Dogan didary / iki perdeli pýesa

DOGAN DIDARY

Oýna gatnaşýanlar:

1. G e r e k , 18-25 ýaşlaryndaky gyz we 70-80 ýaşan ene.
2. K a s y m , 20-25 ýaşlaryndaky ýaş ýigit, Geregiň agtygy.
3. G a ý y p n a z a r, Abdal Jepbar ogly, 40-50 ýaşlaryndaky daşary ýurtly türkmen.
4. P o ç t a l ý o n , ýaş ýigit.
5. H a l y ç y g y z l a r .
6. H a ý d a r A b d y ý e w i ç , A b d y ý e w —Haly fabriginiň direktory.
7. Ha j a r A t a ý e w n a , O r a z m y r a d o w a , 40-50 ýaşlaryndaky aýal, — haly sehiň müdiri.
8. R e j e p B a ý n a z a r o w i ç , B a ý n a z a r o w —fabrigiň partbýurosynyň sekretary. 40-50 ýaşlarynda, boýny galstukly, nepis geýinen.
9. K a z y we halk oturdaşlar.
10. Çagalar öýüniň müdiri –A k g ö z e l G u r b a n o w n a , mugallymlar we terbiýeçiler.
11. Pionerwožatyý1)—O w l a k .
12. Myhmanlar, howa menziliniň işgärleri we ýolagçylary.
13. D i k t o r y ň sesi (ýa Myrat Ömüriň magnitofona ýazylan öz sesi). Ol sahnaň aňyrsyndan şahyr Myrat Ömüriň goşgularyny okaýar.

Waka XX we XXI asyrlarda, SSSR döwletinde we Garaşsyz, Baky Bitarp Türkmenistanyň Bagtyýarlyk döwründe bolup geçýär.


I-nji perde

D i k t o r y ň sesi: Sen ýene-de tenhalygy halaýaň,
Nalaýaň sen aýra salan ykbaldan.
Han-ha, seret, guşlar bolsa ala-ýaz,
Durnalaram uçup barýar asmandan.

Olar üçin serhedi ýok älemiň,
Olar şeýdip aýlanyp ýör dünýäni,
Olar üçin sen mejnunmyň, dälimiň,
Olar üçin dünýäň ýüzi gül ýaly. 2)

XX-nji asyryň otuzynjy ýyllary. Gijäniň ýary. Serhetýaka obalaryň birinde, gara öýüň içinde myhmanlar otyr. Daşarda obaň itleriniň üýrýän sesleri gelýär.

M y h m a n . “Baý, kulak3)” diýip obamyzyň ýarsyny sürgün etdiler. Özüni öňarýan gaçyp gitdi. Obada bir garry-gurty, garyp-geday galan bolaýmasa, gaçany gaçdy—kim daga, kim çöle, her kim bir ýere. Gaçmadygam onda-munda gaçgak boldy. Bizem näme, “bagtymyzy synap göreli” diýip şu ýere gaýdyşymyz. Ahaldan çykanymyza iki hepdedir. Hernä, adamlar gowy, baran ýerimizde oňat garşylaýalar, Hudaýa şükür aç-suwsuz goýanoklar. Belki nesibämiz işläp serhetden aňryk aşaýadymyz-da... Ata Watany terk edip gitmek gaty agyr degýär. Kysmatdyr-da...
Ö ý e ý s i . Belki Allatagala ugruna edäýgeý! (Içinden doga okap ýüzüne sylýar, M y h m a n hem oňa goşulýar.) Ojagaz gyzjagazy tebip barlapdyr. “Haly teň uzak ýola ýaramaz, gaty syrkawlapdyr, garahassa bolaýmasa” diýýär. Bolmasa, näsag gutulýança bizde boluberiň! Hemmäňize jaýam tapylar, nanam tapylar.
M y h m a n : Minnetdar, eden ýagşylygyňyzy ömür unutman. “Ýolagçy ýolda ýagşy”. Biziň yzymyzdan kowgy gelýän bolmagy mümkin, biz haýal etmän serhediň aňyrsyna geçmeli.
Ö ý e ý s i . (Biraz oýlanyp. ): Belki, keselinden gutulýança ol gyzjagazy goýup gidersiňiz?
M y h m a n . Bolmasa, şeýtmeli bolar-da. Gerek jan bilen Abdal janyň ejeleri meniň aýal doganym. Bu çagalaryň kakalary Gyzyl Goşunyň hatarynda, basmaçylara garşy söweşde wepat bolupdyr. Ony wepat bolan ýerinde-de jaýlapdyrlar. Ejeleriniň aradan çykanyna ýaňy bir ýyl geçdi. On ýaşlyja çaganyň görmedik güni ýok. Şu wagtky hökümet bijaý gazaplandy: ýagşy-ýamany saýgarman, birýan ujundan adamlary orup barýar. Biz hem serhediň gowşagrak ýeriniň bardygyny eşidip, töwekgelçilik edip gaýdyşymyz. Gel-gel, aňryk aşjak wagtymyz syrkawlaýmalymy diýsene... Men bu meseläni Abdal bilen hem mashatlaşaýyn. Siziň hem eden hyzmatyňyza Taňryýalkasyn!
Ö ý e ý s i . Hemmämizi bile ýalkasyn! (Biraz dymansoň.) Onsoňam, serhetden aňryk geçen adam bärigem hem aşyp biler-le, bir amal edip, ýegenjigiňi şonda alyp gidäýersiňiz-dä...
M y h m a n . Belki, nesibedir. Maňlaýmyza ýazylan bolsa, ýene Gerek jan bilen, siziň bilenem didarlaşmak bardyr. Ykbala çäre ýok, gelip alyp gidip bilmesek, naçar çaga göz-gulak bolarsyňyz-da... (Gözüniň ýaşyny süpürýär.)
Ö ý e ý s i . Ýaradanyň ýazgydyna nägile bolmaga hetdimiz ýokdur, onda-da, bu bir pelek işidir. Gyzyňyzdan arkaýyn bolaýyň, öz çagamyzdanam eý görüp saklarys!
M y h m a n . ( Ö ý e ý s i n i gujaklaýap.): Rugsat berseňiz, biz ýol goşumyzy ýygnaberjek.
Ö ý e ý s i. Rugsat Alladandyr! Hazir, siz bilen inim çopan goşuna çenli gider, ondan aňryk özi salgy berer. ( M y h m a n bilen gujaklaşýar.) Ana, Alla ýaryňyz! (Gidýärler. Sahnaň yşyklary ýuwaş-yuwaşdan pessaýlap, öçýär.)

Halk kazyýetiniň mejlis geçirýän jaýy. K a z y , onuň her gapdalynda halk oturdaşlary otyr. Pesde p r o k u r o r we onuň gabat garşysynda kazyň kätibi otyr. Iki sany adamyň jenaýat işine seredilýär. Kazy bilen prokuror ýarym harby eşikde. Kazynyň arkasynda Staliniň portreti asylan.

