim. Syrtmak bilen haçja ýatlan çykdy. Gözüme ýeke çykalga—mawy asman görünýär. Men ondan haraý isläp, ýokarlygyna uçdum, soň bolsa dyzanlygma puşman etdim: boýnumdan ýokarsy iki gabsaň arasynda galandyr öýtdüm.
G y z y l g ü l (gülüp). Iki gezek hojaýyny eýerden zyňanyňy gördüm..
G ü l s a r y . Indi men şu lybasym bilen ertire çenli dikilgazyk bolup durmaly bolaýmasam. Men örän argyn, suwsadym—teşnelikden agzym kepäp dur. Dodaklarmyň agyrysy artykmaç gelýär...
G y z y l g ü l (nebsagyryjylyk bilen). Sabyr et, ezizim, basym hemme zat gülala-güllük bolar. Elbetde, atlaryň ykbaly şeýle ýazylandyr-da. Adamlar bizden akylly hem güýçli bolansoň, olar näme etmelidigini gowy bilýärler. Men gaýdaýyn, sag bol! Gaýgylanma ezizim, arasynda habar tutar duraryn. ( G ü l s a r y n y gujaklap, öpýär-de, gidýär. G ü l s a r y agalaýar. Jahan ýagtylyp başlaýar. Eli suwly bedreli T a n a b a ý gelýär.)
T a n a b a ý . Haý Gülsary, düýn hupbat berensiň-ow! Hä, üşediňmi? Gaýrat et, gardaş! (Dostlarça G ü l s a r y ň boýnyna kakýar. ) Sen gaty görme, dost. Hawa, birneme seni kösedik, onsuz hem bolanok-da. Bütin ömrüňi bikär geçirmersiň-ä!? Bir öwrenişensoň, hiç zat bolmadyk ýaly hem bolar. Gaýta, her bir ýolda ýatan daşdan howatyr etmersiň, her bir çukuryň öňünde ýaýdanyp durmarsyň. Ajykdyňmy? Suwsadyňmy? Bilýän... Sen bu zatlara soň düşünersiň. (Suwly bedräni G ü l s a r y ň agzyna golaý eltýär, ol işdämenlik bilen içýär. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Oba. Kolhoz meýdanynda birnäçe gelin-gyzlar işläp ýörler. Uzakdan ýakynlaşýan at toýnagynyň we onuň kişňemesi eşidilýär.

B i r i r n j i a ý a l . Waý, bir-ä çapyp gelýär!
I k i n j i a ý a l. Bir ýigid-ä, bir ýere gyssanyp baýar.
B i b i j a n (buýsançly). Bu Gülsary süýnüp gelýär, eger şol bolsa, çapyksuwary Tanabaý bolmaly.
Ü ç ü n j i a ý a l . Eý, ýylkyban! Hany, dur-la! (Aýallar atlynyň öňüni gabaýarlar. Atlynyň säginenligi eşidilýär. Aýalaryň biri “atyň” “jylawyndan” tutýar, ýene biri elindäki gamçysyny alýar. Ala-goh boluşyp T a n a b a ý y atdan “düşürýärler”, şadyyýan gülüşýärler, gygyryşýarlar.
D ö r d ü n j i a ý a l . Dogryjaňy aýt: haçan bize gymyz getirjek?
B i r i n j i a ý a l . Biz bärde daň atandan, Gün ýaşýança meýdandan çykamzok, a sen bolsa ýorgaňy çapyp ýörsüň!
T a n a b a ý . Ýylky bakmaga kim size päsgel berýär? Baryň! Ýöne ärlerňize duýdyryp gidiň: täze gelinligiň ugryna çyksynlar. Siz gyşyň aňzagynda doňup, buza öwrülersiňiz.
Ü ç ü n j i a ý a l . Ah, şeýlemi! (Aýallar ýene Tanabaýyň eýlesine-beýlesine geçip, dürtgileýärler.)
T a n a b a ý (aýallardan sypyp, B i b i j a n a ýüzlenýär.) Ol seni halandygyny aňýarmyň? ( G ü l s a r y ň “ýanyna barýar.”) Bärik gel! Hany sypala! ( B i b i j a n G ü l s a r y ň “ýanyna baryp”, ony “sypalaýar.” A ý a l l a r ý gidýärler.) Bu günler süride mundan ýaňa gylýallara gün ýok: bedewler bilen garpyşýar, olary edil it ýaly çeýneýär. Şonuň üçin entek ýaş bolansoň birden maýyp-müjürip edäýmesinler diýip, muny süriden daşrakda saklaýan. Ýene-de sypala, oňa hoş ýakýar. Gör-ä, gulaklaryny keýerjekledäýşini! Gölejik ýaly bolup, sen-ä halady.
B i b i j a n . Elbetde, halandyr-la.
T a n a b a ý . Başga kişi seni söýenok diýjek bolýarmyň?
B i b i j a n . Ýok-la, men o hakda däl. Biziň söýgi paslymyz sowuyp gitdi. Soňundan saňa ýüregim awarmyka diýýän.
T a n a b a ý . O nähili, beýle?
B i b i j a n . Sen beýlekilere meňzeş däl, soň özüňe kyn düşer.
T a n a b a ý . A, saňa!?
B i b i j a n . Maňa näme ? Men uruşda wepat bolanyň dul galan aýaly. Sen bolsa...
T a n a b a ý . (degişme äheňde). Men bolsa seljerme toparyň agzasy. Ine saňa duşup, käbir zatlary anyklamak meýlim bar.
B i b i j a n (närazy äheňde). Soňky döwürde bir zatlary anyklamaňy ýygjamladan ýaly-la. Seresabrak bol. Ikimiziň ýolumyz çatak. Hoş gal, meň wagtym çäkli.
T a n a b a ý . Bibijan diňlesene!
B i b i j a n . Hä, näme? Gerek däl, Tanabaý. Gerekmidi? Sen bir paýhasly adam. Maňa sensizem durmuşyma awy gatylan ýaly.
T a n a b a ý . Men seň duşmanyň ýaly.
B i b i j a n . Sen özüňe ganym.
T a n a b a ý. Muňa nähili düşünmeli?
B i b i j a n . Nähili düşüneiň gelse, şonuň ýaly düşünäý. (Gidýär. T a n a b a ý hem gitmekçi bolanda, aýallar çykýarlar.)
A ý a l l a r (ýerli-ýerden). Eger ýene ele düşäýseň, aman syparyn öýtme. ( T a n a b a ý hoşlaşmagyň alamaty hökmünde aýallara elini salgaýar. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Gyrgyz sährasy. Uzakdan beýik daglar hellewleşip görünýär. Baýryň ýüzünde pagsadan we kerpiçden salnan jaýlar, käbir ýerlerde bolsa ak öýler görünýär. Aňyrrakda derýa akyp ýatyr. Düzlüge obaň dürli ýaşlaryndaky adamlary baýramçylyga ýygnanypdyrlar. Aýlawa goýberiljek we alaman-baýga* oýnyna gatnaşjak atlaryň dükürdisi we olaryň kişňemesi eşidilýär. Ortarada obaň ýaşulylary we kethudalary—baýramçylyň beýemçileri we wekilleri özara gürrüň edýärler. Mähelläň arasynda: “Gülsary! Gülsary!... ” diýişýän sesleri eşidilýär.

