Bir şaýlyk gudrat: Birinji waka

BIR ŞAÝLYK GUDRAT

Bäş bap, prolog we epilogdan ybarat dramatiki powest

Bu powest bir jomart, bir namart, iki sany býurokrat hem-de bir gözel perizat hakda

Geliň, häzir sözi Jomartdan eşideliň.

P R O L O G

Jomart-Adamlar, ilki bilen men size özümi bir tanyşdyraýyn Adymy, familiýamy aýdyp oturmagyň hajaty barmy? Ýok bolsa gerek! A how! Adymy, familýaňy aýtmasaň o nähili tanyşlyk bolýamyşyn, diýýäňizmi? Dogry, Bir taraplaýyn alanda siz mamla! Ýöne meselä has içgin çemeleşilse, siziňki dogry däl. Sebäbi adamyň ady, familiýasy ol hakda näme aýdyp biler? Elbetde hiç zat! Ine meselem, men size özümi Plany Planyýew diýip tanyşdyran ekenim-dä, siz näme munuň bilen meniň nähili adamdygymy bilýäňizmi? Elbetde ýok! Şoňa görä bu ýerde meniň adymyňam familiýamyňam geregi ýok. Oňa derek men size özüm hakda gysgajyk gürrüň beräýsem diýýän. Şeýdip assa-ýuwaş tanyşybiris. Hawa, men size diýsem, özüm hakda pikirim-ä erbet däl. Sebäbi men hiç haçan birine ýamanlyk edemok, elimden gelse ýagşylyk etjek bolup çalyşýan. Onsoňam iň bir gowy häsiýetim, kişiniň hakyna göz dikemok. Tersine öz hakymy iýselerem jomartlyk edýýän. Ine size bir mysal, düýn işimizde aýlyk berildi. Menem kyrk adamyň yzyndan oçuda durup, kassa bardym. Kassir gy maňa şeýle bir mylaýym ýylgyryp seretdi, welin, men gol çekip, tas aýlygymy alman gidipdirin. Ýöne täzeje bäşlikleri jübime salyp kassadan çykamda wedomostda ýazylan 80 köpügimi bir ýylgyryşa gurban edenimi aňyp galdym. Hawa-da saňa garap şeýle mylaýym ýylgyrýan admdan köňük sorap bolýamy näme! Ýol ugruna bir magasina sowuldym. Bu ýerde-de şeýleräk bir waka boldy. Ony size jikme-jik aýdyp oturmagyň hajaty bolmasa gerek. Sebäbi şu şu zamanda beýle zatlar gaty bir geň görlüp durlanok.

Hawa, meniň jomartlygyma şeýleräk. Bä, men-ä özümi özüm diňe öwüp durun öýdýän. Tankyt, öz-özüňi tankyt diýilýän adam bar, ahbetin! “Bir kemsiz gözel bolmaz” diýipdirler. Meniňem tankydy göz bilen seredeýmeli käbir häsiýetimem ýok däl. O nähili häsiýet diýýäňizmi? Aý näme, käbir erkeklere meňzäp (hamala erkekligiňi şeýdip subut etjek ýaly) menem käte az-owlak iýäýýän. Ana şonda diýseň, baý keýip edçän-ä! Ýöne bu keýpimi köçäniň itleri bozaýmasa, maňa başga päsgel berjek adam tapylmaz. Hawa, näme diýseňiz-le şu içgi diýilýän zady itlerem gowy görenok öýdýän. Haçan içip gaýtsam, beýleki wagtda kellesini galdyrybam seretmeýän itler, meni görenden üýrüp yzyma düşüp ugraberýäler. Aý, onsoň, olardan gorkmanam bolanok how! Satanyňdan ýapyşaga-da, el ýaly etiňi üzüp alaýsa nätjek. Şonuň üçin özüňi birneme ätiýaç etmeli bolýa-da.

Hawa, indi size aýdar bolsam, içgi sebäp boldymy, itler sebäp boldymy men bir täsin wakalaryň gözli şaýady boldum. Bu wakalardan sizem habardar bolaýsaňyz kem bolmaz öýdýän.

• BIRINJI WAKA

Häzirki zaman stilinde bezelen otag. Otagda hiç kim ýok. Birden daşarda jabjynyp it üýrýär, içeri kursäp jomart girýär.

Jomart-Uf! Tas alypdaýt. Bi haram ölmüşler, aragyň ysyny duýýamyka? Haçan içsem, meni şeýdip masgara edýäler. Bar keýpimi bir köpük etdi! /Töwerek-daşyna seredip/ A how! Men nirä gelipdirin? (Stola golaýlaşýar. Onuň üstündäki konýakdyr, zakuskalary görüp, gözi oýnaýar). Baým baý. Bu taýa hezillik eken-ä. (Konýakdan guýyp içýär) Bäh, bäh! Edil jennetiň ysy gelýär. (Birden) A how! Men nädip duryn? Bu ýerden tizräk çykyp gideýin. Ýogsam eýesi geläýse ogrudyr öýdüp işimi görer. /Gapyny açanyndn it jabjynyp üýrýär. Jomart ýene gaçyp girýär/ Bä! Doňuz ýaly bolup gapynyň öňüni alyp ýatyraýt! Onuň bolşy meni bu ýerden diri çykaryp goýberjege meňz nok.. Indi nätsemkäm? /Daşarda aýal bilen erkek adamyň gürleşýän sesi eşidilýär. Jomart nätjegini bilmän alňasaýar/ Öýüň eýeleri gelýän ýaly-la. Ine saňa gerek bolsa! Häzir meni tutup milisiýa tabşyrarlar. Işim gaýtdy öýdýän! Ýok, dur bakaly. Ine şu tutynyň aňyrsynda gizlenäýsem näderkä. /Ol tutynyň aňyrsyna gelýär. Içeri aýal bilen erkek adam girýär/.

Aýal-Hiý şeýle-de bir garaşdyrmak bolarmy. Ahyr soňy janym çydaman köçäniň başyna çykyp garaşdym.

Erkek-Ah! Janym, menem şu gün günuzyn wysalyňa ýeterkäm, diýip garaşdym.

Aýal-Günuzyn garaşan adam, aýdylan wagtyndajyk geler. Beýdip, aýal maşgalanyň gözüni ýolda goýmaz.

Erkek-Perizadym, bagyşla! Sen meniň işimiň nähilidigini bilýäň, ahyryn! Şol dowzahdan wagtynda bir sypyp bolýamy näme?

Jomart-/Tutynyň aňyrsynda kellesini görkezip, çete/ Bä! Aşyk-magşuklara sataşaýdym öýdýän.

Aýal-/näzlenip/ Saňa hem hoz gerek hem hoz mürrük. Işiňden wagtynda sypyp bilmeýän bolsaň, näme diýip söz berýäň?

Erkek-Ah, näzeninim, sňz bersem sözümde tapyldym, ahyryn! Gelerin diýdim, ine-de geldim.

Aýal-Ýok! Meni garaşdyranyňam ýeter! Seň işiňde bir belaň bar. Ýogsam beýdip giç galyp ýörmezdiň.

Erkek-Ýok, ýok! Şübheleriň ýerliksiz, janym. Meniň senden başga belam ýok! Başyma näme bela gelse diňe senden gelmeli!

Aýal-/Jak-jaklap gülýär/ Şeýle diýsene! Hany gepi başga ýana sowma-da, näme üçin gijä galanyňy aýt, han ogul. Ýogsam saňa şu gün hiç zat ýok.

Erkek-Wah, saňa nädip düşündirsemkäm... Kabnetden ýaňy çykjak bolup durkam iki sanysy zompuldaşyp giräýse nätjek. Birine tagta gerek, ýene birine şipr. Onsoň olar bilen düşünişmeli boldy.

Aýal-Onuň nämesini düşünişmeli bolý? Her kimiň gerek zadyny bar bolsa ýazyp beräýerler-dä.

Erkek-Päheý! Meniň samsyjagym. Şu zamanda kim saňa, hä diýeniňden me diýip gerek zadyňy beräýýendir öýdýäň? Onuň ýaly bolýan bolsa mendenem bir direktor bolarmy? Hiç kim meni direktor diýip hasabam etmez. Onda men bir her kimiň gerek zadyny ýazyp berip oturan fakturaçy-da. Ýok, janym biziň işde beýle edilmeýär. Men direktor ahyryn! Direktor hökmünde-de mesele çözmeli! Çözülýän mesele näçe aňat bolsa, ony şonça-da kynlaşdyrmaly. Hatda ony çözülmeýän derejä ýetirmeli. Ana şonda maňa işi düşüp gelen adamlar saýama salam bererler. Işini bitirjek bolup, az-owlak eçilmeli-de bolarlar! Hawa, hawa, munsyz bolmaz! /Gülýär/.

Jomart- (Kellesini çykaryp, çete) Bä deýýus-eý! Şeýdip adamlaryň işini görýän ekenow! Dur, bakaly, entek bizem munuň işini göreris!

Aýal-Ä-hä! Şeý diýsene! Indi düşündim. Diýmek, sen meni-de şeýdek ekeniň-dä! Şu artyp gelmiş jany pataloklatjak dýiýip ýanyňa gatnaý-gatnaý aýagymdan tozupdym. Bir gün faner ýok, diýdiň, ýene bir gün reýke ýok diýdiň, onsoň ussa ýok diýdiň. Gatnaý-gatnaý halys bizar bolamsoň, seniň diýeniňe razy bolmaly boldum. Ah, sen nejis! Meni al bilen toruňa salan ekeniňdä.

Erkek-/Gülýär! Aýaly elinden tutup özüne çekýär/ Wah, gözelim! Sen gaharyň gelende ýene-de gözel görünýäň! Dogrymy aýtsam, men seni ilki gören badyma huşumy ýitirdim, aşyky-bikarar boldum. Onsoň seni her gün deiýen ýaly görmesem bolmady. Ahyr, soň seni özümiňki edip dynmasam, oňup bilmejegimi duýdum. Şeýdibem...