K a z y . Aşyrmämmet Aganazar ogly! (Günäkärlenýäniň biri ýerinden turýar.) Watan dönüklerine döwlet serhedinden aşmaga ýardam bereniňizi boýnuňyza alýaňyzmy?
A ş y r m ä m m e t A g a n a z a r o g l y . Hawa...
K a z y . Kadyrmämmet Aganazar ogly! (Günäkärlenýäniň beýlekisi ýerinden turýar.) Watan dönüklerine döwlet serhedinden aşmaga ýardam bereniňizi boýnuňyza alýaňyzmy?
K a d y r m ä m m e t A g a n a z a r o g l y . Hawa...
K a z y (Oturdaşlar bilen bilelikde ýerinden turýar). Höküm çykarmak üçin kazylar maslahat otagyna gidýärler!
K ä t i p . Hemmäňiz ýeriňizdem turuň! (Oturanlar ýerlerinden turýarlar. K a z y oturdaşlary bilen gidýärler we birsalym eglenip, dolanyp ýene gelýärler.)
K ä t i p ( K a z y oturdaşlary bilen sahanda görünen batlaryna). Hemmäňiz ýeriňizdem turuň! (Oturanlar ýerlerinden turýarlar.)
K a z y . Aşyrmämmet Aganazar oglynyň we Kadyrmämmet Aganazar oglynyň jenaýat işlerini seljerip, SSSR-iň adyndan höküm edýärin: olara jenaýat kodeksiniň 58-nji maddasynyň 1-nji punkty eassynda, hersini, ähli emläklerini ellerinden alyp, on ýyl azatlykdan mahrum etmeli. Olar bilen bile ýaşaýan kämillik ýaşyna ýeten maşgala agzalaryny sürgün etmeli, kämillik ýaşyna ýetmedik çagalary çagalar oýüne tabşyrmaly. Höküm Ýokary Kazyýete çenli gaýtadan seredilmäge degişli däldir. Şu höküme aýratyn bellik: şu maşgalada wagtlaýyn ýaşaýan, kämillik ýaşyna ýetmedik Gerek Jepbar gyzyny çagalar öýüne ýerleşdirmeli. (Sahnaň yşyklary ýuwaş-yuwaşdan pessaýlap, öçýär.)

Çagalar öýiniň müdiriniň kabineti. M ü d i r işgärleri bilen ýygnak geçirip otyr. Diwarda Lenin bilen Staliniň portretleri asylgy dur. Diwaryň ýüzündäki plakatda kirillisada rus hem türkmen dillerinde şeýle ýazgy bar: “Спасибо товарищ Сталин за наше счастливое детство! Бизиң багтлы чагалыгымыз үчин саг болуң ёлдаш Сталин!”

M ü d i r . Esasanam “halk duşmanlarynyň” çagalaryna aýratyn üns beriň. Geljekde her hili pyssy-pyjurlyklar şolardan çykýar. ( Boýny gyzyl galstukly P i o n e r w o ž a t y ý haşlap girýär.)
P i o n e r w o ž a t y ý . Bagyşlaň, Akgözel Gurbanowna! Girmek mümkinmi?
M ü d i r . Gir keýigim, giren bolsaň rugsat soramak nämä gerek. ( P i o n e r w o ž a t a .) Ýogsa-da, Owlak, şu gün irki nyzamda çagalaň hemmesi gyzyl galstukly-la, bu nä düzgün boldy? Pionerlige kabul edeňizde sejereňzokmy? Bularyň ýarysy “Watan dönükleriniň” çagalar-a.
P i o n e r w o ž a t y ý . Hemmesem akyllyja çagalar. Olar günäkär däl-ä, ene-atalarynyň dönükligine. Onsoňam içinde şeýle bir asyllyjalary, enaýyjalary bar, “halk duşmanynyň” çagasy diýmersiň. Ynha, mysal üçin Gerek Jepbarowa Leniniň doglan gününe ýüz sany bäşlik bilen geldi. Neresse çagaň enesi-atasy ir ýogalansoň...
M ü d i r ( P i o n e r w o ž a t y ň sözüni bölüp. ) Şu günüň dowamynda onuň galstugy bilen nyşanjygyny sypyryň!
P i o n e r w o ž a t y ý . Näme üçin Akgözel Gurbanowna? Geregiň ýedi arkasy arassa ahyryn.
M ü d i r . Arassa bolarmy! Oň erkek dogany daşary ýurtda, kim bilýär ol näme iş bilen meşgul bolýar.
P i o n e r w o ž a t y ý . Men sorag-ideg etdim: Gerek doganynyň niredeliginem, ölimi-diriliginem bilenok...
M u g a l l y m l a r y ň b i r i . Çagadyr-da, goý dakynsyn kemsinmez ýaly. Onsoňam Geregiň ene-atasy päkize, arassa adamlar, bir wagt ýogalyp giden. Ene-atasynyň Watana dönüklik edeni üçin çaga günäkär däldir-ä... Çagalar bir-birine alagöz bilen garaman, bileje ysnyşyp dogan ýaly ýaşasalar gowy dälmi näme?
M ü d i r . Maňa akyl öwretmäň! Özüm gowy bilýän. Siziň erkin pikirli syýasy gürrüňleriňiz meň gulagyma wagtal-wagtal gelip dur. Amanmyrat Söýünowiç, men Size duýdyrmady diýmäň, birden antisowetizmde aýplaýmasynlar! (P i o n e r w o ž a t a.) Size-de düşnükli dälmi?!
P i o n e r w o ž a t y ý (Aglamjyrap). Beýik Stalin “ogul atasy üçin jogap berenok” diýd-ä...
M ü d i r . Siziň esasy işläp, aýlyk alýan ýeriňiz mekdebiň laboratoriýasynda dälmi?
P i o n e r w o ž a t y ý . Hawa.
M ü d i r . Örän öňat. Ertirden başlap laboraturiýaňyza gatnaň. Çagalara mynasyp ýolbaşçy taparys ( P i o n e r w o ž a t y ý aglap çykyp gidýär. Sahnaň yşyklary ýuwaş-yuwaşdan pessaýlap, öçýär.)

Haly sehi. Gyzlar aýdyma hiňlenip, haly dokap otyrlarlar. Olaryň arasynda ulygyz bolup giden G e r e k hem bar. Sehe Ha j a r A t a ý e w n a girip gelýärkä, D i k t o r sahnaň aňyrsyndan goşgy okaýar. Gyzlar hiňlenmesini goýýarlar, özara gürrüň pyşyrda geçýär.

D i k t o r y ň sesi . Ykbal duş eýlesin ýar bilen ýary,
Owadan dünýäde owadan ýaşaň!
Gözellik bezesin beýik Ynsaany,
Owadan dünýäde owadan ýaşaň!

Säherler oýanyp aýdyma-saza,
Meňzäp siz bahara, meňzäp siz ýaza—
Şundan uly bagt bormy ynsana?
Owadan dünýäde owadan ýaşaň!

Mähir-muhabbete çaýylsa ýüzler,
Ykballar göteriler, galkar göwünler,
Ömrüňiz bezesin al-elwan güller,
Owadan dünýäde owadan ýaşaň!