B a ş e m i n (orta çykyp, dabaraly ýagdaýda). Üns beriň! At çapyşyga gatnaşyjylar! Aýlawa ugramankaňyz ýaşulylarymyzdan ak pata alyň! (Ýaşulylary arasyndan biri doga okap, “Omyn!” diýip, ýüzüne sylýar. Mähelle-de onuň yzyna eýerýär. Çapyksuwarlar atlaryna tarap ýönelýärler.) Hemmäňiz bir hatara düzüliň! ! Hany, şol sabyrsyz dor atyň jylawyny berkräk çekseňizläň! Beýdip başbozarlyk edip durjak bolsa, ýaryşdan alyp galaryn! ( Elindäki ak ýaglygy ýokaryk galdyrýar, birnäçe sekuntdan aşak sallaýar. Atlaryň güpürdisi we çapyksuwarlaryň gykuwllamasy tomaşaçylaryň gowury bilen garyşyp gidýär. Adamlar ýerlerinden turup, atlaryň çapyp barýan ugruna seredýärler. Tomaşaçylar: “Dor atym, zor atym, ýüňsakal etme!” Japarbaý atyňy gyssa!” Gülsary! Gülsary! Gülsary!””Tanabaý! Tanabaý! Tanabaý!” diýişip gygyryşýarlar.)
B a ş e m i n . Pellehana ilkinji bolup ýorga bedew, Gülsary geldi! Seýsi hem çapyksuwary Tanabaý Bakasow! ( T a n a b a ý a baýragyny gowşurýar. Tomaşaçylaryň aglabasy ellerini çarpyp duduşlaryna: “Tanabaý, Tanabaý! Gülsary, Gülsary!” diýişip gygyrýarlar, ellerini çarpýarlar.) Ýene kyrk minutdan alaman-baýga* oýny başlanjak, gatnaşjaklar öz adyny we atynyň adyny belletsinler!!

T a n a b a ý , goňşy obadan gelen myhmanlar we obadaşlary bilen.

O b a d a ş l a r y ň b i r i n j i s i . ( T a n a b a ý y gujagyna gysyp ). Berekella Tanabaý! Özüňe-de, atyňa-da berekella! Gutlaýaryn! Aýlawda-da birinji bolup geldiň, alaman-baýga-da ýeňiji bolduň! Ömrüňiz uzak bolsun!
O b a d a ş l a r y ň i k i n j i s i . Tanabaý, gel Gülsaryň saglygy üçin içeli! Şol bolmadyk bolsa ýeňiş ýüzümize düşmezdi. (Çapyksuwarlar saçagyň başyna geçip iýip-içýärler.)
O b a d a ş l a r y ň ü ç ü n j i s i (myhmanlara ýüzlenip). Ol siziň dor atyňyzam-a etli-ganly daýaw ekeni. Ýolbars ýaly süsňäp gelýär. Öňünden sowulaýmasaň, ýere ýazjak. Üstünde oturan örän çalasyn hereket edýär.
T a n a b a ý . Hak. Häzir hem göz öňümden gidenok: Gülsary dordan sypmagyň täleýini tapdy: ýere ýapyrylyp ýel ýaly süýnüp doruň ýakynyna golaýlaşyp, onuň bilen deňleşýär. Edil doruň bykynyna ýelmeşen ýaly, bir barmak yza tesäýse nädersiň. Ol özünden näme talap edilýänine badabat düşündi. “Ana, çek-dä indi toklyny özüňe tarap” diýýän ýaly, janawer bir gepläp bilenok.
O b a d a ş l a r y ň i k i n j i s i . Bular ýaly aty münip gadym zamanlar çapawulçylyga gider ekenler. At däl, düldül.
O b a d a ş l a r y ň b i r i n j i s i . Tanabaý, atyňy haçan höwre goýmakçy?
T a n a b a ý . Ol häzir hem höwesjeň, ýöne entek irräk görýän. Indiki ýyl ýazlaga çykýançak mazaly ýetişer. Onsoň, güýz erkinlige goýberjek.
M y h m a n l a r d a n b i r i . Duz-çöregiňiz, hezzet hormatyňyz üçin Taňry ýalkasyn! Rugsat berseňiz, biz ýöräli.
O b a d a ş l a r y ň ü ç ü n j i s i (myhmanlara ýüzlenip). Bile ýalkasyn! Ýaryşlarymyza gatnaşanyňyz üçin minnetdarlygmyzy bildirýäs!
M y h m a n l a r y ň b e ý l e k i s i . Obamyza baýraksyz barmaga kemsinýäs, alaman-baýgada birneme umydymyz bardy welin, ol hem nesip etmedi. Zeleli ýok, indiki güýzde tijenip gekeris-dä. Sag-salamat boluň! ( M y h m a n l a r gidýärler. Olaryň atlarynyň toýnaklarynyň dükürdisi uzaklaşýar. Hemmeler bir-birleri bilen hoşlaşyp ýola rowana bolýarlar.)
T a n a b a ý (sähel çaýkanyp, G ü l s a r y ň “ýanyna barýar-da”, bir eli bilen onuň ýalyny “sypalaýar”” beýleki eli bilen bolsa içirgini “barlaýar”. “ G ü l s a r a ” ýüzlenip.) Birneme deriň gaýdyşdymy? Ýadansyň!? Men hem halys ýadadym. Hany, gözüňi alartmasana! Azajyk içäýdim-dä, ony hem seň şanyňa. Bu gün baýramçylyg-a. Men öz çakymy bilýän ahyryn, front döwründen bäri däp edinen endigim. Häzir göni goşa gideris, dynç alarys. (Ata “münýär”. At toýnagynyň sesi uzaklaşýar. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Aýly gije. Oba. Daş-töweregi baglyk bilen gurşalan B i b i j a n y ň öýi . Howlyň içi ýagty. Bilbiliň owazy gelýär. Jylawyň ujundan tutup T a n a b a ý gelýär , G ü l s a r y sahnaň aňyrsyndan görnenok