Aýal-Diýemk sen diňe şonuň üçin meni şonça günläp ýanyňa gatnadan ekeniň-dä?!

Erkek-/Gülýär/ Elbetde! Eýsem, men saňa gerek zatlaryňy aýdan badyňa berip goýberem-de, sen maňa nirde! /Ýene gülýär/.

Aýal-/Onuň elinden sypyp aňry gidýär/ Gaty düşünili! Ýöne indi menem käbir ýalňyşymy düzetmeli bolaryn, han ogul!

Erkek-O nähili ýalňyş?

Aýal-Indi pikir edip görsem, käbir meselede men gaty ýalňyşýan ekenim. Ony-da seniň häzirjik aýdan sözleriňden aňladym.

Erkek-Diýýäniň näme, gözelim. Gel bu bolgusyz gürrüňleri bes edeli! Wagty biderek geçirmäli-le. Gel, gujagyma dolsana!

Aýal-/Gülýär/ Gujaga dolmak diýilýän zadam aňsat mesele däl, han ogul. Şu çaka çenli bu meseläni men, samsyk, aňsatja çözüp gelipdirin. Indi bolsa men ony has kynlaşdyraryn. Hatda çözülmeýän derejä-de ýetiräýmegim mümkin.

Erkek-Näme, näme?!

Aýal-Näme eşidýän bolsaň şol!

Erkek-O! Meniň gulagym nämeleri eşidýär! Şu sözleri sen diýýämiň, janym?

Aýal-Elbetde, men. Eýsem kimdir öýdýäň.

Erkek-Ýok! Ýok! Beý diýme, perizadym. Sen beýtseň, men ölerin. Meni haram öldürmejek bolsaň, gel gujagyma dol!

Aýal-/Içýakgynç gülýär/ Baý, baý-ow! Ýaňy diýdim-ä gujaga dolmak meselesi gaty kyn mesele, ony entek ikimiz mazaly çözüşmeli bolarys, han ogul.

Erkek-(ellerini uzadyp) Oýyn etmese!

Aýal-(ondan gaçyp) Oýyn dagy edemok! Sen näme ol ýanyňa işi düşüp gelýän adamlar bile oýyn etmek üçin aňsatja çözülýän meseläni kynlaşdyrýaňmy?

Erkek-(çete) Ine saňa gerek bolsa! “Herne gelse başa diliňden geler” diýenleri boldy duryberdow! Gel muny entek gyssamaýyn. Bir azrak keýpi kökläp alaly, onsoň göribiris. /Aýal/ ýeri, bolýa-da. Gel onda birje bulgurdan konýak içeli!

Aýal-Munyňa men garşy däl. Sebäbi konýak içmek şeýle bir kyn mesel däl. /Konýak guýýar/. Al göter! Jan saglyk, wagty hoşluk üçin!

Erkek-Diňe şolar üçinmi?

Aýal-Durmuşdaky esasy zatlar şolar.

Erkek-Ä, söýgi, duýgy-bular esasy zat dälmi?

Aýal-/Ah çekip/ Söýgi! Elbetde iň esasy zat şol. Ýöne göwheri itiň boýnuna daksaň, it hem aglar, göwher hem, diýýäler. Söýgi göwherdenem gymmat, mukaddes zat. Gowusy, biz ikimiz bu mukaddes zady dilimize çolap oy harlamaly...

Erkek-Bä, perizadym. Sen-ä şu gün ýütgeşik-üýtgeşik gürrüňler edýäň-how. Elbetde soňy haýyr bolsun. Ýeri bolýa hany gelsene.

Aýal-Munuň sebäbi sen! Seniň özüň!

Erkek-/Gülüp/ Ylaýym men bolaýyn! Hemişe hemme zadyň sebäpkäri menden başga bolmasyn! Hany, gel indi janym, wagt geçip barýar!

Aýal-Gep bir, gulak iki! Sen näme meniň aýdanlaryma düşüneňokmy? Biz entek bu meseläni çözüşemizog-a, ýene näme “gel, gel” diýiberýäň.

Erkek-/Sabry gaçyp/ Wah, janym! Beýdip gynamasana! Aýt, ony bu meseläni çözüşmek üçin men näme iş etmeli?

Aýal-Näme iş etmelisini sen menden gowy bilýaň. Saňa işi düşüp gelýän adamlar, seň bilen mesele çözüşmeli bolanlarynda nädýäler?

Erkek-/Aljyrap/ Bä, munuň diýänini! Olar başga, men başga, ahyryn!

Aýal-O nähili olar başga, sen başga bolýamyşyň. Olaram adam, senem adam, ahyryn! Şonuň üçin olar senden nädip ýumşyny bitirýän bolsalar, senem öz ýumşuňy şeýdipjik bitirmeli bolarsyň.

Erkek-Bä! Kelebiň ujy mundan çykdy, diýsene! Diýmek menem edilmeli-dä!

Aýal-Elbetde! Näme saňa eçilenlerinde ýokýa-da, özüň birine eçilseň ýokanokmy?

Erkek-Diýýäniň näme, gözelim! Ikimiziň aramyzda beýle gürrüň bolmaz ahyryn. Aýyp bor!

Aýal-Aýyp bor?! Bä! Ä sen o ýanyňa gelýän bendeleri, eçilmäge mejbur edeniňde aýyp bolanokmy?!

Erkek-Wah, saňa nädip düşündirmeli! Ýene diýýän, olar başga, maňa ýedi ýat adamlr ahyryn!

Aýal-Ä sen näme meniň daýymyň oglumy?! Hany kelle agyrdyp durma-da, çyk şu ýerden!

Erkek-Bä! Bä! Şu sözleri hut çynyň bilen diýýämiň, gözelim!?

Aýal-Sen bilen oýun edip durmaga wagtym ýok.

Erkek-Bä, seňki bi nä boluş?

Aýal-Edil seň öz bolşuň ýaly boluş-da. Senem edaraňa gelen adamdan hiç zat çykmajagyna gözüň ýetse şeýdýäň dälmi? /Onuň býurokratlyk edişini ýaňsylap oturyp/ Hm! Hany kelle agyrdyp durmaň-da kabineti boşadyň!

Erkek-/Gülýär/ Tüweleme, tüweleme! Men-ä sende şeýle artistlik talanty bardyr öýtmeýärdim. Häliden bäri, munuň bolşy gara çynymyka diýip ýüregim ýarylara döndi. Asyl seniň rol oýnaýanyňy bilibem bolanok.

Aýal-Men rol oýnamok! Gara çynym bilen diýýän, jaýy boşat!

Erkek-Ahow, periştäm, saňa beýle gödeklik gelşenok. Sen öz syratyňa, görkiňe görä has mylaýym bolmaly, ahyryn!

Aýal-Wah-eý, şeýlemi? Onda men has mylaýymlyk bilen aýdýan: kyn görmäň-de çykyp gpyny aňry tarapyndan ýaňaýyň.

Erkek-/çete/ Bä! Munuň-a gödekligi bilen mylaýymlygy des-deň-le. Görýän weli mesel aňsatlyk bilen çözüljek däl ýaly-la. Aýallar gaty duýgur bolýar diýýärler. Bu-da sumkamdaky öýe alyp barýan köýnekligiň ysyny duýýamy-ka ýa? Aý garaz öu gezeg-ä eçilmesem bolja däl, how. /Sumkasyny alyp gitjek ýaly edýär. Aýal oňa ters öwrülýär. Ol emaý bilen sumkadan kagyza bolanan zady alyp, aýalyň ýanyna gelýär. Oňa süýkenjiräp zady eline tutdurýar. Aýal kagyzy açyp görenden begenjine iki bolup bilmeýär/.

Erkek-Nähili, perişdäm? Saňa ýaraýarmy?

Aýal-Asyl meniň geregim şudy. /Bulgurlara konýak guýýar/ Hany göter! Indi mizemez söýgümiz, mähirli duýgymyz üçin içäýsek bolar.

Erkek-Ýaňyja bu zatlar durmuşdaky esasy zat däl ýalydy-la gözelim.

Aýal-Ol ýaňy şeýledi, indi bolsa beýle däl. Hany göter! /çakyşdyryp içýärler/.

Jomart-/Tutynyň aňyrsyndan kellesini çykaryp, çete/ Ahow, tomaşa indi başlanjak ýaly-la! Göreli bakaly hany, şeýle bolýan bolsa menem-ä hezil bermerin.

Erkek-Hany, indi gel gözelim, oýnuň gutaran bolsa, gujagyma bir dol!

Aýal-/Näzli gülüp/ Indi näme diýseň bolar han ogul. /Gujaklaşýarlar, Jumart tutynyň aňyrsyndan kellesini çykaryp, inçe ses bilen “Zappo!” diýip goýberýär. Aýal bilen erkek gorkusyna zähreleri ýarylyp, ikisi iki tarapa gidýärler.

Erkek-/alňasap/ Bu näme?! Senem eşitdiň gerek? Nirden çykdy ses?

Aýal-Bilemok. Nirden çykanyny bilemok. Bir ses-ä geldi.

Erkek-Näme diýdi? “Zampa” diýdimi? “Zappo” diýdimi?

Aýal-“Zappo” diýdi öýdýän. Ýöne bu ses nirden geldikä?

Erkek-Edil poluň aşagyndan çykan ýaly boldy.

Aýal-Aý poluň aşagynda adam näme işlesin. Dur! /çaltlyk bilen aýnanyň ýanyna barýar, fortoçkanyň açykdygyny görkezip, gülýär. /Baý ikimiziňem batyrlykda deňi-taýymyz ýok ekenow, ses-ä açyk fortuçkadan, köçeden gelen eken-le. Geçip barýanlaryň biri keýpine gygyryp goýberendir-dä.

Erkek-Hä, şeýledir-le

Aýal-/gülüp/ Şeýledir, şeýle meniň gprkagym, korkajygym. /Gülüp diwana özüni oklaýar/.