Säher çagbasyna kakylsa aýnaň,
Gülzara öwrüler keremli ýaýlaň,
Size ömür bersin Ýaradan Allam,
Owadan dünýäde owadan ýaşaň!4)

H a j a r A t a ý e w n a . Salam gyzlar!
H a l y ç y g y z l a r (Ýerli-ýerden.). Salam, Hajar Ataýewna!
H a j a r A t a ý e w n a . Armaweriň!
H a l y ç y g y z l a r (Ýerli-ýerden.): Bar boluň! Sizem armaň!
H a j a r A t a ý e w n a . Gyzlar! Hany, bäş minut ünsüňizi maňa tarap öwüriň! ( H a l y ç y g y z l a r daraklyklaryny, keserlerini goýuşdyryp, H a j a r A t a ý e w n a tarap öwrülýärler.) Men siziň hemmäňizi, birinji bilen ýetip gelýän Täze, 1953-nji ýylyňyz bilen gutlaýaryn! Täze ýylda hemmäňize bagtly durmuş arzuw edýärin! Gerek jan, Täzegül jan siz bu ýyl instituta girip bilmedigiňize gynanyp oturmaň, indiki ýyl, nesip etse hökman girersiňiz. Ikinjiden... Ikinjiden, bilýäňizmi gyzlar näme, ikinjiden?
H a l y ç y g y z l a r (Ýerli-ýerden.). Ýok. Bilemzok.
H a j a r A t a ý e w n a . Hany biljek boluň!
H a l y ç y g y z l a r (Ýerli-ýerden.). Habarymyz ýok. Bilemzok. Hajar Ataýewna, özüňiz aýdaýyň-da !
H a j a r A t a ý e w n a . (Agzy bilen “Tuş” sazyny çalýar, elleri bilen çapak çalýar. Gapydan eli gyzyl baýdakly halyçy gyzlaryň biri giýär.) Biziň sehimiz sosialistik ýaryşyň ýeňijisi boldy, bize göçme Gyzyl baýdak gowşurdylar.
H a l y ç y g y z l a r . (Ýerli-ýerden.): Urra! ur-raaa! (Gyzlaryň käbiri begenjine bäs gelip bilmän, ýerlerinden turup bökjekleýärler. Göçme gyzyl baýdagy sehiň bir burçuna eltip goýýarlar.)
H a j a r A t a ý e w n a . Üçünjiden bolsa, jigilerim, siziň her biriňize bagtly durmuş dileýän. Geljek ýyl iki sany gelnimiz dekrete gidýär, goý olar sag-aman ýeňlesinler. Çagajyklaryny sag-aman ulaldyp, ýene aramyza dolanyp gelsinler. Dördünjiden bolsa, siziň hemmäňize sylag—on üçünji aýlyk garaşýar
H a l y ç y g y z l a r . (Ýerli-ýerden, ylgaşyp gelip, H a j a r A t a ý e w n a n y gujaklaýarlar, käbirleri H a j a r A t a ý e w n a n y ogşaýarlar. Gyzlaryň bary onuň daşyna üýşýärler): Sag boluň! Hajar Ataýewna, sag boluň!
H a j a r A t a ý e w n a . Men size minnetdar ahyry, siz bolsa maňa “sag bolsun” aýdýaňyz. (Gapydan K ä t i p g y z girýär.)
K ä t i p g y z . Hajar Ataýewna, Sizi başlyk çagyrýar.
H a j a r A t a ý e w n a . Bolýar, häzir bardym. (Gyzlaryň ýanyna baryp, Geregiň başyny sypalaýar.) Gerek jan, geçen ýyl sen medalsyz galdyň. Şu ýyl hökman alarys. (Çykyp gidýär. Sahnaň yşyklary ýuwaş-yuwaşdan pessaýlap, öçýär.)

Haly fabriginiň başlygynyň kabineti. Diwardaky türkmen halysynyň ýüzüne Leniniň we Staliniň portretlerini goýupdyrlar. Fabrigiň müdiri iş stolunyň başynda bir zatlar ýazyp otyr. Gapydan H a j a r A t a ý e w n a girýär.

H a j a r A t a ý e w n a . Salam, Haýdar Abdyýewiç!
H a ý d a r A b d y ý e w i ç . Salam, geçiň,oturyň! (Stoluň başyndan ýer görkezýär.) Gutlaýan!
H a j a r A t a ý e w n a . Sag boluň! Minnetdar.
H a ý d a r A b d y ý e w i ç . Indiki ýylky planymyzy6) on ýedi göterim galdyrdylar, gyzlar billerini berk guşap tijenäýmeseler, göçme Gyzyyl baýdak elimizden gidýär.
H a j a r A t a ý e w n a . Gyzlar yhlas-a edýärler-le, Haýdar Abdyýewiç!
H a ý d a r A b d y ý e w i ç . ( H a j a r A t a ý e w n a n y ň sözüni bölüp.): Men bilýän olaryň nähili yhlas edýändiklerini. Umumy ýaşaýyş jaýynda ýaşaýan gyzlaň, ulygyz halyna, utanman kinoteatryň agşamky seansyna kinoteatra gidýärler. Hajar Ataýewna, Siz diňe önümçilige jogap berýändirin öýtmäň, gyzlaň gelejegi, abraýy gönüden-göni Siziň boýnuňyzdadyr.
H a j a r A t a ý e w n a . Haýdar Abdyýewiç, ol görgülilerem adam ahyry. Olaram öz medeni dünýägaraýyşlaryny ösdürme-li, ahbetin. Irdenden agşama çenli lütleri süýnüp, billerini büküp, öýlerine zordan özlerini atýarlar.Ýekeje dynç günlerinde-de uzakly gün jaýlaryny süpürip, kirlerini ýuwup geçýärler.
H a ý d a r A b d y ý e w i ç . Durmuşa çyksynlar, onsoň, adamsy bilen nirä gidesleri gelse gidibersinler. Şu ýylyň jemleri boýunça hökümet sylaglaryna hödürlenýänleriň sanawyny getirdiňizmi?
H a j a r A t a ý e w n a . Hawa, ynha. (Elindäki kagyzy uzadýar.)
H a ý d a r A b d y ý e w i ç ( Sanawy okap başlaýar.): Nurmuhammedowa Täjigözele “Zähmet edermenligi” medaly, Halykowa Ogulkeýige Türkmenistanyň Ýokary Sowetiniň Hormat haty. Hä-ä, Jepbarowa Gerek, Jepbarowa Gerek “Hormat nyşany” ordeni. (Kellesini galdyryp.) Geregiň öň hökümet sylagy barmy?
H a j a r A t a ý e w n a . Ýok.
H a ý d a r A b d y ý e w i ç . Ilki bir medal, ýa Hormat hat alsyn. Bada-bat ordene hödürlemäli.
H a j a r A t a ý e w n a . (Janygyp.): Haýdar Abdyýewiç, o çaga geçen ýylam sowgatsyz galdy. Şu ýyl bir höweslendireliň-ä! Geçen ýyl ýüz togsan kwadrat metr, bu ýyl iki ýüz on kwadrat metr dokady. Dokan halylarynyň dört sanysy eksporta gidipdir. Onuň halylarynyň birini öňümizdäki ýylda Moskwa, sergä ugradýas.
H a ý d a r A b d y ý e w i ç . Habarym bar. Eksport diýdiňmi? Geregiň daşary ýurtda süýtdeş dogany bar. Men ony hökümet sylagyna hödürläp, öz aýagyma palta urup bilmen.
H a j a r A t a ý e w n a . (Ýerinden turup, aglamjyrap.). Haçan, on dört ýaşly çagany “Türkmen kalbyny” 6) dokatmaga Gyzylarbada ugradaňyzda, onuň daşary ýurtda ýaşaýan dogany ýadyňyza düşmändir.
H a ý d a r A b d y ý e w i ç . Ýeri-ýeri, Siz gaty gidýän-ä dälsiňiz? Biz Geregi Gyzylarbada, bary-ýogy üç aýlyk sapara, “tälimçi” hökmünde ugradypdyk. Onsoňam, o wagt uruş gidýärdi. Çagalar ulular bilen deň zähmet çekýärdi.
H a j a r A t a ý e w n a . ( Ýene hamsygyp.). Geçen ýylky sergä çykarylan halysynyň aşagyna awtoryň adyna derek “Türkmen halyçy gyzlarynyň dokan halysy” diýip ýazypdyrlar... Doganynyň daşary ýurtda ýaşaýanyna o çagaň näme günäsi bar, diýsene...(Oturyp, aglaýar.)
H a ý d a r A b d y ý e w i ç . Hany köşeşiň! (Başyny egip, ýuwaş sesi bilen.) Şu wagt döwür şeýle. (Sesini gataldyp.) Hökümet-partiýamyzyň saýasynda, beýik Watanymyz gülläp öser, sowet adamlary kommunizimde bol-elinlikde ýaşarlar, hemme zat gülala-güllük bolar... ( H a j a r A t a ý e w n a gaharly, sesini çykarman başlygyň kabinetinden çykyp gidýär. Sahnaň yşyklary ýuwaş-yuwaşdan pessaýlap, öçýär.)