T a n a b a ý (säginip, daş-töweregini synlaýar). Nähili ajaýyp gözellik! Hem jana şypaly asudalyk, diňe bilbil saýraýar diýäýmeseň. Aňýarmyň Gülsary!? Wah, seň gözellige düşünşiň başga hili-dä: saňa süri has ýaramly, meň üçin... (Atyň jylawyny agaja baglap, Bibijanyň tamyna golaý baryp, gapysyny kakýar.)
B i b i j a n (içerden). Kim?
T a n a b a ý . Bu men, Bibijan, aç. Eşidýäňmi Bibijan? Gapyňy açaý! (Äpişgäň aýnasy ýagtylanýar. )
B i b i j a n ( çägi açyk, ak içki eşikde, gara saçlaryny egnine ýaýyp, B i b i j a n daş çykýar.) Näm boldy? Giçlik nireden gelýäň?
T a n a b a ý (sesini peseldip). Sen meni bagyşla biynjalyk edenim üçin. Baýramçylyk giç gutardy. Atymam, özümem ýadaw. Ol birneme dynç alamaly, sürä çenli bolsa uzak ýöremeli, özüň bilýäň-ä.
B i b i j a n (eginlerini silkip). Howa sowuk, üşedim. Näme dursuň, gir-dä öýe, onda. (Ýuwaşjadan gülüp.) toslaňda ýapa bir degirerler. Çaga ýaly.
T a n a b a ý . Men häzir, derrew, atymy baglaýyn. (Sahnaň arkasyna geçýär.)
B i b i j a n (onuň yzyndan gygyrýar). Ho taýyk, haýatyň burçuna baglaý.
T a n a b a ý (yzyna dolanyp gelip B i b i j a n a .) Seň goýnuňdan ýyljajyk otuň—reýhanyň ysy gelýär. (Öýe girýärler.)

Daňyň ümüş-tamşy. Howa bulaşýar, gara bulutlar süýşüp gelýär. T a n a b a ý bilen B i b i j a n howla çykýarlar.

B i b i j a n (gapyň bosagasynda, başyny T a n a b a ý y ň egnine goýup durşuna). Murtuň bilen dütgüläp çykdyň. Indi haçan gelersiň?
T a n a b a ý ( B i b i j a n y gujaklap, ogşaýar). Bilmedim, ezizim. Söz bermäýin. Indi meň bir aýagym şu taýda bolar. (Ak içki geýiminde, ädikli, başy açyk, G ü l s a r y ň “daňylgy duran ýerine” barýar.) Bibi, bärik gel! Gel sypala! Eşidýäň?
B i b i j a n ( T a n a b a ý y ň ýakynyna baryp). Bu bedewiň owadandygyny! Ýaňy ýetişen sary alma ýaly terje, tämizje. Hojaýyny ýaly syratly hem güýçli. (Ýylgyryp, Tanabaýa seredýär. Gök gübürdeýär, ýyldyrym çakýar. Uzakdan atlaryň howsalaly kişňemesi eşidilýär, ol gowurň arasyndan G y z y l g ü l i ň sesi zordan eşidilýär.)
G y z y l g ü l i ň sesi . Kömek ediň! G ü l s a r y sen nirede? Çaltrak ýetişeweri! ( Sahnaň aňyrsyndan at toýnagynyň barha ýygjamlaşýan dükürdisi eşidilýär. T a n a b a ý atyň jylawyny güýç bilen saklajak bolýar.)
T a n a b a ý ( “ G ü l s a r y ň ” jylawyny B i b i j a n a tutdyryp). Eýere münýänçäm saklajak bol, berkräk tut! ( B i b i j a n bar güýjini jemläp, jylawy özüne çekýär. T a n a b a ý bilegi bilen ýüzüni gorap, “atyň” ýanyna golaýlaşýar we çalasynlyk bilen özümi “eýere oklaýar”.) Gamçyny äber, çaltrak! ( B i b i j a n öýe girip, gamçyny çykaryp, uzadýar. Atyň üstüne gygyrýar.) Dur, dur, öldirin, haýwan! Bibijan, çaltrak çöz! ( B i b i j a n teblede dartdyrylyp duran ýüpi kynlyk bilen çözleýär. “ G ü l s a r y çarpaýyna galyp”, “kişňäp, çapyp” gidýär. Elini wagtynda ýüpden boşadyp ýetişmedik, B i b i j a n ýüzin ýykylýar. Atyň dükürdisi we onuň kişňemesi uzaklaşýar. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Sähra. J a ý d a r howsalaly eýläk-beýläk gezmeläp ýör.

J a ý d a r (tolgunýar). Diri bolsa bolýa-la. Süri nätdikä? Atlar nirä gaçdyka? Allajan aşaklygna—demirýola tarap gitmedik bolsalar bolýa. Onda birtopar betbagtlyk bolar. Allajan, özüň medet ber! Arbaklarym* sizden haraý isleýärin, nierede bolsaňyzam! Gülsary, büdräýmegin, bizi ryswa edäýmegin! Hojaýynyňy sähra—atlaryň ýanyna äkit!
Ç a g a ň s e s i (sahnaň arkasyndan). Anha ol! Jaýdar apa, ana gelýär! (Içki eşigi garagäz T a n a b a ý gelýär. )
Ý e t g i n j e k ý i g i t ( T a n a b a ý y ň golaýyna gelip, begençli). A, biz bolsa Sizi gözläp ýörüs!
T a n a b a ý (gapdala). Eh, oglan bolýaň-da, entek... (Aýalyna gözi düşüp, hümürdeýär.) Azaşdym…
J a ý d a r (adamsyny boýdan-başa synlap durşuna, kinaýaly). Eşigiňem geýip ýetişmediňmi? Şükür, entegem balagyň bilen ädigiňi ýadyňdan çykarmansyň. Utanaňokmy? Sen indi ýaş ýigidem-ä däl. Çagalaň ýetişip barýar, a sen bolsa... (Sesini pessaýladyp.) Indi iliň öňüne nädip çykjak? Sen şu töwerekde bol, garabanar ýaly bir zat hem eşikleriňi getireýin. (Gidýär.)
T a n a b a ý . Men ho taýda—aşakda garaşaryn. (Eginlerini silkip, aglaýar. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Sähra. G ü l s a r y bilen G y z y l g ü l .