Erkek-Gorkaga däldirin, perizadym. Saňa batyrlygymy entek görkezerin... görkezerin, görkezerin. /Galstugyny, penjegini çykaryp oturgyja oklaýar-da, diwanda gujagyny açyp ýatan aýalynyň üstüne özüni oklaýar. Ol öňkisi ýaly inçe ses bilen “zappo” diýip goýberýär. Erkek bilen aýal hasyr-husur ýerlerinden turýarlar. Alňasap çar tarapa seredýärler/.

Erkek-Kim... kim bar bu öýde? Penjegi bilen galstugyny gözläp başlaýar. Penjegiň ýerine aýalyp janeti bilen galstugyny alýar.

Aýal-Hiç kim... hiç kim...

Erkek-Şu gezek... anyk eşitdim. Edil gulagymyň düýbünde biri “Zappo” diýip seslendi. Ýok, sen meni bir masgaraçylygyň üstünden eltjek bolýaň. Hä, hä... /Janedi geýýär, galstugyny boýnuna ýöne ildirip gapa tarap daz ýasaýar/

Aýal-Waý, nirä barýaň? Gitme, men ýeke özüm gorkýan!

Erkek-Ýok, ýok... /Çykyp gidýär. Daşarda itleriň jabjynyp üýrýän sesi eşidilýär. Aýal ýüzüni iki eli bilen tutup ah çekýär. Tutynyň aňyrsyndan Jimardyň kellesi görünýär/.

Jomart-/Çete/ Itlerem onuň yzyna düşüp, kowup gitdiler. Indi menem gaýdybersem bolýar. /Ol papagyny çöwre geýip sömelip tutynyň aňyrsyndan çykýar. Oňa aýalyň gözi düşenden gygyryp huşundan gidýär./ Jomart täsin galmak manysynda sygyryp göýberýär. Bu nähili boldy? Ýüregi ýarylaýdy öýdýän. /Ol diwanda ýatan aýalyň ýanyna barypm demini, ýürek urşuny barlap görýär. Gorkuly zat ýokdygyny anyklansoň ýeňillik bilen demini alyp, maňlaýynyň derini sylýar./ Hudaýa şükür! Hemmesi ýerbe-ýer. Ýönekeý beýhuşlyk. /stoldaky zatlara garap, işdäsi açylýar./ A, beýhuşlyk näçe wagt dowam edýärkä? Eger ýalňyşmasam bir ýerde iki-üç sagada çenli çekýär, diýip okapdym. Hawa, hawa. Hut şeýle. Eger şeýle bolýan bolsa, men bu zatlary gap-çanagy bilen goşup iýip-içsemem ýetişerin. /Ol ýeňlerini çyzçap stoluň başyna geçýär./

IKINJI WAKA

Köçe. Jomart girýär.

Jomart-Elhepus! Düýnki gören wakam ýatsam-tursam hakydamdan çykanogaý. Plany azypdyr diýseler nähili beýle bolýaka diýip haýran galýardym. Ine saňa gerek bolsa, azgyny öz gözüm bilen gördüm. Haý-haý ýakaňy tutaýmaly işler! Baý özem gorkak ekenow. /Gülýär./ Kostýumyny çöwre geýip, ýelk ýasaýşyny. Haý senem diýýäňow, şoň ýaly ýagdaýda ýeňsäňde biri “Zappo” diýip zörledip dursa, özüňede syçanyň hini müň tylla dönerdi. Ýak “Zappo” sözüniň jüpüne düşüşini diýsene. Indi men busözden şeýle bir gudrat ýasaryn. Onuň öňünde ojagaz býurokrat sandraberse nädersiň! /Öz-özüne käýinip, bir ýaşuly adam gelýär. Ol: “Namart diýsänim! Aslyýetinde meň özüm Namart. Hamart bolmadyk bolsam şeýdip özümi horladyp ýörjekmi näme” diýip Jumardyň eňinden geçiberýär./

Jomart-A how, ýaşuly beýle zeýrener ýaly näme boldy? Näme özüňi namart saýyp gelýäň?

Namart-Aý, inim, sen sorama, men aýtmaýyn. Meniň içim otdan doludyr. (Jomardyň ýanyna gelýär. Saglyk-amanlyk soraşýarlar). Men saňa diýsem inim, şu ýerde bir edara bar. Asyl oňa hökümediň edarasy diýer ýaly däl.

Jomart-(Çete) Meniň isleçäb adamym megerem şu bolaýsa gerek. Hany onuň taryna bir kakyp göreýin. /Ýaşula/ Bä, agam zeýrenişiňe garanda, aýdyşyň ýaly içiň otdan doly bolmaga çemeli. Ýeri onsoň ol edara seni näme iş etdi?

Namart-Aý inim näme iş edenini nätjek, ony kişä aýdar ýaly däl. Men ömrümde hiç haçan beýle utulmandym. Indem oýunçy utulanyny bilse ýagşy, edip oturybersemem boljak däl. Garaz näme iş etjegime men-ä haýran.

Jomart-Görýän weli agam başyňa bir agyr iş düşüpdirow. Ýogsam beýdip zeýrenip durmazdyň. Sen maňa näme bolanyny aýdaý. Belki kömegim deger.

Namart-Kömegim deger diýýäňmi?

Jomart-Degäýmegi mümkin.

Namart-Wah, hany şeýle bolaýsa! Hany, maňa kömek etjek adam tapylaýsa. A sen bir ulurak ýerde işleýän-ä dälsiň, inim?

Jomart-Ýok, ýaşuly. Ulurak ýer diýýäniň entek bize ýetdirenok.

Namart-Onuň ýaly bolsa sen maňa nädip kömek etjek? Ýa-da şu edaranyň dikmesi seniň tanşyňmy?

Jomart-Tanşym diýsemem bolman duranok.

Namart-Aý inim ol-a ýöne-möne tanşyň aýdanyny etjek adama meňzänok.

Jomart-Edýämi-ýokmy ony entek göribiris. Ýöne sen nämäniň-nämedigini bir düşündir. Sen kimden utuldyň? Şu zatlary bir aýyl-saýyl edeli. Onsoň menem saňa kömek edip biljegimi, bilmejegimi aýdaýyn.

Namart-Onda sňa gepiň tümmek ýerini diýsem, meni oňaryp üçrkändirler, inim. Mundan bir ýyl öň jaýymy şipr etdireýin diýip, şu edara ýüz tutupdym. Onuň ulusy özüň ýaly bir ýaş oglan ekeni. Men arzymy aýdyp ilki ýanyna girenimde wada baryny berdi. Ýumşuňy üç günüň içinde hel ederis, diýip şol wagtyň özünde puljagazyny töletdi. Ine indi bolsa bir ýyl bäri onuň ýanyna gatnap näçe köwüş tozdurdym. Ne jaýymyň şiprini bejerdip berýär, ne-de pulumy yzyna gaýtarýar. Hudaýdanam gorkanok, bendedenem.

Jomart-Ine munyň düşnükli boldy, ýaşuly. Şeýdip iki ýoluň arasynda sergezdan gezip ýörin diýsene.

Namart-Asyl sergezdançylygyň kemi galan däldir.

Jomart-Düşnükli. Saňa oçyr ýetýän däldir, ýaşuly.

Namart-Hawa, hawa edil aýdyşyň ýaly. Haan barsam, oçuryňa garaş, oçyr ýetenok diýäýýe.

Jomart-Ýaşuly, sen beýdip ýörşüňe oçuryňa ýene iki-üç ýyl garaşmaly bolarmykaň öýdýän.

Namart-A-how, inim, sen maňa kömek etjek diýip, gaýtam meni gorkuzan bolýaňa.

Jomart-Men seni gorkuzyp dagy edemok, men saňa dogrusyny aýdýan. Bir ugruny apmasaň, ol-a seni şeýdip süýrär ýörer.

Namart-Wah inim, gepurşuňa garanda senem onuň bilen iş salyşana meňzeýäň.

Jomart-Iş salyşmasamam men oňa beletdirin ýaşuly, ýumşuňy bitirmekçi bolsaň hökman bir uhruny tapaýmaly borsyň.

Namart-Onuň ugruny nädip tapjak? Haçan barsaň, daş kimin gatap otyr. Allatagalanyň özi onuň göwnüne bir ýagşylyk salaýmasa asyl erejek hyýaly ýok.

Jomart-/Gülüp/ Aý, onda ony bir eredäýmeli ekeni.

Namart-Wah, inim, hany mende şeýle bir gudrat bolaýsa, ony oturan ýerinde pagyş-para edip goýbererdim.

Jomart-/çete/ Ine indi munuň bilen esasy gürrüňiň pursaty ýetdi. /Ýaşula/ Ýaşuly, eger şeýle gudrat bar bolsa, sen ony alarmyň?

Namart-Bä, bu näme diýdigiň boldy, inim? Gepiňe men-ä düşünmedim.

Jomart-Düşünmezçe zat çok, ýaşuly. Häzirjek sen öüň, eger mende şeýle gudrat bolaýsa, ony oturan ýerinde pagyş-paraedip goýbererdim diýdiň dälmi? Edil şeýle gudrat ine mende bar, şony-da saňa berjek bolýan.

Namart-Sen-ä meni oýnajak bolýaň, öýdýän!

Jomart-Beýle müňkür bolmasan-a, ýaşuly. Men-ä saňa kömek etjek bolýan. Gürrüňimiziň başyragynda-da saňa kömek edäýmegim mümkin diýdim dälmi?

Namart-Diýşiňe diýdiň welin, ýöne onuň soňy bolmady.

Jomart-Ine indi şol diýenimiö soňuny boldurtjak bolýan.

Namart-Onda seniň gara çynyň-da.

Jomart-Gara çynym, ýaşuly.

Namart-Onda aýt, o nähili gudrat?

Jomart-Ol-a, ýekeje agyz söz, ýaşuly. Ony şol dikme diýýäniňiň kabinetine girip aýtdygyň gutardy, ol oturan ýerinde pagyş-para bolaýýar. Onsoň ondan bitmejek ýumuş bolmaz.