Haly fabriginiň partbyurosynyň kabineti. Diwardaky türkmen halysynyň ýüzüne Leniniň we Staliniň portretlerini goýupdyrlar. Partbýuronyň sekretary R e j e p B a ý n a z a r o w i ç iş stolunyň başynda kitap okap otyr. Gapyny kakyp, kabinete Ge r e k girýär.

G e r e k . Salam Rejep Baýnazarowiç! Girmek mümkinmi?
R e j e p B a ý n a z a r o w i ç . (Okap oturan kitabyny bir gapdala goýup.) Hä-ä, salam Gerek gyz, gurgunmysyň, jigim? Armaweri!
G e r e k . Bar boluň, Rejep Baýnazarowiç! Sizem armaň! Çagyrypsyňyz welin...
R e j e p B a ý n a z a r o w i ç (Geregiň sözüni bölüp.). Hawa, geçäý! (Stoluň başyndaky oturgyja elini uzadyp, G e r e g e oturmagy yşarat edýär.) Tüweleme, tüweleme! Eşitdim. Göçme Gyzyl baýdak alypsyňyz, sosialistik borçnamaňy7) artygy bilen dolupsyň. (Gerek utanjyna başyny sallap, ýygrylýar.) Hä-ä-ä... (Biraz dymansoň. Gezmeläp ýörşüne.) Bi, neme-le, Gerek jan, jigim... Partiýa hataryna geçjek diýip arza ýazypsyň welin... (Stoluň başyna geçip oturýar.) Sen häzir näçe ýaşyňda? (Stoluň üstsndäki papkalaryň birini açýar.)
G e r e k . Ýigrimi bäş.
R e j e p B a ý n a z a r o w i ç . Durmuşa çykdyňmy?
G e r e k . Ýok.
R e j e p B a ý n a z a r o w i ç . Seniň anketaň bilen ýüzleýräg-ä tanyşdym... “Hany özi bilen hem gürleşip göreýin” diýdim. (Biraz dymansoň.) Gerek, sen komsomola6) näme üçin geçmediň?
G e r e k . (Ynamsyz, üzlem-saplam jogap berýär.): Aý, neme... Daşary ýurtda doganyň bar diýip geçirmediler.
R e j e p B a ý n a z a r o w i ç . Doganyň ady näme?
G e r e k . Abdal.
R e j e p B a ý n a z a r o w i ç . Sen onuň bilen hat alyşýarmyň?
G e r e k . Wah, men onuň haýsy ýurtda, haýsy şäherde ýaşaýanyny näbileýin. Onuň aýatda diriligindenem habarym ýok.
R e j e p B a ý n a z a r o w i ç . Bir uç çykaýsa, gatnaşarmydyň?
G e r e k . (Bütin göwresi bilen R e j e p B a ý n a z a r o w i ç e tarap öwrülýär we naýynjar halda, pessaý sesi bilen.) Näme, ol tapyldymy?
R e j e p B a ý n a z a r o w i ç . (Ellerini daldaladyp, ýerinden turyar.) Ýok, seň doganyň barada meň hiç hili habarym ýok. Ýöne soraýdym.
G e r e k . Doganjygymy tapsam, elbetde gatnaşaryn. (Gözüne ýaş aýlaýar, ýeňiniň ujy bilen ýaşyny süpürýär.) On ýaşymdakam aýra düşenimiz, habar-hatyr ýok...
R e j e p B a ý n a z a r o w i ç . Ýeri bolýar, hany, köşeş! Näme diýsene, Gerek! Düzgün boýunça SSKP8) agzalygyna komsomoldan9) geçilýär. Elbetde, käwagt, zerur ýagdaýda düzgünden çykmaga-da rugsat berýärler. Eger... (Dymýar.) Eger, anketaňda “daşary ýurtda hiç hili garyndaşym ýok” diýip düzediş girizseň... (Assyrynlyk bilen G e r e g e seredýär.) Belki, kömek etmekleri mümkin...
G e r e k . (Hyrçynyny dişläp, ýumruklaryny düwýär. Gapdala.): Bigaýratlar meni entek ölüliligi-diriligi näbelli doganymdan mahrum etjek bolýarlar. (Ýerinden turýar.) Sag boluň, Rejep Baýnazarowiç! Men pikirlenip göreýin. (Ýerinden turup.Gapa tarap ýönelýär.)
R e j e p B a ý n a z a r o w i ç : Elbetde, elbetde keýigim. Bu işiň gyssagy ýok.
G e r e k : Hoş sag boluň! (Gidýär. Daşaryk çykyp uly sesi bilen aglaýar.) Wah, eziz doganjygym, Abdal jan, nirede bolsaňam geläý! Men naçaryňy sen goramasaň, başga gorajak ýokdur... (Sahnaň yşyklary ýuwaş-yuwaşdan pessaýlap, öçýär.)

XXI-nji asyryň başlary. Haly fabrigiň mejlisler zalynda Türkmenistanyň Mejlisine deputatlygyna saýlanjak dalaşgärleriň portetleri asylan, Portretleriň aşagynda uly harplar bilen “Gerek Jepbarowa” “Ataguly Diwangulyýew” diýilen ýazgylar bar. Diwarda ullakan türkmen haly asylan, halyň ýüzüne Türkmenistanyň Prezidentiniň portreti berkidilen, ol portretiň gapdalynda Türkmenistanyň Döwlet baýdagy dikeldip goýulan. (Diňleýjiler—fabrigiň işgärleri bolup, teatryň tomaşaçylary hyzmat edýär.) Sahnaň ortasynda çykyş etmek üçin münber goýulypdyr. Münberiň ýüzüne Türkmenistanyň Döwlet Gerbiniň şekili çekilen. Sahna D a b a r a l y geýinen ýaş Ý i g i t çykýar.

D a b a r a l y geýinen ýaş Ý i g i t . Hormatly adamlar! Häzir siziň öňüňizde, Türkmenistanyň mejlisine deputatlygyna dalaşgärleriň biri, şu fabrigiň baýry işgäri, Türkmenistanyň at gazanan halyçysy, Magtymguly adayndaky Halkara baýragyň eýesi, “Gurbansoltan eje” ordeniniň, “Gaýrat” we “Watana bolan söýgüsi üçin” medallarynyň eýesi Gerek Jepbarowa çykyş eder (Gidýär.)

Sahna toý lybasly, döşi orden-medally G e r e k gelýär. Ol münbere çykýar.

