TÜRKMEN ITLERI

Ata-babalarymyz türkmen itlerini sagdyn, berdaşly edip ýetişdirmek üçin mümkin bolan ähli işleri edipdirler. Ganjyklar ýala gelýän döwri gözegçilikde saklanyp, olar gan tarapdan garyndaşlygy bolmadyk sagdyn, berdaşly köpeklerden ýaldan çykarylypdyr. Her bir itiň haýsy tohum itdenligi belli ekeni. Aram-aram itleriň tohumyny täzelemek üçin dürli ýerlerde ýaşaýan adamlar ganjyk ýa köpek itleri özara çalşypdyrlar. Itler köplenç süýtden aýrylan iki-üç aýlyk güjükkä çalşyly...

YNSANYÑ ON IKI SÜÑÑI NÄMÄNI AÑLADÝAR?

Türkmen dilinde gysgadan manyly aýtgylaryň, ýagny aňlatmalaryň ýüzlerçesi bar. Ýöne söwet döwründe ol aýtgylaryň käbiriniň manylary ýoýuldy, käbiri bolsa, ýoýlup aýdylansoň, asyl manysyndan düýpgöter başga mana eýe boldy. Elbetde, manysy ýa-da aýdylyşy ýoýlan aýtgylaryň her biri hakynda aýratyn durup geçmek gerek.
Mysal üçin, “adamzadyň on iki süňňi” diýlen düşünje manysy ýoýlan aýtgylaryň biridir.
Ilat arasynda “ynsanyň on iki süň...

KONSTITUSIÝA WE KONSTITUSIÝANYÑ GORAGY

1992-nji ýylyň 18-nji maýynda kabul edilen Baş kanunymyza Türkmenistanyň ilkinji prezidenti Saparmyrat Nyýazowyň döwleti dolandyran ýyllarynda alty gezek düzediş girizildi. 1999-njy ýylyň dekabrynda geçen Halk Maslahatynyň karary bilen Nyýazow çäklendirilmedik möhlete prezident bolmaga ygtyýar aldy.
Nyýazowyň islegi bilen döredilen, “iň ýokary häkimiýet” diýlip yglan edilen Halk Maslahaty merhum diktatoryň diktaturasyny berkitmäge kanuny...

ÇILIM GYTÇYLYGYNYÑ SEBÄBI NÄMEKÄ?

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň karary bilen nas atmak, temmäki çekmek, olary ýurda getirmek gadagan edildi. Häzir nas atýan adamlara birinji gezek ele düşende, agyr jerime salyp, soňky gezekde olary jenaýat jogapkärçiligine çekip bolýar. Gadagan edilen nasy, temmäkini satýan hojalyklara has ýowuz jeza berilmek mümkinçiligi bar.
Mahlasy, raýatlaryň nas atmagynyň, çilim çekmeginiň öňüne döwlet tarapyndan...

DÖRT ÇARYÝARLAR

Ebu Bekir, Omar, Osman, Aly älemleriñ Serweri Muhammet aleýhi wesellemiñ iñ ýakyn egindeşleri bolup, gezek-gezegine ilkinji halyf bolan şahsyýetlerdir.
Bu beýik ynsanlar musulman bolmazdan öñem abraýly hem akylly-başly adamlar eken. Muhammmet pygamberimiziñ (s.a.w) Yslamy wagyz etmegine "Dört çaryýarlar" maldan-başdan geçip, ýardam edipdirler. Muhammet pygamberimiz (s.a.w) aradan çykandan soñ bolsa "Dört çaryýarlar" yslam dinini tiz wagtda dünýä ýüzüne ýaýypdy...

DOWZAH ODY BILEN GORKUZMALYÑ!

Seljuklar döwründe ene-atasy ýaşlykda ýogalyp, hiç hili garyndaşy bolmadyk, ýakasyny tanadan bir humarbaz bar eken. Ýañky humarbaz bir gün humar oýnap, ummasyz pul utupdyr. Elbetde, Alla kalbyna guýandyr-da, "şu pula ene-atama hudaýýoly bersem, eger, ondan artsa, ýetim-ýesire kömek etsem, nähili bolarka?" diýip, obalaryndaky abraýly mollalaryñ birküç sanysyna pikirini aýtsa, olar humarbazy diñlemegem islemän, gaýtam oña: "Sen haram pullaryñ hudaýýoly ed...

