Ene kalbynyñ sedasy / oýlanma

ENE KALBYNYÑ SEDASY

Iňňä...
– Hoş geldiň, melegim! Hoş geldiň, ýagty jahana. Hoş geldiň, saňa köp garaşan intizar dünýäme!
Bu gün juda üýtgeşik gün. Bu gün seniň doglan günüň. Seniň ykbal kitabyň ilkinji sahypasynyň ýazylyp başlan güni. Çünki ynsanyň dogulmagy täze taryhyň, täze duýgulaň, täze ömrüň, täze başlangyjyň, täze ykbalyň dünýä gelýän günüdir. Goý, ykbalyň her bir sahypasyna ynsana mahsus gözellikler ýazylsyn. Dünýädäki ajaýyplyklar senden sowlup geçmesin. Ynsanlary bagtly edýän pursatlardan uly paý seňki bolsun!
Melegim, umytdan püre-pür günlerim wysala gowşup, sen geldiň ykbalyma. Seniň gelmegiň bilen ömrüme yşyk, kalbyma entek görülmedik yşk geldi. Men saňa şeýlebir garaşdym, hatda her sekundy barmaklarymy basyp sanadym. Her säher oýanamda, senli günleriň arzuwy bilen oýandym. Gije başymy ýassyga goýamda ýene-de seniň geljek günleriň hakynda oýlandym. Men diňe bir seniň geljek günleriň hakynda däl, eýsem, seniň “geljegiň” hakynda-da pikir etdim: Seniň on iki süňňüň abat bolmagy, maňamy ýa-da kakaňa meňzejekdigiň, ikimiziň meňzeşliklerimiz we tapawutly taraplarymyz, hyýallarymyz, arzuwlarymyz, seniň haýsy käriň eýesi boljakdygyň, haýsy reňki, nähili şygyrlary halajakdygyň hem-de...
Edil şu wagt ýüregimiň üstünde goýdular seni. Ýüregimiň urşuny duýýarmyň, gyzym. Sen ene ýüregimiň urgusyny üns berip diňle! Çünki onuň her ritminde saňa bolan çäksiz söýgi bar, mähir bar. Onda meniň beýan edip bilmedik intizarlygym, saňa bolan küýsegim bar. Men senden hiç zady gizläp bilmerin. Dilim gizlese-de, kalbym muňa asla ýol bermez. Sebäbi ýürek aldanyp bilýändir, emma hiç wagt aldaýan däldir. Melegim, sen dünýä inýänçäň, men seni ýüregimiň astynda sakladym. Indi bolsa sen meniň “ganatlarymyň” saýasynda bolarsyň.
Gyzym, seniň gözleriň, gör, nähili owadan. Seniň gözleriň maňa çagalygymda ýadymda galan bir wakany ýatladýar. Biziň bir goňşymyz bardy. Günleriň birinde onuň balkyldap duran gözli gyz perzendi boldy. Ol gyzyny şeýlebir söýerdi. Onuň gyzyny wasp edip aýdýan “Enesi, enesi! Gelsene, görsene. Söýseň şular ýaly çagany söýsene. Görseň gören ýaly, gözleri jeren ýaly” diýen sözleri çaga bolsamam ýadymda berk galypdyr. Biz ol wagtlar goňşy gelnejemiň bu sözleri nireden tapýandygyna haýran galardyk. Emma men indi beýle ylhamyň ene ýüreginden gaýdýandygyna düşünýän. Has dogrusy, şu gün göz ýetirdim diýsem ýalňyşmasam gerek.
Sen geldiň dünýäme,
Hawa, sen geldiň.
Bir pursatda özgerdip bu ykbaly.
Goşduň durmuşyma üýtgeşik tagam.
Sen Hakyň peşgeşi, yşkyň ykrary.

Sen juda kiçijek,
Sen juda näzik.
Ir bahar açylan güller mysaly.
Meň uly dünýäme ýazy getirdiň,
Ony güle büräp, çemen ýasaly.

Jägildiňde ertirleriň ýaňy bar,
Balam, saňa Beýik Taňry bolsun ýar.

