TÜRK TARİHİNDE HAZARLAR

Bilhassa umumi Türk tarihinde göze çarpan önemli bir Türk boyu da Hazarlardır. Çin yıllıklarında adları K’o-sa şeklinde geçen ve manasının “gezen, hür” demek olduğu söylenmekle beraber, belki bunların arasına Türkçedeki “kasmak” fiililinden yola çıkarak, “sert, katı, sağlam” anlamını da sokmak mümkündür[1]. Onlar tarihte bu isimle anılan Türk hanedanlığının kurucuları oldukları gibi, Türklerin efsanevi atası Yafes’in sekiz çocuğunun arasında da yer alırlar[2]...

TEMÜR

Özellikle Batılı tarihçiler, Asyalı büyük hükümdarlar söz konusu olduğunda, üç şahsın üzerinde dururlar ki, bunlar; Attila, Çingiz ve Temür’dür. Bu üç devlet adamının birbirleriyle benzeşen pek çok yönleri vardır. her şeyden önce teşkilatçılıkları ilk göze çarpan hususiyetleridir. Çünkü, bakıldığında çok az bir kuvvetle, neredeyse eski dünyanın üçte ikisine yakın bir kısmına sahip olmuşlardır. Dolayısıyla onlar Türk ve İslam aleminin dışında da hayranlık uyandıran kişilerdir. ...

YAKUB BEG

Türkistan Türklerinin tarihinde önemli bir yeri olan Yakub Beg’in 1826 (veya 1827) senesinde doğduğu söylenir ve ismi daha çok Kaşgar Hanlığıyla beraber anılır. O önce Ruslarla, ardından Türkistan’da Çinlilerle yaptığı mücadelelerle ön plana çıkmıştır. Hakkında bugün de müspet veya menfi pek çok şey yazılmasına rağmen, bilhassa Doğu Türkistan’da Çinliler gelmeden evvelki faaliyetleri takdire şayan olup, asla göz-ardı edilemez.

Bilindiği üzere Temürlü hâkimiyet...

ISMAIL GASPIRALI

Doğum tarihi hususunda tam bir kesinlik olmayan İsmail Gaspıralı’nın umumiyetle 1851 senesinde dünyaya geldiği kabul edilir. Esasında bu durum II. Dünya Savaşının sonuna kadar hayata gözlerini açan her Türk’ün nüfus kaydı için geçerlidir. O, Kırım’ın Bahçesaray ilçesine bağlı Avcıköy’de doğduğunda, bütün Türk dünyasında felaketler yaşanmaktaydı. Başta Osmanlı ülkesi olmak üzere her tarafta işgaller, soykırımlar ve sürgünler vardı. Avrupa hızlı bir gelişme içinde ve ...

SULTAN GALIYEV

Sultan Galiyev ve Turar Rıskulov eski Sovyetler Birliği dâhilinde yaşayan Türkler için son derece mühim şahsiyetlerdir. Sonraları, öne çıkışları ve ileri sürdüğü tezler açısından bakıldığında, bütün ezilen halklara yönelik fikirler de beyan etmesi, Galiyev’in biraz daha fazla tanınmasına yol açmıştır. Gerçekte bu ikisinin Türk dünyasını kucaklayan kurtuluş mücadelesinin temelinde ise, Anadolu Türkiyesi’nde başlayan ve başarılı olan Türk İstiklal Hareketi vardır. Mutla...

TURAR RISKULOV

Türk çocuklarına, Türk tarihinin kahramanlarını anlatmak amacıyla, 2002 senesinden itibaren Orkun Dergi’sinde başladığımız “Türk Tarihinin Kahramanları” adlı yazı dizimizin bir kısmını Türkiye toprakları dışında yaşayan Türklerden seçtiğimiz örnek ve sembol kişiler oluşturmaktaydı. Bunlardan bazıları: Turar Rıskulov, Sultan Galiyev, İsmail Gaspıralı, Magcan Cumabay, Abdulhamid Muhammed Çolpan, Mehmed Emin Resulzade, Mesut Sabri Baykuzu, Hüseyinzade Ali Bey, Necdet Koç...

MAGCAN CUMABAY

“Uzakta azap çeken kardeşim,
Kurumuş lale gibi solan kardeşim,
Kuşatılmış pek çok düşmanın ortasında,
Göl gibi göz yaşını döken kardeşim ”.