Namart-Bä! Ol nä şeýle bir jadyly sözmi?

Jomart-Aý, jadyly diýseňem bolman durjak däl. Ol sözüň gudraty biçak bolmaly.

Namart-Bi, inim, meni oýnaýan-a dälsiň?

Jomart-Baý, ýaşuly, sen-ä ýaman müňkür adam ekeniň-aýt. Seni oýnap näme, meniň başga işim ýokdur, öýdýäňmi?

Namart-Aý, näbileýin. Dogrymy aýtsam, şeýle gudratly sözüň bardygyna meniň-ä ynanasym gelenok.

Jomart-Ynanmasaň, şeýdip gatnada ýör. Men-ä gitdim. /Gidýär./

Namart-/Oýlanyp/ A-how, inim, hany bäri dur! Dursana! /onuň ýanyna ylgap barbar/ Sen beýdip gyzybermesene. Bir oňatja düşünişeli-le.

Jomart-Nämesi düşnüksiz, ýaşuly? Men gaty düşnükli edip aýtdym, ahyryn. Ýene gaýtalaýan. Mende bir gudratly söz bar. Al-da peýdalan. Ýumşuň ýüzüniň ugruna biter.

Namart-Hä, hä-ä sen oňa näçeräk soraýaň?

Jomart-Köp soramok, ýaşuly. Bir şaýy berseň boldy.

Namart-/Gaty geňirgenip/ Bir şaýy?! Bäş köpük?! Päheý, häzirki wagtdan ojagaz-a seň agzyňa ýeter ýaly ýamalygam berenoklar-a, sen nähili şeýle gudratly sözi bäş köpüge beräýýämişiň? Ataň ýaly adamy oýnap durmaga utanaňokmy? Näme, meni samsykdyr öýtdiňmi?!

Jomart-Ýok ýaşuly. Ilki akylly başly adamdyr öýdüpdim. Indi görüp otursam, hakykatdanam samsyk ekeniň. Men-ä saňa bir ýagşylyk edäýjekdim, olam bolmady. Indi özüňden gör. /gidýär/

Namart-/özüne/ Allajanlarym, bu nähili boldy... Onuň boluş-a gara çyny ýaly. Men ýene elime özi gelip gonan döwlet guşuny sypdyrýan bolaýmaýyn? Aý bir samsyk diýsänim, seniň näme dünýe-malyň gitjek bolup durmy. Onuň bary-ýogy sorany birje şaýy-dälmi. Şeýle bolansoň bagtyňy bir synap göräýmeli ekeni... A-how, inim, dur bäri! Dur diýýän saňa! /Ylgap gidip ony tutup gelýär./ Bä, inim ýaman gaharjaň ekeniň-aýt. Gaty-gaýrym bir zat diýäýen bolsam bagyşla. Näme diýsene, inim. Hawa... Aý näm bolsa, bolsun men-ä seniň şol sözüňi alýan!

Jomart-Ine munyň mert adamyň gürrüňi. Häliden bäri müňkürlik edip durman, şeýdeniňde bu mahala ýumşuň bitip, öýüňe giderdiň.

Namart-Aý inim, adam pahyr çig süýt emen-dä. Zyýany ýok, indem giç däl. Hany onda şol sözüňi ber... Hawa, aýt.

Jomart-Sen öňürti onuň muzduny ber, ahyry.

Namart-Hä, hä, muzdy... /Goltuk jübüsinden gapjygyny çykarýar/ Muzdy taýyn-la. Ýöne meniň ownugym bir barmyka? Men kişiniň hakynam iýmen, hakymam gidirmen. Hä, ine aýdyşyň ýaly bir şaýlygam bar eken. Gapjygymam edil göwnüm ýalydyr. /Şaýlygy güjeňleýän ýaly edip tutup/ Bi, inim, dogrusyny aýtsm, men henizem bi zady düşünemok. Sen şu bäş köpüge näme alaryn öýdýäň?

Jomart-Ýaşuly, sen bäş köpügi dagyny pul hasap etmejek bolup, baýlyk satan kişi bolma. Eger olam päk zähmetiň arkasyndan tapylan pul bolsa, onuňam özüne laýyk gadyry bolmaly.

Namart-Aý inim aýdaýýaňda. Şu bäş köpügiň gadryny näçe belent tutsaň-da onuň bilen hiç bir ýumşuň bitenok ahyryn.

Jomart-Näme üçin beý diýýäň? Ine şu tomsuň jöwzasynda bäş köpüge buzly suw alyp içseň janyň hezil edýär. Ýa-da awtobusa münseň şäheriň bu çetinden, aňry çetine eltýär. Näme, bular ýumuş dälmi?

Namart-Hä, hawa. Bu gepiňem jany ýok däl. Diýmek sen şol sözüňi bir şaýa berjek-dä onda.

Jomart-Men nyrhyny artdyramok, şoňa berjek diýdim berjek.

Namart-Al onda berýän bolsaň menem aljak. /Edil mal söwdasyny edýän ýaly şaýlygy gütledim eline urýar./ Hany indi aýt!

Jomart-Bolýar, aýdaýyn, ýöne hakydaňda berk saklajak bol, arzan aldym diýip ýadyňdan çykaraýma.

Namart-Çykarman, çykarman arkaýynja bol.

Jomart-Onsoňam ol sözi başga hiç ýerde agzyňdan sypdyrmaly däl. Ony diňe sen bilen men bilmeli.

Namart-Arkaýynja bolaý, men onuň ýaly zatlara gaty berkdirin. Hany indi basymrak aýt.

Jomart-Aýtsam, “Zappo!”
Namart-Näme, näme?
Jomart-“Zappo!”
Namart-“Zappo!”
Jomart-Hawa “zappo!”
Namart-Aý munyňa bolmady, inim.
Jomart-O näme üçin?

Namart-Şundanam bir keramatly söz bormy? Men ony sadagasy gitdigim, gurhandaky “elhemdillahi rebbil alamin” ýa-da “weselamyl ala myrsalym”ýaly diýeniňde iniňi tikeneklediberýän bir şerapatly sözdür öýdüpdim.

Jomart-/Gülüp/ Aý ýaşuly sen-ä ýene öňki müňkürligiňe tutdurdyň-ow. Gurhanda-da bir musulman bendesiniň sözüne müökürlik etmek günärdir, diýilýär. Şonuň üçin sen beýdip günä batyp durma-da meniň şol aýdan sözümiň gudratyna ynanaý.

Namart-Aý, indi näme ynansamam, ynanmasamam, pulum çykansoň bagtymy bir synap görmeli boljak. Şaýlygyma aldyň, aldap alan bolsaň hudaý bar.

Jomart-(Gülüp) Ýaşuly diňe bir hudaýa ynanyp ýörmän adamlara-da ynanmaly, wagtyňy biderek geçirip durmada bar.

Namart-Bolýa, öňi-soňy barmaly bolsa baraýyn. (Gidýär, ýene yzyna gaýdyp) Ä, bi, inim, men o sözi ýanyna giren badyma aýtmalymy ýa-da soňragyndan?

Jomart-Aý ony haçan aýtsaňam bolman durmaz ýaşuly. Isleseň öňünden aýt, isleseň soňundan aýt, umuman ýagdaýa seret. Ýöne gyzza-gyzza gelende, ol saňa “Sen kimaýt?” diýip herreler welin, şonda senem “men zappo!” diýip goýberseň has jüpüne düşer.

Namart-Düşnükli. Al onda men gitdim. /Gidýär./

Jomart-Işiň şowly bolsun! Hoş! Menem gitdim!

/Gidýär./

/IKINJI WAKANYŇ SOŇY./

ÜÇÜNJI WAKA

Býurokratyň kabineti, özünden başga hiç kim ýok. Birden telefon jyňňyrdaýar. Ýaltanybyrak trubkany göterýär.

Býurokrat-/trubka/ Allo! Hawa, näme ýumuş? Şipr? Bagyşlaň, kim bi gepleýän? Bä, bä ilki şeý diýäýseňiz bolýar-a, siz kim, bize jaň etme kim. Ol haýşy hökman bitireris. Hä, hä ol şipr bejertjek bolýan garyndaşyňyzmy? Bolybilýä, bolybilýä, ertir geläýsin. Ä, bi halypa, meňem bir size kiçiräjik ýumşum bardy... Aýalymyň dogany täze jaý edinipdi. Şony gutlamaga baraýjak bolýas welin, elimiz boş bolansoň bir hili gelşiksizräk blaýýa. Hawa, bir çaklaňjarak halyjyk bolaýsa. Siziň skladyňyzda tapylman durmaz-la. Näme? Haly ýok, palas bar?

Aý palas-a gerek däl. Bä, onda garaşmaly boljakda. Ýeri bolýa-da. Ä, bi halypa! Ýekeje minut. Ine meň ýanyma skladçymyz geläýdi. Häzir siziň şiprli meseläňizi-de çözeris. /göýä skladça/ Gel, gel. Geleniň gowy boldy. Bir azyrak şipr gerek, näme? Ýok! Haçan boljak? Bä, ýene iküç aýdan? Ýene iküç aýdan gyş düşýär, ahyryn. /trubka/ Bä, halypa, eşitdiň gerek. Bi-ýä bolmady. Bagyşlaweri! Bi nähili beýle bolýa diýýäňizmi? Aý şeýlerägä bolup dur. Ä? Ýekeje minut? /çete/ Bä, ýekeje minutda bu-da /trubkany görkezip/ bir zat oýlap tapjak bolýarow... /trubka/ Ä? Bar ekenmi? Aý şeýledirle. Siziňki ýaly uly sklatda birde-ikide haly tapylmajak gumany barmy? Bolýar, men bir adam ibereýin. Ýöne güli gowjak bolsun. Imprtnyý? Impyrtnyý bolsa hasam gowy. Aý sag boluň! Ä? Hä,hä... ertir geläýsin, hawa göni meniň ýanyma geläýsin. Aý bir tama bolar ýaly şipr taparysla. /Gülýär./ Hoş! /trubkany goýýar, gülýär./ El-eli ýuwar, iki el birigip ýüzi. /ýene gülýär./ /telefon jyňňyrdaýar, trubkany göterýär./ Alo, salam! Hawa, men direktor. Näme? Şipr? Şipr ýok! Ýok ýekejesem ýok. Näme, pul tölänimize bir ýyldan agdy? Dogrydyr, ýöne bize material bermeseler etjek alajymyz ýok. Aý bolýa-da nirä arz etseňizediberiň. /Namart girýär, ýaýdanybyrak bir çetde durýar. Býurokrat oňa gözüni alardyp seredýär. Sözüni dowam edýär./ Garaşyň diýdim-ä, garaşyň. Howluganyňyzdan ne peýda, Bolýa material geldigi ilkinji nobatda siziňkini bejerdip bereris. /trubkany goýýar./ bä, bu adamlara gep düşündirip bolanogaý. /Ýaşula çiňňerilip/. Sen ýene geldiňmi ýaşuly? Häliräk saňa-da düşündirip goýberdim, ahyryn.