GURBAN BAÝRAMY HAKYNDA ROWAÝATLAR



• Uly sogabyñ eýesi

XI asyryñ uly piri Muhammet Gazaly Gurban baýramynda sopularyny öýli-öýüne goýberip, baýramçylyk geçip, olar gaýdyp gelenden soñra olaryñ näme iş edenligini ýeke-ýeke sorapdyr. Mümkinçiligi bolan sopular özleriniñ gurbanlyk edenligini aýdypdyrlar. Olara pir: "Eden gurbanlygyñyz kabul bolsun" diýip, dileg edipdir. Mümki...

TÜRKMEN MEDENIÝETI

Türkmenler dünýäde iň gadymy halklaryň biridir. Şu toprakda ýaşan iň gadymy sak-massagetleriň hem beýleki taýpalaryň süýrikelleli ýewropoýid jynsly bolmagy olaryň türkmenleriň ata-babalary bolandygyny şeksiz subut edýär. Şonuň üçin türkmenler Türkmenistanda owal-ahyr ýerli halkdyr. Türkmen topragynda emele gelen medeniýetiň–sungatyň, edebi mirasyň ýeke–täk eýesi hem şek–şübhesiz türkmenlerdir.
Türkmeniň şöhratly geçmişi häzirki neslimize nusga alarlyk edep ...

MAGTYMGULY HAKYNDA ROWAÝATLAR

Gündogary öwrenijileriň ykrar edişi ýaly, Orta Aziýa halklarynyň içinde Magtymguly Pyragy türkmeniň ýeke-täk milli şahyrydyr. Gyrgyz halkynyň beýik ýazyjysy Çingiz Aýtmatow "XVIII asyr beýik Magtymgulynyň asyry" diýipdi. Şol sebäpli Magtymgulynyň döredijiligi  tutuş Orta Aziýa, Gündogar, galyberse hem, dünýä haklarynyň poýeziýasynyň  altyn hazynasyna girdi diýmäge doly esas bar. Orta  Aziýa syýahata gelen Wamberi türkmenleriň Magtymgula hormatyny şeýle ...

MAGTYMGULYNYÑ DURMUŞY OÝLANMALARY

Beýik akyldarymyz Magtymguly Pyragy dünýäniñ döreýşi, ýaşaýyş, durmuş hem kyýamat hakdaky düşünjeleri yslamyñ kada-kanunlaryna hem türkmeniñ gadymy däp-dessurlaryna esaslanyp, düşündirmegi başarypdyr. Emma SSSR imperiýasy döwründe Magtymgulynyñ poeziýasy kompartiýanyñ galybyna salnyp öwrenildi. Şeýlelik bilenem akyldaryn filosofiki pikirleri düýpgöter ýoýuldy.
Magtymgulynyñ durmuşy goşgulary has syýasylaşdyryldy. Şahyr garybyñ hak hossary, ba...

MAGTYMGULA AKYL ÝETIRJEK BOLSAÑ...

Beýik akyldar Magtymguly Pyragynyñ döredijiligine düşünmek üçin, onuñ her bir goşgusyny aýratynlykda derñew etmek gerek. Sebäbi goşgynyñ bir ýa iki setiri, hatda bir bendi-de şahyryñ aýtjak bolýan pikirini öz içine alyp bilmeýär. Magtymgulynyñ her bir goşgusynyñ manysyny dogry kesgitlejek bolsak, ilki bilen, goşgudaky sözleriñ, sözlemleriñ asyl manysynda ýa göçme manysynda ýa-da köp manyda gelýändigini anyklamak zerur. Käbir goşgularynda Magtymguly...

OMAR HAÝÝAMYÑ YLMY WE ŞAHYRANA GARAÝYŞLARY

Gündogaryñ beýik akyldary Omar Haýýamyñ pähim-paýhasy, eden ylmy açyşlary, döreden çeper rubagylary diñe bir öz döwrüniñ adamlaryny däl, şu günki gün hem akylyñy haýrana goýýar. Ýöne Omar Haýýamyñ adyna şeýle bir köp goşgular berlipdir welin, häzirki döwürde onuñ adyna berilýän rubagylaryñ sany bäş müñdenem geçýär. Ol goşgularyñ esasy bölegi hem şeraby wasp edýär. Bu rubagylar dünýä dilleriniñ köpüsine terjime edilensoñ, Omar Haýýam şerap h...