G e r e k . Gadyrly ildeşler, dostlar, doganlar! Bizi, dalaşgärleri diňlemek üçin sylap geleniňiz üçim minnetdarlygymy bildirýän! Ýene iki aýdan döwletimiziň Mejlisine saýlawalar başlar. Mejlise saýlanan deputat kim hem bolsa, ilki bilen, beýik, agzybir halkymyzyň isleg-arzuwlaryny kanunlaşdyryp, durmuşa geçirmäge synanyşmalydyr.
Hudaýa şükür! Biziň Garaşsyz, Baky Bitarap ýurdumyzda, Hormatly, Gahryman Arkadagymyzyň howandarlygynda, aýal-gyzlarymyz öz deň hukuklaryndan peýdalanyp, halk hojalygynyň dürli pudaklarynda zähmet çekýärler. Okuwçy, talyp gyzlarymyz dünýä olimpiýadalaryna gatnaşyp, baýrakly ýerleri eýeläp geýärler. Sporsmen gyz-gelinlerimiz Aziýada we bütindünýä ýaryşlaryndan medalsyz, kuboksyz gelenoklar.
Doganjyklam, uýalam, jigilem! Biz nirede zähmet çeksegem: isle halyçy bolaly, isle ýazyjy-şahyr bolaly, isle alym-inžener bolaly, öz öýümiziň diregi bolalyň! Maşgalamyzyň abraýy bolalyň! Öýümiziň ojagynyň mähirli ýylysyny söndürmän saklajak bolalyň! Söýgüli Watanymyzyň wepaly ogul-gyzlary bolup ýetişeliň!
Goý, asuda halkymyz elmydama parahat durmuşda ýaşasyn! Nälet siňen “uruş” diýilýän zat biziň topragymyzda döremesin! Ylahym, hiç haçan aýra ýaşamaly bolmaň...(Hamsygyp, gözüniň ýaşyny süpürýär. Münberden çykyp gidýär. Tomaşaçylaryň içinden bir ýaş gyz sahna çykyp, Geregiň yzyndan ýetip, oňa bir desse gül gowşuryp ýaňagyndan ogşaýar. ) Sag bol, balam! (Gidýär. Sahnaň yşyklary ýuwaş-yuwaşdan pessaýlap, öçýär.)
D i k t o r y ň sesi :
Ojagymdan örsem aman—
Meniň üçin uly bagt.
Sabada ýaňlanan azan—
Meniň üçin uly bagt.

Ýazym bilen ýazlap bilsem,
Gyşym bilen gyşlap bilsem,
Il gözünden düşmäp bilsem—
Meniň üçin uly bagt.

Ar-namysym galam bolsa,
Iýýän nanym halal bolsa,
Ilim-günüm aman bolsa—
Meniň üçin uly bagt.

Ýoldaş bolsa pälim-netim,
Iki çykmaz aýdan gepim,
Ejizläne degse nepim—
Meniň üçin uly bagt.

Şygyr bolsa, gazal bolsa,
Bir mähriban gözel bolsa,
Kysmat näme ýazan bolsa—
Muny görmek uly bagt. 10)

Birinji perdäniň soňy

II -nji perde

Ir säher. G e r e g i ň öýi. G e r e g i ň saçyna ak giren, 70-80 ýaşly ene. Howlyň içndäki tapçanyň üstünde G e r e g i ň agtygy K a s y m uklap ýatyr.

G e r e k . (Dulda düýrlenen halyny otagyň ortasyna ýazyp, onuň ýüzüni sypalap oturyşyna.): Bu halyny bir mahal, kiçiräk gyzkam ejem pahyr dokapdy. “El hünäri—il gezer” diýp, ol haly dokamany maňa-da öwredipdi. Ondan bäri, gör nijeme ýyl geçipdir. Bu haly ejem pahyrdan galan ýeke-täk sowgat. Munuň çitimlerini bir görsene! Her bir çitimi Oguz hanyň tagmasy. Türkmeniň ykbalyny biljek bolsaň halysyna seredäýmelidir. Türkmeniň kalby halysyndadyr. (Howlyň gapysy kakylýar.) Allajanlarym, daň bilen gapyny kakyp duran kimkä? Ýuwaşrak kakaýma-la... (Gapy ýene kakylýar.) Äl, bolsa-da keçjal eken-ow! Tizräk baraýmasam, daşarda ýatanlary turuzjak bi. (Halyny düýrläp, otagyň burçuna diräp, daş çykýar. Howlyň gapysyny açmaga barýarka, ýolda, tapçanda ýatan agtygy K a s y m y ň başyny sypalap geçýär. Howlyň gapysyny açyp P o ç t a l ý o n y howla salýar.)
P o ç t a l ý o n : Salawmaleýkim Gerek gelneje!
G e r e k : Aleýik salam! Täçmyrat jan, amanmy-sagmy!? Irläpsiň-le, eýgilikdir-ä?
P o ç t a l ý o n : Hudaýa şükür, Gerek gelneje! Eýgilik-le. Sizem saglykmy? Meni bagyşlaň! Mendirin-dä. “Ir turan işinden dynar” diýseler, bizem şol boljak bolup, Sizi biynjalyk etmeli boldum.
G e r e k : Aýby ýok, oglum, oňatlyga bolsa bolýa-la!
P o ç t a l ý o n : Oňatlygygadyr, enşallah! Gerek gelneje Size daşary ýurtdan hat gelipdir, “möhüm hat bolaýmasyn” diýip, irdenjik gowşuraýaýyn diýdim. (Ýan bukjasyndan hatly bukjany çykaryp, G e r e g e uzadýar.) Me, alyň! Ynha şujagaz ýere-de “haty aldym” diýip goluňyzy çekiň! Ýan bukjasyndan depder çykaryp, G e r e g e uzadýar we G e r e g e gol çekmeli ýerini görkezýär.)
G e r e k . ( P o ç t a l ý o n y ň görkezen ýerine gol çekip, hatyň ýüzüne seredip durşuna.): Daşary ýurtdan kimden gelip bilerkä?! Kasym janyň dostlaryndan bolaýmasa, muny häzir derrewjik Kasym jana gowşuraýyn. Taňryýalkasyn! Wah, men guraýyn, men! Saňa häliden bäri “gel-geç” diýmegem unudypdyryn. Ýör, janym, öýe gir, bir käse çaý iç-de, onsoň ötägit!
P o ç t a l ý o n . Sag bol, ene! Çaýy ýene bir gün gelemde içäýerin. Meniň barmaly ýerlem kän.
G e r e k . Hä, şeýlemi? Bor-da onda. Sag bol, janym!
P o ç t a l ý o n . Bolýar sag oturyň, ene! (Howlyň gapysyny ýapyp gidýär.)
G e r e k . ( Öz-özi bilen gepleşip barşyna.): Bä, Täçmyrat “Daşary ýurtdan gelen hat” diýdi welin, men ýitigimi tapaýjakmykam? Men Abdal jana duşaýjakmykam? (Ýöräp barşyna birneme säginip, duran ýerinde, yranýar, elindäki hatly bukjany gaçyrýar, iki eli bilen başyny tutýar.) Waý, Allajan, Özüň gowusyny et! (Ýerde ýatan bukjany göterip, howlukmaç, K a s y m y ň ýanyna baryp, ikirjeňlenip durýar. Bukjaň daşyna ýazylan haty okajak bolýar, soň Kasymyň gapdalynda oturyp, onuň başyny sypalaýar.) Kasym, Kasym jan! Tursana! Turaýmasaň boljak däl oglum! ( K a s y m ýorganyny ýüzüne çekip, beýlesine öwrülýär.) Tur oglum, tur! Senlik iş çykdy.
K a s y m . (Zöwwe ýerinden turup, gözlerini owkalaşdyrýar.) : Ene, ne beýle daň bilen ber-başagaý bolup ýörsüň, eýgilikmi bir?
G e r e k . Eýgilikmi, eýgilik dälmi, ony Hudaý bilsin. Säher bilen bir hatly bukjany elime tutdyryp gitdiler.
K a s y m . O nähili hat, ene? Ol nireden, kimden gelipdir?
G e r e k . Sen-ä, oňaraýdyň! Nireden, kimden gelenini biler ýaly, bu konwertiň daşyna daşary ýurt dilinde ýazylan hata eneň düşünýändir öýdýärmiň, diýsene? Me, özüň oka, menem diňläýin! (Gapdala.) Ýogsam ýüregim agzymdan çykjak.
K a s y m . (Bukjanyň daşyndaky ýazgyny okaýar.): Türkmenistan, Aşgabat şäheri, köçämiziň ady, jaýymyzyň belgisi. Hä, “Jepbar gyzy Gerege” diýilip ýazylypdyr. Ene, bu hat saňa gelipdir.
G e r e k . Çaltrak içindäkini oka, oglum!
K a s y m . (Bukjany açyp, içindäki haty çykaryp, howlukman okap başlaýar.): “Salam, Gerek eje! Men Abdal Jepbaryň ogly Gaýypnazar. Öňümizdäki şenbe güni ýörite çakylyk bilen ata Watanyma—Türkmenistana barýaryn” diýip ýazylan...
G e r e k ( K a s y m y ň sözüni bölüp). Oglum, şol “Abdal, zat” diýýän ýerini gaýtalasana!
K a s y m . “Men Abdal Jepbaryň ogly Gaýypnazar”.
G e r e k . Boldy, boldy... ( Essi aýylan ýaly entirekleýär.)
K a s y m . Ene, saňa näme boldy? (Enesiniň ýüzüne dikanalap seredýär we derrew ýanyndaky suwly käsesini enesine uzadýar.) Me, şuny iç!
G e r e k ( Käsedäki suwdan owurtlap.) . Yzyny oka!
K a s y m (Pessaý sesi bilen okamagyny dowam edýär.). “Gerek eje, men seniň aýatda diriligiňi eşidip, şeýle bir begendim—aýagym oda bişen ýaly bir ýerde durup bilemok. Seni görmäge howlugýan. Çünki biziň ilde gözi ýolda galan bar”. ( G e r e k sesli aglaýar. K a s y m haty bir gapdala goýup enesiniň gujaklaýar.) Ene, sen näme üçin aglaýaň? Hany, köşeşsene!
G e r e k (Gözüniň ýaşyny eliniň aýasy bilen süpsrýär. Ol haty alyp, K a s y m a uzadýar .) Al, oka! Ýene näme ýazypdyr?
K a s y m (Sesini gataldyp okaýar). “Gerek eje, galan zatlary men baramsoň gürrüň bererin. Häzirlikçe hoş!”. Ine bolany, ene. (Haty enesine uzadýar.) Ene, hatda “Abdal” diýip agzapdyrlar welin...
G e r e k . Hawa, bu eneň saňa gürrüň beren şol diri ýitigi. (Uludan demini alyp, birneme özüni dürsänsoň.) Ýogsa-da, şu gün hepdäniň haýsy gün-ä?
K a s y m . Şenbe güni.
G e r e k . Şenbe güni diýdiňmi?
K a s y m . Hawa.
G e r e k. Baý-buw, büý-ä mundan çykdy. Çaltrak geýin oglum! Gaýypnazar janyň gelmeli güni şu gün eken-ä. Gyssan balam, gyssan! Uçar menziline tizräk ýetäýmesek, gijä galmagymyz mümkin.
K a s y m (Syçrap ýerinden turýar). Ene, men derrew ýuwunyp, geýinýänçäm senem taýyn bolarsyň-a?! (Gidýär.)
G e r e k . Derrew, balam! (Gidýär. Sahnaň yşyklary ýuwaş-yuwaşdan pessaýlap, öçýär.)

