Aý hakynda täsin maglumatlar

AÝ HAKYNDA TÄSIN MAGLUMATLAR

- Ýer togalagynyñ ýeke-täk tebigy hemrasy bolan Aý Gün sistemasynyñ iñ uly bäşinji hemrasydyr. Ýere iñ ýakyn saýýaralardan bolan Aý bizden takmynan 384.403 km daşlykda ýerleşýär.

- Alymlaryñ aýtmagyna görä, Aýyñ mazamlar ýaly o diýen bir gowy taryhy gelip çykyşy ýok. Orta atylýan pikirler Aýyñ 3-5 milliard öñ uçursyz uly partlama netijesinde haýsydyr bir saýýaradan gopup emele gelendigini aýdýar.

- Aý aslynda togalak däl, ýumurtga şekilli.

- Aý 2,5 milliard ýyl öñ Ýere häzirki duran ýerinden has ýakyn eken we şol sebäpli häzirkisinden has uly görünipdir.

- Aýda atmosfera gatlagynyñ ýoklugy üçin Aýyñ howasynyñ gyzgynlygy 150°-a ýetýär.

- Gün sistemasynda ýerleşen iñ uly krater Aýdadyr.

- Aýa 2018-nji ýyla çenli bary-ýogy 12 adam aýak basdy.

- Aýyñ bütin gatlagy regolit diýilýän ezilen we tozgalaşan gaýa gatlagyndan döräpdir.

- Aýda haýsydyr bir howa ýagdaýynyñ ýoklugy üçin ol ýerde galan aýak yzy millionlarça ýyl saklanyp bilýär.

- Aýda dartyş güýji azlygy üçin eger Ýerde 90 kg bolsañyz, Aýda agramyñyz köp bolsa 15 kg bolýar.

- "Sowuk uruş" döwründe amerikan jeñbazlary Aýda bir atom bombasyny ýerleşdirip, ony partlatmagy hem meýilleşdiripdi. Munuñ sebäbi bolsa, SSSR-e "göz görkezmekdi".

- Aýda atmosfera ýoklugy üçin gije-gündiz diýen zat ýok.

- Ýer Aýdan 81 esse agyrdyr.

- Aýda waý-faý (Wi-fi) ýok. Häzirki waý-faý Ýerden dört gyzylötri teleskop bilen yşyklandyrylan ýol arkaly üpjün edilen.

- Aýda ilkinji bolup golf oýnan Alan Şepard atly kosmonawtdyr.

- Ilkinji bolup Aýyñ kartasyny çyzan Tomas Harriot atly iñlis kosmonawtydyr.

- Aý dolanda orak şekilli wagtyndakysyndan bäş esse ýagtydyr.

- Aýyñ üstündäki gaýa gumlarynyñ kükürt ýaly ysynyñ bardygy aýdylýar.

- Aýda jemi üç dürli gaýa bar. Olar: bazalt, abartozit, breş.

- Aýa ilkinji gezek uçan "Apollon-11" kosmos gämisi Ýerden Aýa barýança dört gün alty sagat ýol sökdi.

- Aý dolanda has ýagtydygyna garamazdan, ol hakykatda Gün şöhlesiniñ diñe 7%-ni Ýere saçýar.

- Yslam medeniýetiniñ başky döwürlerinde astronomlar yslam dini üçin möhüm ähmiýeti bolan orak şekilli ýarym Aýyñ (ýagny täze dogan Aýyñ) haçan görünjekdigini takyk hasaplap bilipdirler.

- Yslam astronomlary Aýyñ döwürleýin stadiýasynda adatdan daşary jadylaýjy güýjüñ barlygyna ynanypdyrlar.

- Orak şekilli täze dogan Aý Remezan aýyny we yslam kalendaryndaky beýleki aýlaryñ başlangyjyny añladýar.

- IX asyrda yrakly alym Al-Kindi daşky gabyklaryñ deregine sferalaryñ üstünde hasaplaýan trigonometriýany işläp düzüpdir.

- Dünýäniñ çar künjündäki adamlaryñ ýüzüni Mekgä gönükdirmegi üçin sferiki trigonometriýanyñ zerurlygy bardy.

# Internet maglumatlary esasynda taýýarlandy.

@ Kitapçylar.