G y z y l g ü l . Düýn nirelere gitdiň-ä?!
G ü l s a r y . Hojaýyn bilen bir aýalyň öýüne myhmançylyga gitdik. Ol aýal meni sypalanda, sen ýadyma düşdi. Onuň ýakymly, ýumşak, mahmal sesi bar, eli bolsa seň dodagyň ýaly enaýy hem çeýe. Ýyldyrym çakyp başlanda seň sesiňi eşidip, dyzap sypjak bolýan—hojaýynym berk daňypdyr. Soňam tupan turdy. Hojaýyn bilen sürä tarap eňdik, o taýda bolsa iňlär siňek ýok. Örän köp wagtlap eýläk-beýläk urundyk, örän argyn we lapykeç ýagdaýda öýe dolandyk. Hojaýynyň ýüzi salyk, keýpi ýok. Ol ýere ýüzüni berip, aglady. Men onuň entäk bular ýaly gussaly halyna duşamok. Men ol haçan aýdym aýdanda lezzet alýan.
G y z y l g ü l ( ýylgyryp, mähirli). A maňa bolsa, haçan sen mährem ata ýaly taýçanaklary goraglaňda has hem yssy görünýäň. Enesiniň gözüne sapalak atyp bökjekläp, süriň daşyna çykyberdigi, derrew yzyna gaýtarýaň.
G ü l s a r y . Taýçanaklary men gowy görýän-ä. Olaryň arasynda batly ylgaýanlary bar, edil söbügiňi basaýjak-basaýjak bolýarlar.
G y z y l g ü l . Ýene sen haçan tans edeňde ýaraýaň. Sen örän owadan tans edýaň, sen ýaly tans edip bilmeýänime azajyk kemsinýänem.
G ü l s a r y . Men saňa öwrederin. Ynha seret! (Gyzylgüliň elinden tuyp, tans etmäni öwredýär.)
G y z y l g ü l ( G ü l s a r y ň daşyndan aýlanyp ýörşüne ). Edil kişiň taýyny halaşyň ýaly, biziň hem taýjagazymy söýermiň?
G ü l s a r y (geň galyp). Sen näme?!
G y z y l g ü l . Hawa, bziň taýçanajygmyz bolar...
G ü l s a r y (begenjine G y z y l ü l i ýokary galdyry ). Ur-ra, ur-ra, ur-ra! Hoş habaryň üçin sag bol, Gyzylgül! (Ikisi aýlanyp tans edýärler. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Sähra. T a n a b a ý yň goşy . Ak öýüň içinde T a n a b a ý bilen J a ý d a r.

J a ý d a r . Internada gidip gelmeli, oglymyzy görüp gaýtmaly. Gaýdyşyn stansiýa sowlup, bazardan çagalara-da, özümize-de egin-eşik almaly.
T a n a b a ý . Onda men häzir irgözinden ýorgany eýerläp ýola düşeýin, ýogsa garaňka galaryn.
J a ý d a r . Özüň gowy bilýäň. (Daşardan at toýnaklarynyň sesi gelýär.)
T a n a b a ý . Bar hany, seret? Bize myhman gelýär öýdýän. ( J a ý d a r daş çykýar, onuň yz ýany bilen T a n a b a ý hem çykýar.)