Namart-Aý, ýene bir gezek düşünişäýeli diýip geläýdim, inim.

Býurokrat-Men saňa, seniň ýalylara düşündire-düşündire dilim çişdi, ýaşuly!

Namart-Bizem seniň edaraňa gatnaý-gatnaý aýagymyzdan tozduk ýaşkiçi.

Býurokrat-/Gaharly ýerinden turýar./ A-how sakgalyňdan aýlanaýyn, ýaşuly. Sen näme maňa minnet edýäň! Gatnasaň özüň üçin gatnaýaň. Näme, meniň üçin gudaçylyga gatnaýamyň? Bu ýere seniň ýaly gatnap ýören adam gaty kän. Men haýsy biriňize bolaýyn. Ine meniň arakesme wagtymam boldy. Şonda-da meni dynç goýaňyzok, bimaza edýäňiz, hi sizde ynsap barmy?

Namart-/Ýerinden turýar./ Ynsap?! Utanman ynsap diýen sözi diliňe çolaýşyňa men haýran. Adamlaryň puluny aldap alyp, olary sergezdan edip ýören, kezzap ynsaply bolýa-da. Öz hakyny talap edip gelýän adam ynsapsyz bolýamy? Şumy, seniň ynsabyň?

Býurokrat-Ýaşuly sen ýaman hetdiňden aşýaň-la. Kezzap dagy diýip sen kime aýdýaň?

Namart-Kimedir öýdýäň, elbetde, saňa aýdýan!

Býurokrat-Näme?! Gulluk wezipesini ýerine ýetirip oturan adamy masgaralamaga kim saňa hukuk berdi. Kim seniň özüň?! Şu sözüň üçin seni on bäş sutka basdyraryn. /Trubkany göterýär./

Namart-Goý trubkany! Men Zappo!

Býurokrat-Näme?!

Namart-Zappo!

Býurokrat-/trubka elinden gaçýar, ysgyny gowşap, özüni oturgyja goýberýär./ Hä-ä, şeý diýsene, diýmek, diýmek zappo sen ekeniň-dä.

Namart-/çete/ Bä, hakykatdanam bu sözüň gudraty güýçli ekenow. Muny pagyş-para edäýdi. Ýene bir gezek aýdaýsam gör nähli bolar. Aý aýdaýynla, armanym galmasyn. /Býurokrada ýeser seredip “Zappo” diýip zörledip goýberýär./

Býurokrat-Besdir ýaşuly, besdir. /Ýerinden turup onuň ýanyna gelýär, ýaranjaňlyk bilen elinden tutup ýerinde oturdýär./ Besdir ýaşuly şu sözüňi indi bir gaýtalama. Senden haýşym, ýaşuly, muny başga hiç ýerde agzyňdan çykarma. Menem näme ýumşuň bolsa elimden gelenini ederin. Ine häzir seň şiprli meseläňem eglemän çözeris, ýaşuly. /ruçka, kagyz alyp iki setir hat ýazýar, ony dört epläp Namardyň eline berýär./ Ine ýaşuly, şuny prorabyň eline ber. Ertiriň özünde şipriňi bejermäge başlarlar. Nähili? Bolýamy, şeýtsek?

Namart-Aý ertiriň giç bolýar, ony şu gün başladyp bolmaýarmy?

Býurokrat-Aý ýaşuly ertirem daş däl, ahyryn. Bir ýyllap garaşypsyň ýene ýarym gün hem garaşaý.

Namart-/çete/ Aý ol sözi ýene bir gezek gaýtalaýsam, häziriň özünde başlaýsaň gerek. /Býrokrada hyrsyz seredip “Zappo” diýip zörledýär./

Býurokrat-besdir ýaşuly besdir. /çete/ Bu imansyz meni masgara edäýmese ýagşy. Näme diýse aýdanyny edip gutulaýmasam boljak däl. /Ýaşula/ Be, ýaşuly sen-ä gaty howlukmaç adam ekeniňow, gel, şu gün diseň şu gün başladaýly. Sen häzir gaýdyber. Arakesme gutaransoň ähli zady ýükläp, ussalar öýüňe bararlar.

Namart-Ine munyň bolýa, ýöne meň üçin arakesmäň geregi ýok. Çaýdan çörekden garnymy gaýyp doýuryp gaýdypdym. Şoň üçin arakesme gutarýança şu ýerde garaşaýsak bolmazmyka?

Býurokrat-/eli bilen garnyny görkezip/ Men perişde däl bir zat iýmeli ahyryn.

Namart-Aý seň perişde däldigiňi bilýänle. Perişdeler adam aldanok, ýalan sözlänok, günä iş edenok.

Býurokrat-Aý ýaşuly günä iş diýýäniňi, bizem elmydama edip ýöremizok. O saparky bir boldy gitdi-dä.

Namart-/Geňirgenip/ haýsy saparky?

Býurokrat-Aý şol saparky-da. Özüň bilýäňä.

Namart-/çete/ Bä, biýä meni ähli zady dyrnagynda görüp oturan welidir öýdýärow. /Býurokrada/ Hawa, hawa maňa ähli zat aýandyr.

Býurokrat-Dogrudyr ýaşuly, dogrudyr. Ýöne maňa bir rugsat etseň, bir garbak-gurbak edip geläýsem, gaty ajykdym.

Namart-Aý inim, bir günlikçe iýmeseňem oňşarsyň-la.Sen gitseň men ýeke özüm içim gysar, ahyry. Ondan-mundan gürleşip oturarys.

Býurokrat-Bä ýaşuly, sen-ä ýaman gazabyňa tutýaňow. Bu günortan nahar iýmänem oňup bolarmy?

Namart-Bolman näme? Başyňa düşse, oňmaly bolýar-da. Menem seň ýanyňa bir ýyl bäri gatnap näçe gezekler ir sagat sekizden agşama çenli aşsyz-suwsyz günümi geçirendirin. Sen ýekeje güne çydaman näme, çydarsyň. Çydamasň ynha /jübüsinden gazet dolagly çörek çykarýar./ ätiýaçdan günümi ýene şu taýda geçirmeli bolaýarmykam diýip, bir azryk çörek alypdym. Ine şuny iýäý. /Gazete dolanan çöregi onuň eline berýär./

Býurokrat-Men onda bir çaý depläp geleýin. Gaýnapjyk duran suw bolmaly.

Namart-A-how çaý demläp geljek diýip, ýene gaçyp gidäýme.

Býurokrat-Bä, nädýäň aýt, ýaşuly.

Namart-Aý näbileýin, öňler-ä bir zat gerek mahaly, o gapdalyňdaky düwmäni basaňda gapyň öňünde oturan gyz ylgap geläýýädi.

Býurokrat-Ýaşuly, häzir arakesme wagty, edarada ikimizden başga adam ýokdur. Şoň üçin çaýy özüm demlemesem, kim demlejek.

Namart-/Kellesini gaşap/ aý, nä bileýin. Men öňler arakesme wagtyna-da gabat gelipdim. Şonda bu ýerde ikimizden başga adam bolmaýardy. Inki ol üç bolup oturandan gidibereýin diýendir-dä.

Býurokrat-/Kellesini ýaýkap./ Aý, ýaşuly, ýaman ýeser ekeniňeýt, bolýa-da. Men bir çaý getireýin. Şu mahal birje käse gök çaý bolaýsa, seň özüňem kem görmezdiň.

Namart-Bolýa, bolýa, getiräý oglum. Gök çaý bolsa onuň lezzetine ýetesi zat barmy? Gözümizi açyp görenimizem şol bolansoň dünýäde gök çaýyň humaryndan başga lezzet bardyr öýdemizogam.

Býurokrat-Onda ine getirjek. /çykýar./

Namart-Estagfrulla, ol sözüň güdraty biçak zor ekenow. Ony maňa satan adam kim bolubiler? Ony soramandyrynam, älhepus, “zappo” diýdimem welin, ähli zat üýtgedi duruberdi. Bä, beýle gudratly sňzi näme üçin ýekeje şaýa berip ötägitdikä... /Çäýnek käse getirip Býurokrat girýär./

Býurokrat-Ine ýaşuly, çaýam taýyn. Özümjik saňa gaýtaryp bereýin. /Çaýy gaýtarýar, bir käsä guýup berýär./ Ine ýaşuly bir içip gör, “togsan bäşlik” diýenleri.

Namart-/Çaý owurtlap/ Baý-baý, munuň tagamy-ha başgaça, “dogsan bäşlik, dogsan bäşlik” diýip il agzyna düşüp ýöreniçe bar-ow. Ýöne inim muny seň ýaly başlyklar tapyp içäýmese, biz ýalaklara ýetdirenokda.