G e r e k bilen K a s y m maşynly howa menziline gidip barýarlar.

G e r e k . (Maşynyň yzky oturgyjynda oturan ýerinden.): Kasym jan, ýetip barýasmy?
K a s y m (Maşynyň ruluny tutup oturşyna, maşynyň yzyny görkezýän aýnasyndan enesini synlap). Ýetip barýas ene, ýetip barýas. Azajyk gaýrat et! Ýogsa-da, sen, ne beýle howlugýaň-la, ene?
G e r e k . Wah, “Ýüregiň ýarylyp barýarmy?” diýsene!
K a s y m . Ene, hany, sen aýt, türkmenler çet ýurtlara nähili bolup düşüpdirler? Şu ýerde ýaşaberseler bolmaýamydy?
G e r e k (Uludan demini alyp). O diýeniňem bolsa bordy welin, ykbalyň emri diýibem bir zat bar. Onsoňam, o wagtlar döwür başgady, döwür. Şu mahalky ýaly allanäme durmuş bolanlygynda kim ýurduny terk etjek. O günleri Hudaý hiç kimiň başyna salmasyn. Ony görenem, eşidenem biz bolaly.
K a s y m . Ene, sen o mahal kiçijik çaga bolaýmasaň?
G e r e k . Hawa, men o mahal gulpajygyny tasadyp ýören gyzjagazdym. Enem-atam dünýeden ir gaýdansoňlar, doganym Abdal bilen daýymlarda ýaşamaly bolduk.
K a s y m . Ene, olar seni bärde goýup, özleri ötägidiberipdirler-ow!
G e r e k . Türkmen hiç wagt, gatybir çykgynsyz ýagdaýa düşäýmese, çagasyny ýanyndan goýýan däldir. Ine, şuny bilip goý! Ýok, olar meni goýup gitmediler. Ol döwür galagoply bir düşnüksiz döwür ekeni. Biziňkiler rahat durmuş gözläp, ata Watany terk edip, goňşy ýurda gidip barýarkalr, ýolda men agyr syrkawlapdyryn. Serhet ýakadaky obalaryň biriniň tebibi Abdala meni goýup gitmekligi maslahat beripdir, bolmasa meniň diri galjagyma güwä geçmändir. Şeýdip men aýralyga düşüpdirin. Kasym jan, ýetiberdikmi?
K a s y m . Hawa, ana, ho-ol seleňläp görünýän owadan ymarat howa menzili, ene. “Aşgabat” halkara howa menzili.
G e r e k . Ol ullakan guşy! Edil janly ýaly!
K a s y m . Ol uçup barýan, ýa-da gonup gelýän ak bürgüdiň şekili, ene.
G e r e k . Bu taýlarynyň gözeligini! Uçarlaram görünýärmi, oglum?
K a s y m . Uçarlaram görünýär.
G e r e k . Oglum diýýän-ä, men häliden bäri töweregime syn edip gelýän welin, meniň bu görýän zatlarym ertekilerdäki ýaly bir zat bolup dur. Paýtagtymyz asyl büs-bütin özgeräýen oguşýan.
K a s y m . Yogsam näme, ene. Şäherimiz indi hemişekileri ýaly egnini gysyp oturan şäher däl. munuň ösüşini, özgerişini görmäge göz gerek.
G e r e k (Maşynyň aýnasyndan daşaryny synlap barşyna). Dogrudanam, bu başy gök diräp duran ymaratlary bir gör-ä! Seretseň başyň aýlanýar. Özem, hakyt ak mermerden. Gudrat diýip şuňa aýdaýsaň!
K a s y m . Bu şaýollary, suw çüwdürimleri neneň görýäň, ene? Ýurt özbaşdak bolanda, ine şunuň ýaly bolýandyr.
G e r e k . Garaşsyzlygymyza döneýin! Berkarar döwletime, bagtyýarlyk döwrüme döneýin! Alla jana döneýin! (Elleriniň aýasy bilen ýüzüni sylýar.)
K a s y m . Ene jan, türkmeniň ykbaly göterildi, ykbaly. Ýurt galkynýar. Türkmeniň saýlap alan ýoly dowamat dowam bolsun!
G e r e k . Agzyňdan Hudaý eşitsin, balam!
K a s y m . Ine geldik. Ýör ene, düşeli! (Sahnaň yşyklary ýuwaş-yuwaşdan pessaýlap, öçýär.)

