BAZARÇY TÜRKMEN DAÝZASY
Öten agşam duralgada durun welin, ýanlary giden goşly üçden, dörtden daýzalar bazardan çykyp, duralga gelýärler. Ýüzleri tamdyra tutulan ýaly dym-gyzyl. Hat-da dym-gyzyldanam geçip, bir hili garagoňras öwüsýär. Megerem bazaryň mydama öwsüp duran sowuk ýeli olaryň ýüzüni şeýle reňk bilen reňkländir?! Şonda-da keýpleri erbet däl. Iş bitiren, är işini bitiren sypatda, biri-birleri bilen gaty ses bilen gürleşýärler. Ynha öýlerine bararlar, ýyljak peçiň başyna geçerler. Daşlarynda-da agtyklarydyr. Olara çigit, süýji-köke, almajyk bererler. Ulularam haçan pully gapjygyny açarka, getiren pullaryny sanamaga oturarka diýip, beýleräkde çugutdyryp oturandyrlar. Äri narkoman bolsa-ha öňünden çykandyr, goşuny öýe gelýänçä göterşendir. Ýolda-da özüniň bigaýratlygyny ýaşyrmak üçin, oňa-muňa, goňşy-golama sögüner, hem içinden: “Maňa şu heleýi Hudaý beräýipdir” diýer. Aýaly görgüliňem eliniň tersi bilen äriniň agzynyň üstüne keseläp urasy gelýändir-de, il-günden, ýaşaýşynyň mundanam erbet bolmagyndan çekinip barýandyr.
Hawa, ol aýal her gün daň atmanka bazara baryp, bir ýerden arzan bahadan haryt alýan türkmeniň bazarçy daýzasy. Şol kem çekýän, her geçen daşary ýurtla harydyny hödürleýän, “Şu wagt bir baý daşary ýurtly gelsedi, ähli öňümdäkileri birden satyn alyp gitsedi, menem şu günjik bir irräk öýüme ýetsedim, jaýam ýyly bolsa, naharymam bişirilgi, çaýym gaýnadylgy bolsa, menem çaýymam içmän irkilsem, düýşümde durmuşa çykmadyk gyz wagtymy, kakam jany, ejem jany görsem” diýip göwün ýüwürdýän türkmen daýzasy...
TÄZE TÜRKMENIŇ BAÝ AÝALY
Baý aýallar dürli-dürli bolýarlar. Ýöne olaryňam dertleri özlerine ýetik. Ynha biri uzak gije uklap bilmän ýatyr. Nätsin, o bu gün adamsynyň başga bir ganjygyň ýanyna gidýänini anyk bildi.
- “Erkek kişidirindä-raý, ilde ýok zatmy?” diýen bolýar. Wah, edäýmelisi belli-le welin, hor-zaram edenok. Dilim bir zat gymyldasa berip dur, ýerçeken. Zadyň başyňy iýsin diýip galmagal-a turyzdymam-la welin, o ýerýudanyň azaryna-da däl. Maňa sen çişik diýýär. Öler jany süňke ham çekilen ýaly gatan gurbakgalar-da. Menem horlanjagam bolýan welin, artyp, özüme buýrup bilemok. Şokolad bolsa, tort bolsa iýmesem ölüp barýan. Semiz bolup, semizem däl-le. Ýöne etim-ganym ýerinde. Ýigrenjiden şu gün birhili eşegiň ysy ýaly ysam gelýär. Şol ganjygyň ysymyk-a? Meň ýaly petigara ýokdyr. Çyny bilenjik özümi gowy görýän, garybrajygam bolsa, sadaja äre duşmadym-da...
Köpden bäri aglamagyň nämedigini bilmeýän mes geliniň gözlerinden bir-iki damjajyk ýaş ýassygyna damdy. Ýanynda süýji ukuda ýatan äriniň horruldysyna goşup, çalaja hynçgyrdy. Ol hiç kimiň ýanynda ýüreginiň ýarasyny açyp bilmez. Ejesine aýdaýsa-da “Gapyl, mes tula. Erkek eşekdird-ä, bilmedik bolaýarlar” diýjegi belli. Ýakynda jigisini öýerenlerinde, tutuş toýuny özi sowansoň, bu ýerýuwdanyň adyny tutup bilermi?! “Ýataýynla, şuň üçinem janymy horlaýan” diýip beýlesine agdarylan gelin, ahyry daňa golaý uka gider. Ol uklanda bazarçylar eýýäm bazara barandyrlar.
@ Hydyr Amangeldi
(1990-njy ýyllar)
0