I b r a g i m we onuň ýanynda ýene bir adam

I b r a g i m (gollaryny giňden açyp). Essalawmaleýkim, ba-aý*!
T a n a b a ý (özüne erk edip). Waleýkim essalam! (Myhmanlar bilen elleşip salamlaşýar.)
I b r a g i m . Sag-salamatmy? Atlaryň ýagdaýy nähili? Özüňiz oňatmy?
T a n a b a ý . Gülala-güllük..
I b r a g i m . Örän gowy. Men hem siziň aladaňyzyň ugrunda gije-gündiz selpäp ýörün.
T a n a b a ý . Ýörüň, öýe gireliň!. ( J a ý d a r myhmanlar üçin täze keçe, keçäň üstüne eýlenen geçi derisini ýazýar.)
I b r a g i m . Salam, Jaýdar-baýbiçe. Sag-amanmysyňyz? Baý agamyza oňatja seredýäňizmi?
J a ý d a r . Salam. Töre geçiň! (Hemmesi oturýarlar..)
T a n a b a ý (aýalyna). Gymyz guýup ber . ( J a ý d a r küýzeden pyýalalara gymyz guýup berýär.)
I b r a g i m (gymyz içip otyrka). Maldarçylykdan gowy kär ýok-la. Hernäm bolsa-da bu ýerde et-süýtden horlanaňzok, ekerançylykda ol hem bol däl. Süriň ýanynda bolanyňdan amatlysy ýokmyka diýýän. Şeýle dälmi, Jaýdar-baýbiçe*?!
T a n a b a ý ( I b r a g u m i ň ý o l d a ş y n a ýüzlenip). Inim, seni tanamadym-la. Abalak pahyryň ogl-a dälsiň-dä?!
I b r a g u m i ň ý o l d a ş y . Hawa, Tanake*, şoň ogly.
T a n a b a ý . Wagtyň tiz geçäýşini! Atlary görmäge geldiňmi? Gyzyklydyr, hä?
I b r a g u m i ň ý o l d a ş y . (utanjyna ynamsyz). Aý ýok-la. Biz ýöne...
I b r a g i m (ýoldaşynyň sözüni bölüp). Ol meň bilen. Biz işli. ( J a ý d a r a ýüzlenip.) Gymyzyňyz örän tagamly, Jaýdar baýbiçe. Ysy gaňşyrawygy tütedip barýar. Goruň höwri kesilmesin! Hany ýene guýsaňyzlaň! (Käsesini uzadýar. J a ý d a r sesini çykarman guýýar.) Tanake biz siziň ýanyňyza bir iş bilen geldik, ynha okap görüň! (Ýantorbasyndan kagyz çykaryp uzadýar.)
T a n a b a ý (daşyndan okaýar). “Buýruknama. Ýylkyban Tanabaý Bakasowa. Ýorga bedew Gülsaryny eýerläp münmek maksady üçin kolhozyň athanasyna ugratmaly. Kolhoz başlygy. 5-nji mart 1950-nji ýyl.
I b r a g i m . Seň habaryň bar bolmagy mümkin: ýarawsyzlygy sebäpli, Çoro işini tabşyransoň, bize täze başlyk iberdiler. Onuň ady Jorokul Aldanowiç. Çoro indi kolhozyň partorgy. (Howatyrlanyp.) Ynha şular ýaly möhüm iş bilen ugratdylar, Tanake. Siz bir düşünjeli adam.
T a n a b a ý (örän arkaýyn, jogap gaýtarman, kagyzy dört epläp gimnasterkasynyň goltuk jubisine salýar. Gaharly, gapdala). Düşünjeli. Mekir tilki, çeňňegiňe düşer öýtme.
I b r a g i m (sabyrsyzlyk bilen). Tanake, biz ýöräli. (Tilkiň derisinden tikilen telpegini düzedişdirýär, ädiginiň gonjuny çekişdirýär. )
T a n a b a ý . Näme diýsene, müdir, başlyga: ”Gülsaryny berjek däl. Ol ýylkybaş, baýtallary bukydan çykarýar diýdi” diýip, aýt.
I b r a g i m (haýran galyp). Oý-boý, Tanake, biz onuň öwezine bäş sany saýlama bedew bereris. Ýekeje gysragam gysyr galmaz. Hiý, munuňam bir müşgili bormy!
T a n a b a ý (maňlaýynyň derini sylyp). Bäş däl, on bolaýsyn, başyma ýapaýynmy? Näme seň başlygyňa müner ýaly at tapylmadymy, Gülsaryny almaňda? Athana boşap galan däldir-ä?!
I b r a g i m . Beý diýmesene, Tanake! Başlyk—biziň ýolbaşçymyz, diýmek sylagly. Ol etraba gatnaýar, onuň ýanyna gelýärler. Başlyk—halkyň arasynda bir görnükli adamlaryň biri ahyryn.
T a n a b a ý . Şeý diýsene. Ol başga ata münäýende görnükden galaýar öýdýäňmi?
I b r a g i m . Ynha, Tanake Siziň özüňizi mysal alyp göreliň. Siz frontda ýeňil maşyna münip, generalyňyz ýük çekýän maşynda gatnan däldir-ä?! Elbetde, ýok. Her kimiň eýeleýän wezipesine gelişýän ulag berilendir-ä?! Men hakykaty aýdýan dälmi?
T a n a b a ý (ynamsyz). Bu ýerde başgaça. Berjek däl. Eger ýaramaýan bolsam, aýyraýyň. Ussahamnama gidäýerin, o taýda meň elimden çekijimi alasyňyz ýok.
I b r a g i m (aljyrap, tolgunyp gepleýär). Beý diýmesene, Tanake! Biz Sizi sylaýas, hormatlaýas, a Siz bolsa çaga ýaly. (Gapdala.) Sataşdym öýdýän. Teklip beren özüm, özüm söz berdim, özüm höwesjeň boldum, a bu kejir pekge barja işi bulaşdyryp otyr. ( Uludan dem alyp, J a ý d a r a ýüzlenýär.) Özüňiz pikir edip göräýiň Jaýdar-baýbiçe, atdyr-da, bolanda näme ýorga. Süride nähili at diýseň bar-a—saýlap alsyn halanyny...
J a ý d a r ( I b r a g i m i ň sözüni bölýär we dogumly). Juda yhlasly görünýäň-le, saňa näme? Beýdip kösenip ýörmän, süriň içinden tutyp alyp gidäýmeli ekeniňiz.
I b r a g i m (sözünde tutylanyny bilip, ellerini ýaýýar). O nähili ? Hany onda terip-düzgün? Maňa näme, özüm üçin ylgamok, başlyk eşek münende parhy ýok, men bir ýumuş oglany. ( Ý o l d a ş y n d a n haraý isläp, oňa tarap öwrülýär.) Ynha, Abalagyň oglundanam soraýyň. Oňa Gülsaryny münip getrimeklik buýruldy. ( I b r a g u m i ň ý o l d a ş y sessiz, başyny yrap, ylalaşýar.) Bize täze başlyk iberdiler, ol biziň arzyly myhmanymyz, biz bolsa bütin oba bolup, ýagşy at sowgat berip bilemzok. Ilat eşidäýse näme diýer? Bular ýaly äsgermezligi biziň halkymyz ömürbaky görüpmidi?
T a n a b a ý . Halka aýan bolsa has hem gowy-da. Men Çoroň ýanyna gidip maslahatlaşjak . Ol näme dise—şol hem bolar.
I b r a g i m . Çoro garşy çykar öýdäňizmi? Oň bilen ylalaşyldy. Çoroň ýüzüni gyzardanyňyz galar. Bu pitnä ýakyn. Täze başlygy äsgermän, köne başlyga arz edýäs. Çoro bir näsag adam. Nämä gerek başlyk bilen Çoroň arasyna çöp atmak. Olar bile işleşmeli ahyryn. (Dymyşlyk aralaşýar.)
J a ý d a r (uludan dem alyp, adamsyna ýüzlenýär). Ber, adamlary saklama!
I b r a g i m . Ine munyňyz asylly çözgüt. Öňräkden şeý diýmel-ä, Jaýdar-baýbiçe, sag boluň! ( Y o l d a ş y n a . ) Ýör! (Ikisi hem ýerlerinden tutrup öýden daşary çykýarlar. I b r a g i m i ň ý o l d a ş y ýüz ugruna öýe direlgi arkany alýar. Hamala sahnaň aňyrsynda at duran ýaly oňa syrmak atýar. “Gülsara” agyzzyryk “geýdirýärler”, eýer “oturdýarlar”. Atyň toýnaklarynyň dükürdisi bilen kişňemesi eşidilýär.) Köşeş Gülsary, köşeş! (Aty “idip äkidýärler.” T a n a b a ý çalt ýerinden galkyp, olaryň yzyndan ylgaýar.)
J a ý d a r (öýden ylgap çykyp). Dur, butnama!
T a n a b a ý (yzyzna ylgap gelýär, aýalynyň alkymyna dykylyp, gözüne dikanlap seredýär. Gazaply). Sen näme üçin? Sen näme üçin? Näme üçin “ber” diýdiň? Hä-ä, sen ho gijeki üçin aryňy alýaň. Ýöne, bärde Gülsaryň näme günäsi bar? Heýwan. (Urmak üçin elini galdyrýar.)
J a ý d a r (rahat ýagdaýda). Sem bol! Eliňi goýber! Indi meni diňle: Gülsary seň hususy atyňmy? Seň öz nämäň bar? Hemme zat kolhozyňky. Şoň saýasynda-da ýaşaýarys. Ýorga-da kolhozyňky. Başlyk—kolhozyň hojaýyny, şol näme diýse—kanun. O gürrüňi bolsa şu wagt sen ýersiz gozgadyň. Bar, häzir gidäý! Dört tarapyň hem açyk. Elbetde, ol menden ýaş hem owadan, oňat aýal. Meniň hem dul galamgym mümkindi, ýöne sen sag-aman uruşdan gaýdyp geldiň. Dilime çolaýandyr diýip pikir etme, fronta gideniň yzynda garaşmagyň nähili hupbatdygyny sen bileňok. Üç sany çagaňa soň näme aýdarsyň? Olar saňa nähili gararlar? Men olara näme jogap bererin? Özüň çöz. ( T a n a b a ý gaharly, eginlerini silkişdirip, hüňürdäp gidýär. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

T a n a b a ý y ň ak öýi. Gije. Öýüň içinde J a ý d a r y ň ýeke özi. Sesini çykarman T a n a b a ý öýe girýär. J a ý d a r tüňçeden adamsynyň eline suw akydýar, elsüpürgiji äberýär we T a n a b a ý y ň öňünde agşamlyk naharyny goýýar.