Aşgabadyň “Aşgabat” halakara howa menziliniň ýolagçylary kabul edýän zolagy. Nobatçy gyz mylaýym sesi bilen üç dilde: türkmen, rus we iňlis dillerinde bildirişleri yglan edýär. Eli goşly ýolagçylar eýläk-beýläk gatnaýarlar. Käwagt howa menziliniň işgärleri görünýärler. G e r e k bilen K a s y m zala girýärler. G e r e k haýran galyp, daş-töweregini synlap bolansoň, oturgyçlaň birine geçip oturýar.

G e r e k . Kasym jan, ha-anha, beýläňe seret, elleri goşly, haýdaşyp gelýän adamlar-a görünýär. Olaryň golaýragyna barsak bolmazmyka?
K a s y m . Weý, gaty bor. Ýör, ene! (Olar uçardan düşen adamlaryň ýanyna ýakynlaşýarlar.)
G e r e k (Bir çetde üýşüp duran mähellä üns berip seredip durşuna). Allajanlarym, hol aňyrda maňa seredip duran ýigidiň doganym Abdala meňzeşdigini! Ýüzi-gözi ediljek şol-da. Ana, ol ýylgyrýar. Waý, oň ýylgyrşam... Eý, Hudaý, her ýerde meňzeş adamlar bar-ow! Kasym jan ýet! Ol-a ýörändir.
K a s y m . Ene, seň diýýäniň haýsysy?
G e r e k . Han-ha, başy tahýaly, üýtgeşik donly. ( K a s y m myhmanyň yzyndan ýetip, salamlaşyp, goltugyndan tutup, G e r e g i ň ýanyna getirýär.)

G a ý y p n a z a r bilen K a s y m G e r e g i ň ýanyna gelýärler.

G a ý y p n a z a r . Essalawmaleýkim, Gerek eje! (Donunyň ýeňini gysymlap, sag goluny G e r e g e uzadýar.)
G e r e k . ( G a ý y p n a z a r y ň bilegini gysymlap durşuna.): Aleýiksalam! Gaýypnazar jan, senmi bu?
G a ý y p n a z a r (Ýylgyryp durşuna). Hawa, Gerek eje, men.
G e r e k ( G a ý y p n a z a r y gujaklap aglaýar). Sag-aman geldiňmi oglum?.. ( G a ý y p n a - z a r y gujagyndan boşadyp, gözüniň ýaşyny süpürýär, soň K a s y m a ýüzlenip.) Kasym jan, ynha şu seň daýyň bolmaly, Gaýypnazar daýyň. Daýyň bilen görüş, balam!
K a s y m . ( G a ý y p n a z a r y gujaklap) . Daýy, salawmaleýkim!
G a ý y p n a z a r (Kasymy gujaklap durşuna). Waleýkimessalam! Ýegenjigim ganymatmy? (Gerege ýüzlenip.) Ýaňy ýanyma gelende syr berenok-da. Haý, garagol diýsäni!(Üçüsem bilelikde gülüşýärler. Geregi gujaklap maňlaýyndan öpýär.) Men bu gün kakam janyň görsem diýip, ömürboýy arzuwlap gelen naçaryny görýän. Saňa döneýin, mähribanym! Seni görýän didelerime gurban! ( G e r e- g i ň ellerinden öpýär. Jübüsinden ýaglygynyy çykaryp gözýaşlaryny süpsrýär.)
G e r e k ( G a ý y p n a z a r y gujaklap, her ýaňagyndan öpýär. Gaýypnazar elýaglygy bilen Geregiň gözýaşyny süpürýär). Gaýypnazar, oglum, meniň ol ömürboýy gözleginde gezen ýitigim Abdal jan aýatda dirimidir?
G a ý y p n a z a r (Başyny aşak sallap). Ynha, Gerek eje jan, Kakam pahyryň suraty... (Goltuk jübüsinden surat çykaryp Gerege berýär.)
G e r e k (Surata seredip, biraz synlansoň). Doganjygym men senden razydyryn, sen hem menden razy bol...( Hamsygyp aglaýar. G a ý y p n a z a r bilen K a s y m G e r e g i ň goltugyna girip, oturgyçda oturdýarlar. Biraz dymyşlykdan soň G a ý y p n a z a r a ýüzlenip.) Ýogsa-da, sen, balam, Gerek ejeňi nädip tapdyň-a? Men-ä şindem gözlerime ynanyp bilemok.
G a ý y p n a z a r . Gerek eje, men ýylda bir gezek Türkmenistanda geçirilýän Dünýä türkmenleriniň maslahatyna gelýän. Her gezek gelemde sizi tapsam, size duşsam diýip, ideg-sorag edýärdim. Öňräk bolsa maslahata gatnaşýan aşgabatly dostlarymyň biri şolar bolaýmasyn diýip, maňa iberen hatynda siziň salgyňyzy ýazypdyr. Ana, şondan soň, men size hat ýolladym.
G e r e k . Hä-ä, şeý diýsene.
K a s y m ( G e r e g e ). Ene, bize öýde garaşýandyrlar.
G e r e k . Gaýypnazar jan, oglum, öýümize garyndaşlaryň bary üýşendirler. Bu gün biz toý edýäris, doganyma duşanymyň şanyna. Ýörüň gideliň!
K a s y m . Ýörüň! (Gidýärler. Sahnaň yşyklary yuwaş-yuwaşdan pessaýlap, öçýär.)

Geregiň oýi toý lybasyny geýinen myhmanlardan doly, sahnaň aňyrsyndan çagalaryň şadyýan sesleri eşidilýär. Magnitofondan şowhunly aýdym-saz ýaňlanýar. Howlyň gapysyndan G a ý y p n a z a r , G e r e k we K a s y m üçüsi girýärler. G a ý y p n a z a r howludan ätlän badyna dyzyna çöküp maňlaýyny ýere degirýär.