Yukarıda andığımız bu mısralar, Türk milletinin bir ferdi tarafından, kendisinden binlerce km uzaklıktaki bir kardeşinin başına gelenlerden dolayı duyduğu üzüntünün bir göstergesi olarak, kelimelere dökülmüştür. Bu satırları yazan kişi ne kadar asil bir insandır. Günümüzün menfaat dünyasınd...

SÜLEYMAN ÇOLPAN

Zamanımızın çocuklarına sorun, hangi futbol takımında kim oynuyor. Avrupa’nın en ünlü sporcuları veya dünyaca meşhur şarkıcılarının isimleri ne? Hepsini size bir çırpıda sayarlar. Ama gel gelelim, bugün varlıklarının sebebi olan kahramanların ve diğer Türk büyüklerinin isimlerinin hatırlanması söz konusu olduğunda tamamı sınıfta kalır. En yakın tarih itibarıyla Türk Kurtuluş Savaşında başımıza nelerin geldiği ya da bu ülkenin nasıl yoktan var edildiği meselesi hakkın...

ALTI BAG BODUN ÜZERİNE

Bizim üç kitabede adlarını tespit ettiğimiz Altı Bag Bodun hakkında şimdiye kadar, diğer ilim adamları tarafından çok fazla bir şey söylenmediğini belirtmek isteriz. Dolayı­sıyla bu çalışmada Kök Türk harfli tarihî metin­ler ve Çin kaynaklarından faydalanarak Altı Bag Bodun’un kimlerden meydana geldiğini ve tarihî önemleri üzerinde duracağız.
Evvela Altı Bag Bodun etnoniminin geçtiği ya­zıtlar hakkında kısa bilgiler vermenin yerinde ola­cağını düşünmekt...

ORKUN

Orkun adını ilk defa bir çocukken rahmetli N.Atsız’ın kitaplarında ve şiirlerinde okumuştum. Atsız, bu adı o kadar sihirli bir uslûpla anlatıyordu ki, âdeta çocukluğumuzun erişilmez hayâllerinden birisiydi. Bugün de öyle değil mi? Hangi Türk ve hangi Türkçü’nün hayâlinde Orkun olmasın! Orkun Nehri; Türklerin hayat kaynağı, damarlarındaki kandı! Varlıklarının sebebi bu nehir idi. Onları besleyen ve büyüten Orkun kutluydu, çünkü gezdiği topraklar kutluydu. Neredeyse bir baştan, ...

TÜRKÇÜLÜĞÜN MİLLET BOYUTU VEYA BİR BAŞKA TÜRK DÜNYASI

Sovyetler Birliği dağılmadan önce, Türkiye’de çok az kişinin bildiği ve sınırlarımızın ötesinde soydaşlarımızın olduğu gerçeği uzun süre bizlerden saklanmaya çalışılmıştı. Hatta; bir zamanlar “Türkiye, sadece Türklerden ibaret değildir” diyenlere Irkçı/Turancı diye eziyetler edildi. Dünyanın hiçbir ülkesinde milletin ekseriyetinin yaptığı milliyetçilik suç değil iken, Türkiye’de bunlara kötü gözle bakıldı. Onlar Türk milletinin g...

SIR BEĞ KAĞAN

Sır Beğ Kağan hakkında bilgi vermeye başlamadan evvel şunu belirmek isteriz ki, bu büyük Türk hükümdarının ismi Çin kaynaklarında Shih-pi şeklinde geçmekte olup, biz bu adın Sır (Arslan) Beğ’i karşıladığını sanmaktayız, ancak yine de onun ismi kesinlikle böyledir dememiz de mümkün değildir.
Sır Beğ Kağan’ın ortaya çıktığı yıllar, 7. asrın başlarına rastlar ki, özellikle bu senelerde Türk devletinin iki ucunda, belirtmek gerekirse doğusuyla batısı arasında buluna...

IŞBARA BİLGE KÖL İÇ ÇOR

Işbara Bilge Köl İç Çor hakkında kaynaklardan derlediğimiz bilgiler maalesef oldukça kıttır. Fakat ortada bir gerçek vardır ki, o da Türk milletinin geçmişinde oldukça mühim bir yere sahiptir.
Türkçe belgelerde anılan Bilge Köl İç Çor, muhtemelen Tunyukuk ile aynı yaşlarda veya ondan biraz daha büyük olmalıdır. Bu ad onun bir unvanıdır, hakikatteki ismi tarihteki pek çok Türk kahramanı gibi bilinmiyor. Köl İç Çor’luk makamı Türklerde eski bir kurum ola...