T a n a b a ý . Iýjek däl, işdäm ýok. Gopuzyňy al-da, “Akmaýanyň nalasyny” çalyp bersene!
J a ý d a r (eline gopuz alyp, “Akja köşegini ýitiren akmaýa hakda aýdymy”çalýar.)
Gopuz çalnyp durka sahnaň arkasyndan aýal diktoryň sesi gelýär: “Indi bir hepdedir seni gözläp, bozlap ýörenime, meniň gara gözlije köşejigim. Nirede sen, seslen-ä! Bu çöl-beýewanda ulgam-ulgam çägeden we sazakdan başga hiç zat ýok. Bir garyş ýer goýman agtarýan, sen bolsa hiç ýerde ýok. Seniň akja ýüňiň ysjagazyny küýsäp, ejir çekýänimi bir bilsediň... Wah, tüýjagazyňy ýalap-ýalap doýsadym. Nirede sen, balam, seslen-äý! Süýdim köpelip, göwsüme sygman ýere damýar—daban astynda galýar. Bökjekläpjik gel-de, süýdiňi emip gidäý-dä! Seslenäý-dä! Süýdim göwsüme sygman ýere akýar. Sen nirede gara gözlije köşejigim? “ ( T a n a b a ý egnini sallap, başyny egip, sesini çykarman soňuna çenli diňleýär. Sahnaň perspektiwasynda asman ýyldyzlarynyň fonunda “Akmaýanyň ýoly” görkezilýär. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Sähra. Gije. Aýyň tutygrak ýagtysy. G ü l s a r y bilen G y z y l g ü l .

G y zy l g ü l (tolgunyp). Gülsary! Sen nirede? Sen ýene bir ýerlere ýitirim bolduň! Seslen-ä! (Gitjek bolýar, onýança G ü l s a r y boýnyndaky üzülen jylawdyr- ýüpi sallap gelýär.)
G ü l s a r y . Gyzylgül! Men geldim, men bärde. Salam, ezizim! (Olar gujaklaşýarlar.)
G y zy l g ü l . Salam, ezizim! Sen nirede bolduň? Ýene hojaýynyň bilen bir ýere gitdiňmi? Üstüňden ýakymsyz ys gelýär.
G ü l s a r y . Meni oba ugratdylar, indi meň hojaýynym başga kişi. Atýatakdan gaçyp gaýtdym. O taýy hakyky türme how: her ata bir darajyk agyl—ne ylgap bolýar, ne-de böküp. Sergin howa bolmansoň, ýatak dymyljygyp, ysy endamyňa siňip gidýär. Zordan çydadym. Dyzap-dyzap, bu zatlary (üzülen ýüpi, jylaey görkezýär) üzüşdirip, seň ýanyňa gaçyp geldim.
G y zy l g ü l (mähirli ýylgyryp). Sen meň gerçegim-ä! (Gidýärler. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Sähra. Ir säher. T a n a b a ý sürisine aýlanyp ýör.

T a n a b a ý (sahnaň gyrasyna baryp çöküne düşýär we şadyýan). O-how, Gülsary senmi bu! Sen gaýdyp geldiňmi? Jylawyňy üzüp, gaçypsyň-da onda. Tüweleme! Berekella! Arkaňdaky näme? Eýere-ä meňzänok onyň, kürsä kybapdaş. Seni jigit däl-de, semiz, syrtlak aýal-a münýän däldir!? Bolýa, bolýa, baraý özüňkileň ýanyna! Wah, yzyňdan kowgyň gelýäninden seň habaryňam ýokdur. Olar seň şu ýerdedigiňi bilýäler-ä. (Arkany bulaýlap, sürä tarap ýönelýär.) Kaýt-kaýt-kaýt!

Sähra. Gije. Aýyň tutygrak ýagtysy. G ü l s a r y bilen G y z y l g ü l .

G y z y l g ü l (begenip). Sen ýene täze hojaýynyňdan gaçdyňmy?
G ü l s a r y . Salam ezizim! ( Gujaklaşýarlar.)
G y z y l g ü l . Salam ezizim! Bu gün-ä düýnki ys ýok üstüňden.
G ü l s a r y . Indi men tejribe topladym-a. Özümi akyllyja alyp baran boldum. Atbakar içirgim bilen eýerimi sypyrdy. Bu gezek agylyň agaçlaryny döwmedim, atbakar uklan badyna, güýjümde baryny edip jylawymy üzdüm-de, zut gaçdym
G y z y l g ü l . (mähirli ýylgyryp). Sen meň batyrym-a!
G ü l s a r y . Düýn meni çişik hojaýynym ýüzümi gamçy bilen saýgylady. Sen bilýäň-ä—men haýal ýöremäni asla halamok. Meni haýallatjak bolup ýüzüme gamçysy bilen iki-üç gezek çaldy.
G y z y l g ü l (nebsagyryjylk bilen G ü l s a r y ň ýüzüni synlaýar). Wah-wah-wah-waheý! Ah sen, deýus diýsäni! Ýerçeken, maňa duşmazmyka, çişik garnyny toýnagym bilen depip ýaraýyn.
G ü l s a r y . Oň endamyndan elmydama ýakymsyz ys gelýär, esasanam haçan porsy aragy içende. Düýn etrap merkezine gidenimizde, dostlary bilen garbanyşhanada ýene şol porsy arakdan içdiler. Meň bolsa ýük çekýän maşyny ilkinji gezek görüşim, olar her gezek geçip gidenlerinde, şakyrdysyndan ýüregim ýarylara gelýär. Şeýdip iki sagat lüýkli laýyň içnde garaşyp durdum.Täze hojaýyn yraň-daraň bolup, zordan özüni eýere oklady. Duýman durkam sargyma gamçysy bilen ähli güýjini jemläp ýelmedi welin, bir bölek etim gopdymykan öýtdüm. Henizem awap dur. Agyra çydaman öňe okduryldym, ol hem suwly ganar ýaly eýläk-beýläk hallan atýar—tas eýerden agypdy. Men oň islegini ýerine ýetirdim—ýyldyrym ýaly ýüzin salyp, uçdum. Gygyrýar, kömege çagyrýar, aljyrap, jylawy çekmegiň deregine, gamçysy bilen ýüzümi saýgylaýar.
G y z y l g ü l (nebsagyryjylyk bilen, G ü l s a r y ň ýüzüni sypalaýar.) Haýwan diýsäni! Çişip, ýarylmazmykaň. (Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Ir säher. T a n a b a ý y ň ak öýi . T a n a b a ý , J a ý d a r we kolhozyň atbakarlary.