Söz manysyn biler bolsañ...

▶ SYRLY JÜMLELERI ÇÖŞLÄP...

■ Ulama

Bu söz alym sözüniñ köplügidir. Orta asyrlarda medresäni tamamlap, şerigat kada-kanunlaryny hem durmuşda ýüze çykýan sowaly änigine-şänigine çenli düşündirip bilýän adama halk içinde ulama diýlipdir. Ulamalaryñ hormaty iki dünýäde hem belent hasaplanypdyr. Hatda yslam alymlarynyñ tassyklamagyna görä, öwlüýä zyýarata baran ulamanyñ hormatyna Allatagala öwlüýädäki günäli merhumlara şol gün gabyr azabyny...

DOGAN DIÝEN DÜŞÜNJELER HAKYNDA

Ar-namysy yzlaşmaga,
Dogan gerekdir ýigide.
(Görogly).

Garyndaşlygy añladýan dogan diýen söz şeýle ulanylanda, biçak umumy düşünjäni hem örän giñ manyny berýär. Aslynda dogan sözi dogmak işliginden bolup, adamzadyñ iñ ýakyn hossary, arkadaýanjydyr. Halkymyzyñ içinde dogan diýen düşünjäniñ birnäçe manysy bar. Biz şu makalamyzda, gysgaça bolsa-da, dogan diýen düşünjäniñ toparlara bölünişiniñ manysyny seljermekçi.

▶ 1. JAN DOGAN ...

TÜRKMEN EDEBIÝATYNYÑ TARYHYNY YZARLAP...

Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanymyzda ylmyñ ähli ugurlarynda hakykaty aýtmaga açylan giñ mümkinçilikden peýdalanyp, edebi mirasymyzy öwrenmekligiñ problemalary hakynda gürrüñ etmekçi. Ýöne ony halkymyzyñ taryhyndan üzñe öwrenmek mümkin däl.

■ Türkmen halkynyñ kemala gelen döwürleri

Türkmen halkynyñ kemala gelşi hakynda gürrüñ edilende, arheologik we antropologik ylmy barlaglar halkymyzyñ şu toprakda kemala gelendigini...

EDEBI ARAGATNAŞYKLAR

Halkymyzyñ beýleki halklar bilen edebi gatnaşyklar problemasy häzirki döwrüñ wajyp çözülmeli meselesidir.
Halkymyzyñ edebi aragatnaşygyny öwrenip, akademik Ý.E.Bertels, halypa alymlarymyz S.Durdyýew, N.Gullaýew, A.Meredow... dagy birnäçe işleri etdiler. Ýöne ol işler halkymyzyñ edebi aragatnaşyklar problemasyny öwrenmegiñ başlangyjydyr.
Dogrusyny aýtsak, bu problema şu çaka çenli ünsden düşürilip gelindi. Sowet döwründe halklaryñ edebi gatnaşyklard...

EDEBI MIRASYMYZYÑ ÇEŞMELERI

Türkmen edebiýatyny dolulygyna öwrenmek üçin edebi miraslarymyzyñ haýsy dillerde döredilendigini aýyl-saýyl etmek gerekdir.
Halkymyzyñ gadymy ata-babalary bolan ýerli sak-massaget, dah, pari... ýaly gadymy taýpalarymyzyñ hiç haçanam haýsydyr bir başga dilde geplemänligini, elmydama türkmen dilinde gepläp, türkmen ruhunda ýaşanlygyny hakykatyñ hatyrasyna aýtmak gerek. Dogry, ata-babalarymyz bolan parlaryñ esaslandyran Parfiýan imperiýasynyñ ýykylmag...

GYZYL TERROR

Türkmen jemgyýeti üçünji müñýyllyga uly täzeleniş, düýpli ösüşler bilen gadam basdy. Öz taryhynda köp pajygaly döwürleri başyndan geçiren halk üçin bu şöhratly eýýama abraý bilen, halallyk, çuñ düşünjelilik bilen barmak bu gün beýik maksat bolup durýar.
Geljege uly umytlar bilen garaýan halkymyz geçmişini hem unutmaly däldir. Türkmen halky daşarky döwletleriñ harby, ruhy zor salmalaryndan köp ejir çekdi, ençeme horluklary başdan geçirdi. Halkymyzyñ ajaýyp, göwher...