Býurokrat-/gepi başga tarapa sowup/ Biýä tüýs türkmen tamdyrynda bişirilen elin çörek ekenow. Şu naharhananyň tagamsyz-tagaşyksyz naharyny iýip, gün uzyn içiňi jokurdadyp oturandan, şunuň ýaly elin çörek bilen, bir käse çaý içeniň müň paý gowumyka diýýän. Baý bu çöregiň süýjüdigini aýt. Muny bişiren adam-a gaty ökde bolmaly.

Namart-Muny bişiren-ä meň öz keýwanym bolmaly. Indi ýaşy bir çene baranam bolsa, haçan görseň tamdyryň başynda dümtünip ýörendir.

Býurokrat-Şeý diýseňizle. BI gyzlar-gelinler ýokmy näme?

Namart-Wah inim, gyzymyzam-gelnimizem goşa-goşadan. Ýöne şu zamanyň gyz-gelinleri depesinde saçyny suwkädä meňzedip “priçes”-diýýämi, näme diýýämi, şondan elleri boşanok. Onsoň näme, aýlanaýyn könäm senden diýip, näme ýumuş bolsa kempirimize býurup ýöris.

Býurokrat-Dogrudyr ýaşuly, dogrudyr, sen näme diýseň dogrudyr. /Ýaýdanybrak./ ýaşuly diýýänä, ine saý-sebäp bilen ikimiz duz emek bolduk. Indi senden ýene bir gezek haýyş edýän, şol sözi başga hiç ýerde agzyňdan çykarmagyn.

Namart-Bor, bor, arkaýynja bol. Hawa onsoň inim meniňem bir düşünmedik zadym bar. Sen şony bir maňa düşündir.

Býurokrat-Ýeri, ýeri aýdyber. Öz düşünýän zadym bolsa düşündirerin.

Namart-Aýtsam, inim, biziň ýaşrak döwrümizde Atabaý harap diýen biri, ili çürkäp adyny çykarypdy. Ol köpleç mal bazarynda dellalçylyk eden bolup ýörerdi. Mal alýan adamdan satýan adamdan puluny sanap alyp beren kişi bolup, puly öz jübüsine uraga-da mal eýesine gazete dolap bir tokga kagyzy berip goýberýän eken. Bi siziň edýän işiňiziňem şondan tapawudy ýok ýaly. Ili aldap puluny alýaňyzda işini edip bermän, aýagyndan tozdurýaňyz. Biz-ä munyň nähili beýle bolýanyna haýran. Sebäbi diýseň ýaňky Atabaý harap diýýänim-ä gezip ýören bir galtaman, jenaýatçy,. Jenaýatçy jenaýat edende onçakly geň görlenok, a siziňki näme?! Bi ýer döwlet edarasy, sizem onuň işgäri. Şeýle bolansoň siziň edýän işiňiz gaty gep görülýär. Ine şuňa düşünemok.

Býurokrat-/ýerinden turup iki bakan ýöreýär./ Wah, ýaşuly, muny saňa nädip düşündirsemkäm. Umuman alanda seň bu diýýänleriň dogry. Ýöne bizem adamlaryň puluny olary sergezdançylyga salaly diýip alamyzok, plany dolmak üçin alýas. Plan! Plan diýilýän zady sen bilýän dälsiň, ýaşuly. Ilki bilen kwartal planyňy dolmaly, onsoň ýarym ýyllyk, soňundanam ýyllyk planlaryňy dolmaly. Ana şolary dolmasapam şeýle bir towuňy ýetirýärler welin, syçan hini müň tylla dönýär. Onsoň nätmeli? Her edip, hesip edip plany dolmaly bolýar.

Namart-Aý seniň munyňa men öňküdenem beter düşünemok. Näme size adamlary aldap pul toplamak hakynda plan berilýämi ýa-da iliň ýumşuny edip, girdeji gazanmak hakynda plan berilýämi? Meniň pikirimçe, elbetde, iliň ýumşuny edip girdeji gazanmak hakynda plan berilýän bolmaly. Şeýle dälmi?

Býurokrat-Wah şeýleligine şeýle welin, ýöne plany berýänler ony dogry durup ýerine ýetirmek üçin material berenoklar, material!

Namart-/Geňirgenip/ O nähili beýle bolýa? Ýok, mümkin däl, Aýalyňa et, tüwi, käşir, sogan ýaly zatlary getirip berensoň palaw bişirmek hakynda buýruk berilýä dälmi? Sizede agaç, kerpiç, şipr, tagta ýaly zatlary bermän ile jaý salyp ber diýip buýruk bermezler, ahyryn!

Býurokrat-Berýäler, ýaşuly berýäler. Gury sözden palaw bişir diýip buýruk berýäler. Gury söz diýýänimem ine /stoldaky kagyzlary dörüşdirip birini eline alýar./ Ine fond diýseň bol-elin, diňe şu kwartalyň özünde bize goýberilýän fond, ýedi ýüz kub tahta, şipr alty müň bäş ýüz sany kerpiç, şement, bela-beter diýseňem şular ýaly. Ýöne bular ine şu kagyzyň ýüzünde. A baza baryp meniň plan fondum bar, maňa plança zat bar diýseň, seň ýaly fondy bar gaty kän. Häzir material ýok, garaşyň, ýetişigi bilen alarsyňyz diýip üzüňe ýylgyrypjyk goýýaýýarlar. Onsoň näme ine şu fondlar ýazylan kagyzyň özün şipr, ýa-da başga zat hökmünde ulanyp bolanok. Şeýlelikde bizem kliýentlerimize garaşyň, material ýok, oçyr bilen bejerip bereris diýmeli bolýas. Indi düşüniklimi, ýaşuly?

Namart-Ýok düşünikli däl! Sen bize zor aýakdan ýalançy bolýas diýip özüňi aklajak bolýaň öýdýän. Seň munyň bolnok! Goý baza sizi aldasyn, siz ony aldaň. Ýöne halky bir aldamaň. /elini galgadyp/ Munuň üçin size hiç kim hukuk berenok, bermezem!

Býurokrat-A-how, ýaşuly! Bi öýüňde heleýiň üstüne gygyran ýaly edibermesene.

Namart-Men şu ömrüme aýalymy üstüne gygyryp göremok. Janym ýanany üçin seň üstüňe gygyryp durun.

Býurokrat-Aý, beý diýme ýaşuly. Maşgalaçylykdyr, kä mahal gygyrylýandyr-la.

Namart-Ýok. Men-ä gygyramok.

Býurokrat-Onda aýalyň seň üstüňe gygyrýandyr. Maşgalada hökman iki adamdan biri rüstemiräk bolmaly.

Namart-Aýalymmy? Aý heleýçilikdir-dä, käte gygyraýýaram.

Býurokrat-(hezil edip gülýär) Aý, ýaşuly...-diýjegini (aýdyp bilmän içini tutup gülýär).

Namart-Sen, näme meň üstümden gülýäňmi? Bes et, gülmäňi! /Býurokrat özüni saklap bilmän, gülmesini dowam edýär./

Namart-Bes et, diýýän saňa! (Çete) Bä! Bi-ýä däliräýän-ä däldir-le. Hany muny bir huşuna getirjek bolup göreýin. /Býurokrada / Zappo!

Býurokrat-/Gülkisini tapba kesýär./ Bes etdim, ýaşuly, bes etdim...

Namart-Zappo!

Býurokrat-Bolýa, bolýa-la, ýaşuly. Senem öu sözüňi bes et.

Namart-/onuň üstüne sürüp/ Zappo!

Býurokrat-/Gapa tarap götinläp barşyna/ Bolýa, bolýa, ýaşuly, bes etse-ne.

Namart-/Oň üstüne ýene-de haýbatlyrak sürünip/ Zappo!

Býurokrat-/ýalbaryp/ Jan ýaşuly, besdir, meni masgara etme!Ine arakesmede gutardy. Prorablaram gelendir. Häzir, bar işiňi düzedýäs! /Götinläp gapydan çykýar./

Namart-/Buýsançly/ Päheý, seň “Zappo” bolaýşyňa!

/ÜÇÜNJI WAKANYŇ SOŇY./

DÖRDÜNJI WAKA

Ikinji waka bolup geçen köçe. Seýregräk adamlar geçip dur. Namart keýpi kök halda gelýär.

Namart-Päheý, seniň söz bolaýşyňa! Seň gudratyňa elhepus! Bir ýyllap gatnaý-gatnaý bitirip bilmedik işim şu ýekeje söz bilen bitdi duruberdi. Bir şaýa alan sözümiňşeýle gudratly sözdigini kime aýtsamam ynanmaz! /öz-özüne/ Eheý, sen samsyk, ony kime aýtjak bolýaň?! Saňa ony hiç ýerde, hiç kime aýtmaly däl diýilmedimi näme! Hawa, hawa, men dilimi keserin welin ony hiç ýerde, hiç kime aýtman.

Ýogsam maňa bu sözi satan adamyň özi kim-kä? Ä?! Dur, dur! Ol ýene Hydyr ata bolaýmasyn! Beý, beý... Guş kelle diýsänim! Ol herhaçanam şoldurow. Men onuň bilen elleşip salamlaşdymam, şonda başam barmagyny gysyp göräýmändirinow. Onuň başam barmagynyň süňki bolmaýamyş diýýärler. Gysyp görenimde belli bolardy. Heý bir samsyk diýsänim. Hydyr atadan başga kim saňa şeýle gudratly sözi bir şaýa satyp gider öýdýäň? Wah, seni bir diýsänim. Arman ony sypdyrypdyryn. Ýogsam-ha döwlet guşy gelip başyma gonan ekeni. Aý, bolýada, nesibäň işidir. Ýogsam ony şo mahal bilen bolsam, ýekeje söz bilen sypdyrarmydym. Hiç bolmanda lotoreýamyň bir “GAZ-24”maşynyny utmagyny sorardym. Aý bolýa-da, nesip etmejek zatdyrda. /Onuň gözi geçip barýan Jomarda düşýär. Birden aljyraýar, ellerini galgadyp Jomarda tarap omzaýar. Emma ädimi öňe däl-de yza düşýär... Ahow! Gardaş... ýoldaş, durla. /Onuň öňüne geçýär./ Weý, bagyşlaweriň, tagsyr men size gardaş, ýoldaş dagam diýäýipdirin. /Salamlaşan kişi bolup, onuň başam barmagyny gysyp-gysyp görär. Çete/ Aý, munuň barmagynyň süňki edil altaň sapy ýaly. Bi-ä Hydyr ata meňzänok. /Jomarda/ Bä gardaş saňa sataşanym gowy bolaýdy. Ýumşum bitdi. Nädip saňa minnetdarlygymy aýtjagymy bilmän gelýärdim, gardaş. /Çete./ Indi garaş dagy diýibersemem bolar-la. /Jomarda./

Aý saňa diýer bolsam, gardaş, onuň ýanyna gidip şol sözi aýtdym welin, oturan ýerinde edil gamyş ýaly sandyraberdi. Aý, asyl bereket tap, inim! Bala-çagaň eýgiligini gör.