T a n a b a ý (atbakarlara ýüzlenip). Näme eliňiz şel açdymy? Başlygyň atynyy saklap bileňzok. Berkräk baglaň-da. (Sahnaň arkasynda “duran” G ü l s a r a igenip.) Seň akylyň ýerindemi? Bu ýerde nä körüň bar? Barybir, seni ýene tutyp äkidýäler ahbetin. Akmak diýseň, akmak-da. Men birhili erbet hadysany öňünden duýýan ýaly: saňa hyýanat etmeselerem biri. Haý Gülsary, Gülsary! (Jylawyň ujuny atbakarlara tutdyrýar. Olar gidýärler.)
J a ý d a r (ak öýüň deşiklerini ýamap durşuna). Haçana çenli beýdip görgimizi görüp ýaşamaly? Muňa sered-ä, keçemi şu? Tutan ýeriň pitirdäp, tozga ýaly dargap barýar. Tärimlere seret? çagşaşyp ýatyrlar. Öýe myhman gelse, ýüzimiz ýok. Sen bir herekete giräýmel-ä; iň bolmanda uklaryň üstini ýapar ýaly täze atkeçe bir sora! Bu öýüň erkegi barlygyna meňzänok. Iru-giç bizem adam ýaly ýaşasak...
T a n a b a ý . Çoro näçe gezek ýüz tutdum. Atkeçe berilmese-de, ýeterlik ýüň berseler hem bolýar, özümiz keçe çykarardyk diýsem, olar: “O nähili ýüň? Sen köp zatdan bihabar. Ähli gyrkylan ýüň meýilnama boýunça hökümete tabşyrylýar, ýerli hojalykda ýekeje gramy hem galmaly däl” diýişdiler. Ýüň—gymmatbaha çig malmyş, daşary ýurtlara eksporta gidýämiş. Ony hojalygyň içki talaplaryny kanagatlandyrmak üçin ulanamk—maksada laýyk dälmişin. Onuň ýerine brezent çadyr teklip etdiler.
J a ý d a r (çürt-kesik garşy çykyp). Çadyrda ýaşanyňdan-a, şu eleşan öýde ýaşanymam gowydyr. Ýog-eý! Sen nnäme etseň edäý, men-ä çadyra girmen. Çadyr sallahlara ýaramly bolmagy mümkin, ol hem wagtlaýynça, biziň bolsa çagalarmyz bar. Ýok-ýok, göçmen. (Öz-özünden hüňürdäp.) Maksada laýyk däl, maksada laýyk däl... (Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

T a n a b a ý y ň ak öýi . Gije. Hemmeler ýatyr. At sürisinden atlaryň kişňemesi, olaryň dükürdisi eşidilýär.

J a ý d a r ( T a n a b a ý y silterläp ). Tanabaý, Tanabaý! Tur, hany!
T a n a b a ý (oýaly-ukuly). Hä, näme?
J a ý d a r . Süri bir zada gozgalaň tapdy. Aýgyrlar depişýäler. Ýene Gülsary gaçyp geldi öýdýän.
T a n a b a ý . Nälet bolsun şoňa! Arkaýyn ýatyp bolanok. (Çalassyn geýinýär-de, syrtmagy alyp, sürä tarap ylgaýar, sahnaň gyrasyna baryp, doňup galýar. Başyny yrap,“G ü l s a r a” ýüzlenýär).Wah, wah, seni nädäýipdirler! Seni gandallamak kimiň kellesine geldikä? Ýeri, aýagyň gandallyka ýola düşmek gerekmidi? Töňňe diýsäni, hiç zada düşünmeýän tünt sen. Guşkelle diýjeksiň, elguşlaram senden akylly: aýagy baglyka uçjak bolup synanyşjagam bolanok. Ýeri, bärde nä körüň bar... (Çommalýar, hamsygýar.) Oba bilen ýaýlaň arasy nähili uzak, eliň aýasy ýaly düzlügem-ä däl geçen ýoluň. Uzakly gije towsaklap geçipsiň-dä... (Başyny ýaýkap, “juk-juklaýar”. Başyny “ G ü l s a r y ň boýnyna” goýýar.) Bäh, indi näme etmeli. Gülsary, bu pişäňi taşlaýmal-a, how! Beýdip ýörşüňe indi oňňullyga garaşma. Wah, akamjyk, hiç zada düşüneňok-da. (“G ü l s a r y ň bedenini” synlap durşuna.) Jeňde düşen ýaralaryň-a bitip gider welin, injikleriňdäki gandalyň sypyran jižžik etiň ýapylýança hupbat berer. (Öýüne tarap ýönelýär, içeri girip duldan gurallaryny we içi dermanly torbasyny alýar; J a ý d a r y oýarýar.) Jaýdar, ýör maňa kömekleş! (Olaryň ikisi hem Gülsaryň “ýanyna” gelýärler.) )
J a ý d a r (atyň jylawyny saklap, beýleki eli bilen atyň gözlerini baglaýar). Görgülijik. Şonça kilometri gandally böküp geldiňmi? Toýnaklaryny mazaly zaýalapdyr, näm bolsa henizem öňki aýaklary.
T a n a b a ý ( çöküne düşüp oturan ýerinden Gülsaryň “aýagyna baglanan” kişeni*-gandaly aýyryp bolansoň ony synlaýar. Gazaply.) Ibragimiň işidir bu, başga kim bolsun. Kişeniň keçe içligini güýe iýipdir, haçan at suwa girende içligi gaçyp galypdyr, rehimsiz demir bolsa atyň derisini ýolboýy syhlap gelipdir. (Kişeni eliniň tersi bilen zyňyp goýberýär. Atyň ýarasyna derman çalýar. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Ýaýla. Daň säher. Agyzzyrygy we eýeri sypyrylan G ü l s a r y tebläň ýanynda dur. G y z y l g ü l ylgap gelýär.