G a ý y p n a z a r (Yerinden turup, ýol sumkasyndan kiçeňräk haltajyga salnan topragy çykaryp, mellege sepýär.). Kakam pahyr wesýet edipdi; “Oglum, bardy-geldi ata Watana aýagyň düşäýse, biziň şu ikinji watanymyzyň topragyny alyp git-de, sepip gaýtgyn, gaýdaňda-da, ata Watanymyzyň ene topragyndan bir gysym alyp gaytgyn, goý olar ikisi garyşyp, dogan bolsunlar! ” diýdi. (Ýerden bir gysym toprak alyp haltajygyna salýar.)
G e r e k (Hamsygyp). Ömrüň uzak bolsun oglum!.. Görjegiň diňe gowulyk bolsun-da, Ylahym! ( G a ý y p n a z a r a .) Sen näme pikire gitdiň, oglum?
G a ý y p n a z a r (Oýlanyp durşuna). Menmi?! Men ýüregime diň salýan, Gerek eje! Göwnüme bolmasa, meniň ýüregimiň her bir gürsüldisi: “Sen öýüňde, sen ata Watanyňa geldiň” diýip duran ýaly. Dogrusyny aýtsam, men bu ýerde özümi juda erkin duýýaryn. Ata Watanymyň toýdur-dabaralaryna gatnaşýanyma, şoňa çakylyk alanyma begenýän. Meniň göwnüm galkynýar. Ýurdumyň ýeten derejesine guwanýan. Meniň şu mahal: “Alla jana döneýin! Size döneýin mähriban adamlar!” diýip bogazyma agram salyp, gygyrasym gelýär. Dünýäniň ähli adamlaryny pugta parahatçylyga çagyrasym gelýär. Çünki, dünýäniň halklary, milletleri, ýurtlary doganlyga, parahatçylyga ymtylýar. Hudaý halasa, türkmeniň geljegi beýikdir, şöhratlydyr.
G e r e k (Elleriniň aýalary bilen G a ý y p n a z a r y ň ýaňaklaryny sypalaýar. Ony bagryna basyp, maňlaýyndan öpýär). Berekella! Diliňe guwanaýyn, Gaýypnazar jan! Gör seniň nähili ajap arzuwlaryň bar. Enşalla, türkmeniň şu günem, geljegem şanly bor. Ýör indi, balam, öýe gireli. Dogan-garyndaşlaryň, myhmanlar bilen görüşeli! ((Türkmenistanyň halk artisti Kakageldi Çaryýewiň ýerine ýetirmeginde, Myrat Ömüriň goşgusyna düzülen “Sen garrama eje jan!” diýen aýdymy ýaňlanýar. Sahnaň yşygy ýuwaş-ýuwaşdan pessaýlap, sönýär.)

Aşgabadyň “Aşgabat” halakara howa menzilinden uçýan ýolagçylaryň zolagy. Nobatçy gyz mylaýym sesi bilen üç dilde: türkmen, rus we iňlis dillerinde bildirişleri yglan edýär. Eli goşly ýolagçylar eýläk-beýläk gatnaýarlar. Howa menziliniň işgärleri kä ýerde görünýärler. Ýanlary goşly G e r e k bilen K a s y m zaldaky oturgyçlarda otyrlar. Olaryň ýanyna ýolagçylaryň arasyndan Gerek bilen deň-duşrak gartaşan aýal gelýär

Ý o l a g ç y a ý a l (Geregiň gabadynda saklanyp). Wiý, Gerek jan bu senmi?
G e r e k (Ýerinden turup). Owlak mugallym, bu Sizmi asyl! (Haýdap, O w l a g y gujaklaýar, ýaňaklaryndan ogşaýar.Gözüniň ýaşyny süpürýär.) Şo-ol otuz ýyllyk duşuşykda görüşenimiz. Indi biri-birimizi göremizde “Bamysyň” diýişäýmeli boldy öýdän.
O w l a k . Ölüp gitseňem geň görjek däller-le, gyz (Ikisi hem hezil edişip gülüşýärler.) Mekdebi tamamlanyňa elli ýyl-a geçendir.
G e r e k . Sen näme, bu ýerlere düşüpsiň?
O w l a k . Şo soragy men berjekdim welin sen öňürtdiň-dä. Agtygym daşary ýurtda okaýar, tomusky dynç alyşa gelýär. Öýde karar tapman, şoň öňünden çykaýyn diýip gaýdyşym. Näme, senem agtygyňa garaşýarmyň?
G e r e k . Ýok-la, meň agtygym-a elmydama ýanymda-la. (Kasyma seredýär.)
K a s y m (Ýerinden turup) . Salawmaleýkim daýza! (Ýene ýerine geçip oturýar-da, jübi telefonyna güýmenýär.)
O w l a k . Salam, gurgunmysyň oglum? ( K a s y m “Ýagşy” diýen manyda başyny atýar. Ýylgyryp G e r e g e .) Birini garşylaýaňmy?
G e r e k . Ýok, agtygym bilen gidip barýarys.
O w l a k (Geňirgenip ). Nirä? Bu ýerden daşary ýurda uçýarlar ahyry.
G e r e k (Göwni bir ýaly). Bizem daşary ýurda uçup barýarys-da.
O w l a k (Begenip).Wiý, şol doganyň tapyldymy?
G e r e k . Hawa. Dogrymy aýtsam meni tapdylar.
O w l a k ( G e r e g i gujaklap). Doganjygym, gözüň aýdyň! Menem seň begenjiňe goşulýan. “Öňüm gelenden, soňum gelsin” diýipdirler. Sag-aman gidip, gel! Bizden köp dogaý salam aýt! Gyw, ýitmeseňizläň, iň bolmanda jaň edäý! Telefon öňküdir. Hoş! (Uçardan düşen ýolagçylara tarap gidýär.)

Nobatçy gyz mylaýym sesi bilen üç dilde: türkmen, rus we iňlis dillerinde daşary ýurda uçýanlary bellige alynýan ýere çagyrýar. G e r e k bilen K a s y m goşlaryny alyp, ýolagçylary bellige alynýan ýere tarap ýöreýärler. Sahnanyň yşygy yuwaş-yuwaşdan pessaýlap, öçýär..

D i k t o r y ň sesi . “Pylankesim” ýok meniň,
Meň arkamda Taňrym bar.
Ýamanlyga—ýagşylyk,
Ýagşylara tagzym bar.

Üýşüp ýatan baýlyk ýok,
Öz boluşly külbäm bar.
Aglan wagtym çyn aglap,
Gülsem, çyndan gülmäm bar.

Watanym bar—atam bar,
Topragym bar—käbäm bar.
Men ýeke däl, müň şükür,
Ilim-günüm obam bar.

Nalamaga hakym ýok,
Ogullam bar, gyzlam bar.
Durmuş—göreş, ýol uzak,
Galdyrmaly yzlam bar.

Meň bu ene toprakda
Ägirtlem bar, aňrym bar.
Zehinlere—tagzymym,
Hemem beýik Taňrym bar.11)

Oýunyň soňy


Bellikler:

1)Pionerwožatyý —SSSR döwletiniň syýasy-jemgyýetçilik çagalar guramasynyň ýolbaşçysy;
2) Myrat Ömüriň ”Kysmat” goşgusyndan;
3) kulak—hakyna talaban tutup işledýän orta daýhandan gurplyrak ýer eýesi;
4) Myrat Ömüriň ”Owadan ýaşaň!” goşgusyndan;
5) plan—meýilnama;
6) “Türkmen kalby” –türkmen halyçylarynyň Beýik Watançylyk urşy ýyllarynda (1941-1942 ý.ý.) ilkinji dokalan gigant halysy (193 m2). Ol äpet haly Gyzylarbadyň haly ussahanasynda 36 sany ökde halyçylar tarpyndan dokaldy;
7) sosialistik borçnama—işgärleriň döwlet meýilnamasyndan artyk zähmet borjy;
8) SSKP—Sowet Soýuzynyň Kommunistik partiýasy;
9) komsomol—SSSR döwletiniň syýasy-jemgyýetçilik ýaşlar guramasy;
10) Myrat Ömüriň ”Uly bagt” goşgusyndan;
11) Myrat Ömüriň “Özüme” goşgusyndan;

Pýesa Türkmenistanyň sungatda at gazanan işgäri, şahyr Myrat Ömüriň “Bagtyň buşlukçysy” kitabynyň“ (Aşgabat, Türkmen döwlet neşiýat gullugy. 2015 ý.), “Dogan didary” atly adybir hekaýasy esasynda ýazyldy. Pyesada şahyryň goşgulary okalýar.

Kakajan Balkanow
2017 ý.