TÜRK BÜYÜKLERİ

▶ TONGA TİGİN

Tarihte Türklerin kurmuş olduğu en güçlü hanedanlıklardan biri olan Kök Türk Kağanlığı zamanı bize göre, pek çok açıdan modern devlet yapısını bünyesinde barındırmaktadır. Bu elbette ki kendinden önce var olan hükümetlerin tecrübelerini çok iyi süzerek, geliştirmekten kaynaklanıyor. Bununla beraber, Kök Türk Kağanlığının hakim olmaya çalıştığı çevre ile Türk boyları göz önünde bulundurulunca, onların çok zor bir işi başardıkları anlaş...

ŞAMANİZM VE ESKİ TÜRK DİNİ

Din; yol, inanç sistemi, bir inancın uyulması gereken kaidelerinin tamamıdır. Bu mefhum etnik toplulukların ve milletlerin eski çağlarda tabiatüstü güçlere duydukları hayranlıklarla başlar. Eski Türk dininin de esaslarını kavrayabilmek için Türk töresi ve geleneklerinin araştırılmasıyla beraber, rahmetli A.İnan’ın da dediği gibi, tarihin derinliklerine kadar inmek gerekir.
Bugün Şamanlık olarak bilinen, fakat bizim din adamlarından dolayı Kamlık diy...

TÜRK TANRISI’NIN KIZGINLIĞI

Türkiye ve Türk milleti zor günler yaşıyor. Âdeta içerimizden ve dışarımızdan düşmanlarla kuşatılmış gibiyiz. Türk Tanrısı’nın Türk’e kızgınlığı var. Ne zaman ki, Türk gibi olur, Türk gibi davranırsak üzerimizdeki felâketler kalkacak...

ERGENEKUN BAYRAMI

Destanlar, milletlerin kahramanlık hikâyelerinin toplamıdır. Öyleyse destanları zengin olan toplumların tarihleri de o ölçüde muhteşemdir. Bu açıdan baktığımızda Türklerin tarihi pek çok destanî hikâyelerle doludur ve bunların da büyük bir kısmı gerçekleri yansıtır. Zaten destanların en önemli hususiyeti, içerisinde milleti yakından ilgilendiren yaşanmış olaylara yer verilmesidir.

Türk milletinin tarih sahnesine çıktığı günden beri başından acı, tatlı ...

TÜRK BÜYÜKLERİ:

▶ KÜÇÜM HAN

Kaynaklar Kazan Hanlığının düşmesinden sonra (1552), doğuda ortaya çıktığı söylenen, Altun Orda bakiyelerinden Sibir Hanlığı sahasında, iki Türk beyi Yadigar ile Küçüm Han arasındaki bir mücadeleden bahs ederler; ki işte üzerinde durmak istediğimiz Küçüm Han, az bir zaman da olsa Rusların Sibirya’ya girmesini engellemesi bakımından Türk tarihinde önemli bir yere sahiptir.
Altun Orda ve arkasından Kazan Hanlığının yıkılmasıyla, Karadeni...

TÜRK BÜYÜKLERİ:

▶ KARAMANOĞLU MEHMED BEĞ

Oğuzların 24 boyundan birisi olan Avşarların içinden çıkan Karaman cemaatinin tarihine baktığımızda, hem Asya’da hem de Anadolu’da önemli roller oynadıklarını görmek mümkündür. Özellikle onların Türkistan ve Azerbaycan’daki faaliyetleri oldukça ilginç olup; Akman ve Karaman’a ait destanlar, hala Türkmenistan’da anlatılmaktadır. Bununla birlikte ana boy durumundaki Avşar ulusu Türk’ün yaşadığı her yerde mevcuttur ve bir müd...

TÜRK BÜYÜKLERİ:

▶KÜÇÜK YABGU

Dünyadaki hiçbir millet, Türkler kadar hürriyetlerine düşkün değildir. Esaret altında yaşamaktansa ölmek, onlar için cennete gitmektir. Türklerde ülke, yani toprak atalardan miras olarak kalmış, kutlu bir arazidir. Onun için ölmek Türk milleti için en büyük şereftir. Ülkenin elden çıkması başa gelebilecek felaketlerin en korkuncudur. Bundan daha kötü bir şey düşünülemez. M. Önce 1. asırda en eski Türk topraklarından olan Ordos’un bir ...