G y z y l g ü l . Salam ezizim! Men uzak gije saňa garaşdym, sen bolsa geleňok, geleňok.
G ü l s a r y . Salam! (Gujaklaşýarlar.) Düýn hojaýyn etrap merkezine gidende ýene-de garbanyşhanadan serhoş ýagdaýda çykdy. Aýak üstinde zordan durýar. Özi eýere münip bilmänsoň, kömekleşdiler. Gaýdyşyn ýene çapdy. Ol bir eýere çökse gymyldamalydyryn öýdenok. Öňümizden ýap çykdy, men bat alyp bökdüm. Haçan men ýabyň eýle gyrasyna gonamda, ol bolsa ýelmeşen ýaly—üzeňňiden galjagam bolanok. Agramy bilen bilime çökdi welin, oňurgam omruldymyka diýdim: agyra çydaman dyzlarma çökdüm, hojaýyn boýnumdan üstaşyr zyňylyp, honda palpyldap düşdi.
G y z y l g ü l . Ha-ha-ha. Ol ýarylmadymy? Ha-ha-ha.
G ü l s a r y . Ýok. derrew aýagyna galdy—serhoşlygyndan açyldy öýdýän. Bir elinde jylawy saklaýar, beýleki elindäki gamçy bilen aldygyna meň ýüzümi saýgylap, paýyş-paýyş sögünýär . Men gaçjak bolup synanyşýan, agyzzyrygym bolsa dodaklarmy edil päki bilen kesýän ýaly. Iň soňunda ýadap, eýere münjek bolýar , men bolsa ýene gamçylajak bolýandyr öýdüp yza tesýän. Ol birnäçe gezek münjek bolup synanyşdy—bolar ýaly däl. Muňa onuň has hem beter gahary gelip, çem gelen ýerime üç-dört gezek saýgylady. Ýoluň ýaryny pyýada ýöremeli boldy. Oba agşamlyk dolandyk. Athanada bolsa maňa gandal garaşýan ekeni...
G y z y l g ü l (Gülsaryň aýaklaryny synlap.) Görgülijidgim! Saňa näçe azaplar berýärler. Gel, ümdüzine gaçyp gideli!
G ü l s a r y . Nirä gaçar öýdýäň, hemme ýerde adamlar bar ahyryn. Adamladan sypaňda-da ýazgytdan gutulma ýok. (Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Ir säher. Tanabaýyň goşy. T a n a b a ý we obaň atabakarlary.

T a n a b a ý (eli kişenli, gazap bilen atbakarlara gygyrýar). Gülsaryny äkitseňiz, äkidiň! Bu kişenem başlygyňyza beriň we oňa aýdyň: eger-de ýene bir gezek ýorgany gandallaýsa, şu demir bilen beýnisini çogduryraryn! Göni şeý diýip aýdyň! ( J a ý d a r bir eli bilen ýakasyny tutup, beýleki bilen agzyny tutup doňup galýar.)

Oba. Kolhozyň athanasy. Kolhoz başlygy—J o r o k u l A l d a n o w i ç , I b r a g i m , ak ýektaýly weterinar (sakwoýazy bilen) we elleri syrtmakly-arkanly, gamçyly atbakarlar. Sahnaň arkasyndan atyň kişňemesi we onuň toýnagynyň dükürdisi eşidilýär.

B i r i n j i a t b a k a r (sahnaň arkasynda duran “G ü l s a r a” pili bilen çenenip). Dur! Dur, peläket!
I b r a g i m (başlyga ýüzlenip). Başlaýalymy, Jorokul Aldanowiç?! ( B a ş l y k sesini çykarman başyny atýar. Atbakarlara ýüzlenýär.) Hany, näme dursyňyz, başlaň, başlaň! (Alňasaýar.) Boluň ahyry! (Howlukmaç telpegini çykaryp, çüýden asýar. Telpek ýere—dersiň üstine gaçýar, (seňrigini ýygyrýar) silkişdirip, gaýtadan asýar.Ýaranjaňlyk bilen başlyga ýüzlenýär). Jorokul Aldanowiç, seresabrak bolaweriň! Siz bir gapadala süýşäýmeli ekeniňiz! At bir aňsyz haýwan-da, ondan her zada garaşyber: toýnagyny aýlajakmy-gapjakmy—muň pyglyny öňünden bilip bolmaz. (“ G ü l s a r y ň ” daşynda aýlanyşyp ýören atbakarlara çirkin sesi bilen.) Çaltr-r-rak! Ýyk! (Atbakarlar syrtmaklary özlerine çekýärler. Sahnaň arkasynda atyň ýykylyşy—gürpüldisi we onuň harlamasy eşidilýär.) Üstine böküň, kellesinden basyň! (Hemmeler “atyň” üstüne bökýärler. Eýläk-beýläk hozanaklap, alňasap ýörşüne.) Bas, aýaklaryny berkräk güýliň! Kellesini ýere bas—butnamasyn! Ine şu taýyny berkräk çekdirip, ýene bir gezek aýlap daň! (Uludan demini alyp, maňlaýynyň derini süpürýär.) O-oh, ind-ä boldy öýdýän!
K o l h o z b a ş l y g y (“atyň üstünden” düşüp haşlap durşuna, maňlaýynyň derini süpürýär.) Bäý-bä-ä! Güýj-ä berlipdir-ow! (“G ü l s a r y ň başynda” çommalyp oturşyna, ýylgyryp, dabaraly ýagdaýda.) Häzir seni biçerler welin, indiden beýläk gijelerine gatnamaňy goýarsyň.
I k i n j i a t b a k a r . Aý, indi traktor bolanda-da butnamaz!
I b r a g i m (ellerini owkalaşdyryp, B a ş l y g a ýüzlenýär). Ine, Jorokul Aldanowiç, hemme zat taýyn. Başlabereliňmi? (B a ş l y k ylalaşýan ýaly manyda, başyny yraýar.)
W e t e r i n a r (sakwoýažyny açyp abzallaryny çykaryşdyryp, işine girişýär. Operasiýasyny dynansoň). Indi hiç ýere gaçyp gitmez—ylgap bolandyr. (Abzallaryny ýygnaşdyryp, gidýär. Sahnaň yşygy haýallap, öçýär.)

Birinji perdäniň soňy

Ssenariniň awtory Kakajan BALKANOW.