Çaga dünýä gelende, oňa mynasyp at goýulýar. Ady maşgalanyň ýaşululary birek-birek bilen geňeşip goýýarlar. Bu näme üçin beýle? Sebäbi çaganyň ykbalynyň, ýagty geljeginiň oňa goýlan at bilen baglanyşygynyň bardygy, oňa öz adyndan utanmaz ýaly adyň goýulmalydygy hakynda ata-babalarymyz tarapyndan dürli yrymlar döredilipdir. Şonuň üçin halkymyz bu meselede örän oýlanyşykly hereket edýärler. Melegim, biziň maşgalamyzda hem şeýle asylly ýörelgä eýerilip, saňa “Güljemal” diýip at goýdular. Adyňa eýe bol! Nesip etsin! Goý, sen adyňy, adyň bolsa seni bezesin! Ahlagyň, adamkärçiligiň, edep-ekramyňhem adyň ýaly gözel bolsun!
Güljemal, gyzym, wagt geler sen öz adyň aňladýan manysy hakynda gyzyklanarsyň. Onuň manysyny bilmek üçin bu ugra degişli kitaplary okarsyň. Munuň şeýle boljagy ikuçsyzdur. Eýsem, bu ähli ynsanlara mahsus aýratynlyk dälmi näme?! Emma sen öz adyň manysyny diňe bir kitaplarda okanyň bilen kanagatlanman, onuň näme maksat bilen goýlandygy hakynda oýlanarsyň. Sebäbi menem şeýdipdim.
Men seniň Güljemal adyň näme maksat bilen goýlandygy hakynda aýdaýyn. Bu adyň goýulmagy bilen saňa gülüň gözelligi, jemaly bilen birlikde, bagtyň hem gözel bolmagy owadan roýuň hemişe gülüp durmagy, şadyýan bolmagyň arzuw edildi. Ýene bir tarapdan bolsa seniň adyň taryhy şahs – Güljemal han, şeýle-de türkmen halk ertekileriniň akylly, görmegeý, edenli gahrymany Güljemal bilen baglanyşyklydyr. Sen öz adyňa buýsanyp bilersiň. Seniň adyň Güljemal bolmagynyň mazmun-a şeýleräk. Men daşary ýurtly zenanlaryň öz öwüt-ündewlerini hata geçirip, ony gyz perzentleriniň her ýaşynda sowgat edýändikleri hakynda kän okapdym. Emma men saňa beýle hatlary ýazmaryn. Sebäbi biz türkmen zenany. Türkmenler perzentlerini diýip däl-de, öz hereketleri, göreldesi bilen terbiýeleýändir. Asyrlar boýy dünýäni aňk edip gelen, türkmen zenanlarynyň nepis haly sungaty, milli egin-eşigimizde orun alan keşdelerimiz nusgalyk göreldäniň üsti bilen eneden gyza geçip gelendir. Bu geljekde hem şeýle bolar.
Gyzym, şu dünýäde bize zenan bolmak, ene bolmak bagty berlipdir. Heý, şundan uly bagt bolarmy?! Durmuşda köp borjuň zenanlaryň üstüne düşýändigi barada eşidenimizde ýa-da özümiz şol pursatlara gabat gelenimizde darykmaly däldiris. Bu göräýmäge şeýledir. Emma zenanlara ezelde berlen artykmaçlyklar – näziklik, gözellik, edep-ekram, arassaçylyk, balasynyň üstünde kökenek bolmak, ýanýoldaşyny goldamak, hormat goýmak ýaly häsiýetler olara ähli zatdan parasatly baş çykarmaga ýardamçy bolar. Çünki biz zenandyrys, enediris, dünýäniň görki we durkudyrys. Şonuň üçin biz buýsanmaga we guwanmaga haklydyrys.
Ine-de, güýzüň ilkinji günlerini buşlaýan şemal ikimiziň gürrüňimizi eşitmek isleýän dek gulplanmadyk penjiräni çalaja itip goýberdi. Degme açsyn. Birsalym tebigaty synlaly. Sen penjirä golaý ýerleşen daragtyň ýapraklarynyň çalaja şygyrdysyny eşidýärmiň? Göwnüme bolmasa olar sen hakynda pyşyrdaşýan, saňa manyly hem-de päk ömri arzuw edýän ýaly. Menem şolaryň arzuwyna goşuljak. Eý, ýene bir ynsanyň dünýä gelmegine şaýat bolan daragt! Sen meniň perzendim üçin ýagşy dileg et. Men seniň dilegleriň hasyl boljakdygyna ynanýan. Sebäbi her bir daragtyň köki zeminiň goýnunda, başy bolsa göge ymtylýar. Bu ýöne ýerden däl ahyry. Goý, meniň güle meňzeş gül jemally gyzymyň kalbyny belent maksatlar, ýagşy niýetler bezesin! Bu şeýle-de bolmalydyr. Meniň pikirimi oňlan belent başly daragt edil şu wagt “Amin!” diýip pyşyrdady.
Ene kalbymyň çuňlugyndan çykan juda şirin arzuwlaryň Hakyň dergähinde wysal bolmagyna ýagşy päliň, niýetiň bolmagy hökmandyr, gyzym. Ýollaryň ak, ýüregiň päk, bagtyň açyk bolsun! Bu arzuwlar her bir enäniň, bütin ynsanyýetiň öz balasyna edýän arzuwlarydyr. Bu ene ýüreginden çykýan şirin owazdyr. Mähre ýugrulan sedadyr.

Gurbanjemal ANNAKOWA.