Adam tanamak

ADAM TANAMAK

Adamyň kimdigi nähili ýagdaýda has gowy bildirýäkä? Birki gün bäri şuň pikirini edýän. Aslynda, birini tanajak bolmak, ýa biri bilen gatnaşyk açjak bolmak derdimem ýok. Birden ýöne kelläme geldi-de. Has dogrusy, kimdigiňi bilmek başga biriniň kimdigini bilmekdenem has möhüm bolmagam mümkin. Käte-de adamyň özüne özünden belet zadam ýok, ýöne bilmediksirän bolýaram diýýän. Birhili özüňe beletdigiňi özüňe aýtsaň, ýaşamak has kynlaşaýjak ýaly. Käte-de hakykatdanam, özüni tanamaýanlara-da duş gelýäň.
Gypjakda Çary Karan diýip bir dilewar, akylly ýaşuly bardy. Bir gezek ondan bir rowaýat eşitdim, ýeri geldi menem aýdyp bereýin. Köçäň gyrasynda, öýüniň ýanynda, tuduň kölegesinde keçe ýazyp bir ýaşuly çaý içip oturan eken. Geçip barýan birküç sany ýaş jahyl oglanam “Gel, şu garryny oýnalyň-la” diýen niýet bilen salowmaleýkim, Pylan aga” diýip bärden barýalar. Birsalymdanam olaň biri ýaşula sorag berýär: “O pylanyň ogly, biz deň-duş, aýnaň öňüne baryp, syrtyny görýärmiş, oňa näme diýip borka?” diýýär. Ýaşulam gülýä-de, “Ol-a akyl iş edýän eken, bolmanda syrtyny tanar” diýýär. Oglanlar näme-de bolsa garryň nämä kakdyranyna düşünipdirler. Ýüzlerine urulan ýaly bolup, gyzaryp turup gidipdirler.
Hawa, kä wagt syrtyňy tanamasaň şeýle-de bolaýýar. Rowaýat rowaýat, durmuşda nädip özüňi tanamalyka? “Her kim özüni baý, gowy tanaýar” diýip kabul etsek, başga birini, garşyňda oturany nädip tanamaly?
Hawa, iş salyşsaň, ýol söküşseň adam tanadýar, ýöne ol eýýäm giç bolaýýan ýagdaýam bar. Gözi oýnap duran bolsa, iki gepläp bir gülüp duran bolsa diýýäler, synyň düşmese, bir göreňde halamasaň diýýäler.
Öňler adamyň ýüzünden häsiýetini aýdýan adamlaram bolupdyr, mümkin şu wagtam bardyr. Olar gizlin jaýa geçip, adamy özüne bildirmän synlaýan ekenler. Bir döwür şol tangyr adamlaň ýazgylaryndan okapdym, ine ýadymda galanlary: saçlary gaty, buýra-buýra adamlar saza, kompozitorlyga ukyply bolýalar. Dodagy ýuka adamlar mekir bolýar, erinlek adam batyr, bir sözli, galyň dodaklylar ynanjaň, sada bolýar. (Elbetde bu Afrika ýurtlarynyň adamlaryna degişli däl). Ellerini giň galgadyp ýöreýänler ýa-da elleşenlerinde barmaklaryny gerip elleşýän adamlaň ýüregi açyk bolýar. Elini kän gymyldatman ýöreýänler hasapçyl, gysganç bolýar. Garaz, şuň ýaly ýazgylar. Olar köp, burny, ýöreýşi, ýylgyrşy, gülüşi... diýen ýaly zatlardanam häsiýet çykarýalar.
Student döwrüm gyzygdym soň, başym bulaşdy. Bu zatlar azda-kände gabat gelse-de köplenç ýalňyşdyrýar. Megerem, munuň üçin synçylgam gerekdir-dä. Ýa-da 10 sanyň içinden bir täk sany aýt diýýär. 3 diýseň samsyk, 5 diýseň talant, 7 diýseň orta, 9 diýseň awanturist, 1 diýseň geniý. Menem hakykatdanam kursdaşlarymdan sorap çykypdym. Şonda 1 diýen-ä duş gelmedim. 3 diýenem hakykatdanam akylsyzrakdy. 5 diýenem, 7 diýenem kän boldy. Garaz, bu-da bir güýmenje. Sebäbi adamlaň köpüsi şu häsiýetleň hemmesini diýen ýaly özünde jemleýär.
Akylsyzlygam edýär, talantam ýok däl, orta adam diýseňem bolup dur. Nähilem bolsa garaşmaýan netijäme gedim. Üns berseňiz, köp kişi başga birini günäkärläp özüni ak görkezjek bolýar. Şu häsiýeti ýatlap adam özüni geçirimliligi bilen tanadýan ýaly gördüm. Ýaramaz adam aňsat-aňsat, bir bähbidi bar bolaýmasa, geçirimlilik etmeýär. Bagyşlamany kyn görýär. “Aý, oň ýagdaýyna-da düşünmeli-dä” diýip, ýamanlanýanyň arkasyny aljak bolýan köplenç gowy adam bolup çykýar. Ýöne bu ýerde mesele hiç bähbit araman, hakykatdanam ak ýüregiň bilen geçirimlilik etmekde.
Başyňyzy agyrdan bolsam bagyşlaň, özümi oýlandyransoň, ýazaýdym, belki, peýdasy deger.

Çeşmesi: http://www.ekizler2.com/index.php?q=1&ac=blogs&id=308. 16.11.2022ý.