Jomart-/Kibtini gysyp, hiç zat bilmediksirän bolýar./ Men-ä hiç zat düşünemok. Ýaşuly, näme diýjek bolýaň? Beýle alkyş eder ýaly men saňa näme ýagşylyk etdim?

Namart-Bä, sen-ä täsin adam ekeiň, inim. Mundan artygam bir ýagşylyk bolarmy? Bir ýyllap aýagymdan tozup, bitirip bilmedik ýumşumy senden bir ýaşa alan şol gudratly söz bilen bitirip gelýän.

Jomart-Ýaşuly, men henizem hiç zada düşünemok. Sen nämäniň gürrüňini edýäň? O nähili gudratly söz?

Namart-A-how, seö beý diýmäň näme inim? Men ýaňyja şu taýda senden bir şaýa alan, gudratly sözümiň gürrüňini edýän.

Jomart-/Ýene kibtini gysyp, haýran galan kişi bolýar, gülýär./ Ýaşuly diýýän-ä, bi bu gün köpüräk /bokurdagyny pitikläp görkezýär./ düşäýipdir öýdýär. Sen-ä meniň ýedi uklap düýşüme girmedik zatlary aýdýaň.

Namart-Bi seniň beýdip /bokurdagyny pitikleýär/ köpräk düşäýipdir öýdýän diýmäň näm? Men indi şu ýaşdan soň şeýle işleri ederinmi. Şükür älhemdililla musulmançylygyma düzüwdirin. Agzyňdan ysyň kükäp durşuna seredende o zakgundan özüň ýuwdan bolara çemeli. Şoň üçinem ýaňyja sataşan adamyňy tanaman dursuň.

Jomart-/Gülýär./ Diýýäniň näme ýaşuly, men-ä seni birinji gezek görüp durun. Onsoň nähili tanaýyn. /bokurdagyny pitikläp/ O zakgun diýeniňe gelse men ony şu gün agzyma-da alamok. Ýöne şu taýda sowujak piwo bar eken, suwsap duramsoň şondan birje kruşka içäýdim.

Namart-/Sowujak piwonyň adyny eşidip bir wagtlar hezil edip içýäni ýadyna düşüp dodaklaryny ýalap goýberýär./ Bä bu nähili beýle bolýar-a? Men-ä seni tanap durun. Sen bolsa meni tanaňok. Onda şol sözi satan sen däl-dä?

Jomart-Hudaý saklasyn, mn ömrüme pula durýan zat satyp göremok, sen-ä entek sözüň gürrüňni edýäň. Onsoňam, bi, sözi-de bir satyp bormy, ýaşuly. Sen aýdyşyňa görä kimdir biri ýekeje agyz sözi saňa bir ýaşa pullapdyrow. Baý gaty ynsapsyz ekenow.

Namart-Ýok, beý diýme, inim. Ol gaty ynsaply adam eken. Onuň maňa bir şaýa satan ýekeje agyz sözem bolsa, hut altyna gaplaýmaly ekeni.

Jomart-Aý, ýaşuly, eger göwhere gaplaýmaly bolsada ýekeje sözi bir şaýa satyp bolmaz, ahyryn!

Namart-Päheý, inim, sen-ä entek piliň gulagynda uklap ýören ekeniň. Meň bir şahyrsumak goňşym bar. Ol-a her setirine bir manatdan hak alýan diýýär. Setirlerinde

Jikir-jikir serçeler,
Jip-jip jüýjeler-

- diýen ýaly ýöne-möne. Şuňa seredip hasap çykarsaň, onuň her sözi bäş-alty şaýdana geçýä-how.

Jomart-(Gülýär). Çyndanam şeýle bolýan bolsa, sen şol aýdýan sözüňi gaty arzan alypsyň. /Birden çynlakaý görnüşe girýär./ Bi, ýaşuly o diýýäniň nähili söz? Aýt, menem eşideýin.

Namart-Näme, näme?

Jomart-Şol sözüňi aýt, menem eşideýin diýýän.

Namart-(Gülýär). Päheý, gaty sada ýigit ekeniňow, inim. Onuň ýaly gudratly sözi men pula alybam, saňa ýöne ýere aýdaýar öýtdiňmi? Bilýäňmi sen o sözüň güýji bilen nähili işleri etse bolýar.

Jomart-(Geň galyp). Nähili? Nähili işler etse bolýar?

Namart-Islän işiňi, islän ýumşuňy. Ol sözi aýdan ýeriňde seniň bitmejek ýumşuň bolmaz.

Jomart-/Ýene-de beterräk geň galmak bilen/ Bä! Hut şeýle gudratly sözmaýt?

Namart-hawa, hawa ýaňy diýdimä. Men tegelek bir ýylyň dowamynda aýakdan tozup bitirip bilmän ýören ýumşumy şol sözüň güýji bilen ýarymsagatda bitirip gelýän.

Jomart-Bä, şu diýýänleriň çynyň bolýan bolsa, ol söz maňa-da gerek, ýaşuly. Sebäbi meniňem köpden bäri bitirip bilmän ýören bir işim bar. Belkide seň şu sözüň kömek edäýmegi mümkin.

Namart-Elbetde, eger men saňa şol sözi aýtsam...

Jomart-Aýdarsyň, aýtman näme ýaşuly! Hudaýa ynanýan tüýs müsülman adam ekeniň. Gurhanda bolsa musulman musulmana kömek etse, sogaby köpdir diýilýär, ýaşuly. Sogap gazanjak bolsaň-a aýdarsyň.

Namart-Aý ýok, sen beýle sözler bilen meň başymy aýlajak bolma, inim. Sogap diýiläni o dünýäde gerekdir. Entek bu dünýäde-de hemme kişi üçin gerek bir zat bar. /Iki barmagyny biri-birine süýkäp “pul” diýen yşarady edýär./

Jomart-Hä, hä düşünikli, ýaşuly, düşünikli. Sen ony pula satyp alansoň maňa ýöne aýdasyň gelenok, düşünikli. (Jübüsinden bir näçe şaýlyk çykaryp birisini saýlap alýar). Ine ýaşuly! Sen ony bir şaýa alan bolsaň, al bir şaýyňy. (Şaýlygy onuň eline tutdurýar).

Namart-/Gülýär./ Päheý inim, sen meni samsykdyr öýtdiňmi! Ol söz bir şaýa iki şaýa, umuman şaýlyga satylýan söz däl. Onuň muzdy has köpüräk bolmaly.

Jomart-Köpräk bolmaly?

Namart-Elbetde.

Jomart-Näçeräk bolmaly?

Namart-Aý, ol-a seň şol sözüň üsti bilen bilen bitirjek bolýan ýumşuňa bagly. Ýumşuň ulurak bolsa köpräk, kiçiräk bolsa azrak.

Jomart-Aý meniň ýumşum-a kiçi gaýym ýumuşam däl, maşyn.

Namart-Maşyn?

Jomart-Hawa! Alty-ýedi ýyl mundan öň maşynyň oçyryna ýazylypdym. Aýa-güne garaşýan ýaly garaşýan, ýöne maňa hiç nobat ýetenok. Näçe gezek bary soradymam. Garaşyber, entek senden öň ýazylanlaram alanok diýýärler. Emma menden soň ýazylanlaryňam eýýäm alyp münüp ýörenleri-de bar. Men-ä munuň nähili beýle bolýanyna düşünebilmän geçdim, ýaşuly!

Namart-/Gülýär./ Päheý! Gaty sada ýigit ekeniňow, inim. Sen oňa düşünebilmersiň inim, ol gaty inçe zatdyr.

Jomart-Bä! Gaty inçe zat diýýäňow.

Namart-Hawa, hawa, gaty inçe zat!

Jomart-/Oýlanyp/ Bä, ol diýýäniň nähili bolýar-aý?

Namart-/ýaýdanyp/ Aý... nähili diýsemkäm... garaz öz-ä şeýleräg-ä bolýa-da /Eli bilen bir nätakyk hereketleri edýär./

Jomart-Hä, düşünükli. Ýöne ýaşuly seniň şol gudratly sözüň kömek edäýmese, men-ä olar ýaly inçe zadyň golaýyna baryp bilmen.

Namart-Onuň ýaly bolsa, meniň şol sözümi almaly bolarsyň.

Jomart-Onsoň şol sözi aýtdygym, maňa maşyna hat ýazyp bererler öýdýäňmi?

Namart-Elbetde. Ol sözi aýtdyň gutardy. Bir maşyn däl iki maşyna-da hat ýazyp bererler.

Jomart-Bä! Onuň ýaly bolsa, näçe alsaňam şol sözüňi maňa sat ýaşuly.

Namart-/Çete./ Hudaý berse guluna, getrip goýar ýoluna, diýenleri bolaýjagow. Bu söwda-da men ep-eslije gazanaýmagym mümkin. Hany göreli bakaly. /Jomarda/ Aý näme, bahasyna ylalaşsaň sataýmaly borda.

Jomart-Bä, ýaşuly, bir şaýlyk sözüňi öküz sowdasyna öwürdiň-ä. Hany aýt, näçe şaý diýseňem bereýin.

Namart-Ýok, men beýle sözi şaýlyga satman. Gerek bolsa gök guýruklardan sozmaly borsuň.

Jomart-Aý näme sozmaly bolsa sozaýarys, senem gepi sozup durma-da aýt bahasyny.

Namart-/Hüňňürdenip oýlanýar./Aý senden şeýle bir köpem sorap oturmaýyn. Bäş ýüzje manat beräý.

Jomart-Näme? Bäş ýüz manat?

Namart-Bäş ýüzje manatleý, näme oňa agzyňy dolduryp bäş ýüz manat diýen bolýaň.

Jomart-Bi sen bäş ýüzje manadyň bilen, bäş ýüz manadyň näme tapawudy bar? Sende bir ynsap diýen zat barmy ýaşuly? Bäş köpüge alan zadyňy maňa bäş ýüz manada ýelmejek bolýamyň?

Namart-Aý inim, sen-ä meniň çak edişime görä-de sadarak ogşaýaň. Eýsem men ony bäş köpüge aldym diýip, saňa-da bäş köpüge berip goýbereýinmi? Şu zamanda kim zadyny öz alan bahasyna satar. Sen näme jygyldyga baryp göreňokmy? Şol ýerde-de zatlar iki-üç bahasyna satylýandyr.

Jomart-Aý jygyldyk başga ýaşuly, sen ahyrym...

Namart-(Onuň sözüni kesip) Dur, dur, sen meni goý jygyldyk başga bolýan bolsa, hut seniň özüňi alyp göräýeli. Ine sen şol maşyny aldyňam diýeli. Al onsoň ony bir sebäp bilen satjak bolaňda, öz alan bahaňa berermikäň? Ýok, bermersiň, hökümetden bäş ýüz manada alan maşynyňy on müň manatdan bäri satmajagyňa eliňi bäri alaý.

Jomart-Men maşyny alaýsam satmaryn, özüm münerin ýaşuly.

Namart-Aý onuň ýaly gep köp bolýandyr. Meň bir goňşym oturdan alty ýarym müň manada alan “Jigulisini” aý ýarym sürdi-de on iki ýarym müň manada güpledip goýberdi. Özem kim diýsene?! Zam direktor! Ä sen kim bolupmyşyň aýt!

Jomart-Bä ýaşuly ýaman dilewar adam ekeniň, dellal bolan bolsaň bir bazary abatlaýjak ekeniň. Indi seniň şol diýen bahaňa ylalaşmakdan başga alajym galmady. Aý zyýany ýok. Ol şeýle gudratly söz bolýan bolsa, maşyny alansoňam ony başga işlerde ulanaryn-da. /Goltuk kisesine elini sokup köwläp başlaýar./

Namart-/Oýlanyp/ Dur entäk dur. /çete/ Bä, bu nähili beýle bolýar-aý. Men muňa ol gudratly sözi satyp goýberäýsem, olam ony diňe bir maşyn almakda däl, başgada islän ýerinde ulanar ýörer. Başga adamlara-a satar. Onsoň meniň elimden gudratyň gitdigi-dä. Ýok ony elden sypdyrmaly däl. Ýöne bu bäş ýüzjigem sypdyrmazlyk üçin başga ugruny tapmaly. /Jomarda Dur, inim, entek dur.

Jomart-Hä, näm boldy ýaşuly?

Namart-Aý men saňa şol sözi satabiljek däl.

Jomart-/geňirgenen kişi bolup Bä näme üçin?

Namart-Aý dogrymy aýtsam sadagasy gitdigim Hydyr ata ol sözi hiç kime aýtma diýip tabşyrypdy. Ony saňa aýtsam dilimi ýeňsämden çekäýse nätjek.

Jomart-/Lapy keç bolup/ Baý muny oňarmadyň, ýaşuly. Men-ä lowurdap duran “Jigulini” göz öňüme ghetirip seniň şol bäş ýüzüňe-de razy bolupdym. Wah, onda bolmadow.

Namart-mekirlik bilen gülüp/ Aý sen şu bäş ýüzjä razy bolan bolsaň, bolmadow diýip ökünip durma. Onuň başgaçarak bir ugruny tapaýarys.

Jomart-O nähili ugur?

Namart-Bi, sen maňa şol bäş ýüz manady berýäň...

Jomart-Berýän...

Namart-Men ony lyp jübüme salýan...

Jomart-Salýaň.

Namart-Onsoň meniň özüm şol maşyna hat berýän ýer baryp, ol sözüň gudratyny görkezäýerin.

Jomart-Bä onda nähili bolar?

Namart-Gül ýaly bolar. Sen maňa pasportyňy berersiň, menem maşynyň hatjagazyny onuň içine salypjyk getirip bererin. Hany pul bilen paspordy çykar!

Jomart-Kellesini gaşap/ Ýok ýaşuly. Sen beýtjek bolsaň, men saňa öňünden pulam bermen, paspordam.

Namart-Näme üçin sen maňa ynanaňokmy. Men şeýle ynsapsyz däldirin-ä.

Jomart-Ynanamok, bäş köpüklük zady bäş ýüz manada satjak bolýan adama şeýle bir ynsaply adam diýibem bolanok. Ýöne ylalaşygyň başga ýene bir oly bar. /Jübüsinden dört eplegli kagyz çykarýar./ Ine şu kagyzda edil anketdaky ýaly adym, familiýa,yştymagy gelip çykyşym, aýal däl-de erkekligime çenli, hat-da oçyrymyň nomerine çenli ýazylan. Pasporta derek sen şuny alyp git-de, işi bitirip gelip, menden bäş ýüzjäňi al! /kagyzy onuň eline berýär/

Namart-Ä munyňam-a bolman duranok welin, ýöne men saňa nädip ynanmaly? Işi bitirip gelemsoň puly bermeseň näderin?

Jomart-Sen işi bitirseň puly edil jübüňdäki ýaly göräý.

Namart-Hut çynyňmy?

Jomart-Gara çynym!

/DÖRDÜNJI WAKANYŇ SOŇY/

BÄŞINJI WAKA

Şäher ispolkomynyň ýanyndaky ilata maşyn satmak baradaky nobat komissiýasynyň başlygynyň kabineti. Başlyk telefonda gepleşip otyr. Bu hem öz boluşly býurokrat. Ýöne öňki ýaly gödek däl. Mylaýym, käte adalatyňam tarapyny çalýar.

Býurokrat-(trubka) Hawa, hawa “Jigulide, Moskwiç” hem gelip dur. Ýöne näçe gelse-de entek kanagatlanarly däl. Alyjy örän köp. Baý, bu adamlary... kimi görseň maşyn aljak. Ýöne näme diýsene...? Özüň haçan aljak diýýämiň? Baý senem şepe, oňarýaňow. Men-ä entekler hususy maşyn edinerden daş-la. Dört sany çaga ekleýän. Wezipäm uly wezipe bolsa-da alýan aýlygymy özüň bilýäň-ä. Wah, onuň dogry-la. Segsen manat aýlyk alyp, sekiz sany çaga ekleýänleriňem bir däl iki maşyn alýanlaram, köşk ýaly jaý salýanlaram az däl. Aý, dogrymy aýtsam men-ä şolaryň şonça puly nädip tapýanlaryna haýran! Hawa-la ony olardan sorap bolanok. Bu graždanlaryň hukuklaryny gysmak bolýar diýýäler. Ýöne näme diýsene, injilde bir rowaýat bar. Bu zatlar edil şoňa meňzäp dur. O nähili rowaýat diýýäňmi? Isa pygamberşiň ejesi hamyla bolanda entek äre çykmadyk gyz ekeni. Şeýlelikde hiç zat görmedik gyz hudaýyň nurundan göwreli bolup Isa pygamberi dogrupdyr. Meniň näme diýjek bolýanyma düşünýäň gerek. Beýle zatlar rowaýatlarda bolmagy mümkin. Emma durmuşda bolanok. Aňyrsynda bir zat bolmasa hiç zat öz-özünden döremeýär. Ä biz bolsa edil rowaýata ynanýan ýaly yňkymyzy çykaramyzok? (Namart girýär).

Namart-Mümkinmi?

Býurokrat-(Oňa ünsem bermän, telefonda gürleşmegini dowam edýär). Hawa, şepe, öz-ä şeýleräk... Ä? Aý, hawa-la, yzyrakdakylaryň öňräge süýşäýýän wagtam bolýar. Ä. Ýöne ýere şeýle bolýan däldir diýýäňmi? [gülýär) Baý, senem oňarýaňow. (Gapynyň öňünde duran Namarda gözüniň gytagy bilen seredip) Ä? Aý... näme diýsene, gel häzir şu gürrüňi goýaly. Meň ýanyma adam geldi. Hoş wagtyň! (trubkany goýýar).

Namart-Mümkinmidir?

Býurokrat-elbetde, elbetde. Geliň bakaly.

Namart-(Oňa tarap ýöräp barýara çete) Munuň-a polady ýumşak görünýä, iş bitýänçä özüne görä bolubereýin /Býurokrada elini uzadyp/ Essalawmaleýkim inim. Amanmy, amanlykmy? Işler bilen armaweri!

Býurokrat-Sag boluň ýaşuly. Aýdyp oturyň, näme hyzmat?

Namart-Aý näme, inim... Aýrana gelen tabagyny gizlemez, diýipdirler. Seň ýanyňa gelýänleriň ýumuşy özüňe belli-dä.

Býurokrat-(Gülýär). Düşünikli, ýaşuly. Diýmek size-de maşyn gerek, şeýlemi?

Namart-Berekella. Maşynyňam Jigulisi.

Býurokrat-/gülýär/ A “Moskwiç” bolanokmy?

Namart-Ýok bolanok, inim, bolsa “Jiguli” bolsun. Jiguli örän gaty gidýä, diýýäler. Edil ýel ýalymyşyn.

Býurokrat-Bä! Bu ýaşdan soň nirä howlukýaň, ýaşuly.