Amerikan halky neçüýn gahar-gazaba mündi?

AMERIKAN HALKY NEÇÜÝN GAHAR-GAZABA MÜNDI?

Amerika ot-ýalnyñ içinde! Şäherler ýakylyp-ýykylýar, polisiýanyñ ulaglary we polisiýa bölümçeleri oda berilýär, dükanlar talanýar!
Dünýäniñ iñ güýçli ýurduny gahar-gazap gaplap aldy!
Polisiýa işgärleri tokly dubinkalar, göz ýaşardyjy gazlar, plastiki oklar ulanmak arkaly jynsparazlygy we faşizmi ýazgarýan halky saklamaga çalyşýar.
Sekiz ştatda goşun bölümleri çagyryldy, ýigrimi bäş şäherde köçä çykma gadagançylygy girizildi.
Bularyñ ählisi üç gün arakesme bilen iki garaýagyz ýigidiñ öldürilendigi sebäpli boldumyka?
Ýok! Polisiýanyñ deslapky zalymlygy halkyñ sabyr käsesini dolup-daşdyran iñ soñky damjadyr.
Adamlaryñ ýüreginden pürkülip köçelere dökülen ýigrenç Prezident Trampyñ faşizmine garşy görkezilen garşylykdyr.

■ “DEM ALYP BILEMOK!”

Derek Çauwin atly bir akýagyz polisiýa işgäri ýere ýatyran Jorj Floýd atly bir garaýagyzyñ bogazyna dyzy bilen basýar. Görgüli:
- Dem alyp bilemok… Dem alyp bilemok… - diýip iñleýär.
Emma jynsparaz poliseý şeýle bir wagşy, şeýle bir ynsapsyz, şeýle bir rehim-şepagatsyz... Ol dyzyny adamyñ bokurdagyndan çekenok…
Öldürme prosesi tegelek dokuz minut dowam edýär… Umytsyzlyk içre çyrpynýan adam ahyrsoñy ölýär.
Jenaýatyñ hasam gorkunç tarapy bar, olam wakanyñ bolan ýerindäki beýleki üç sany akýagyz polisiýa işgäriniñ garaýagyz adamyñ ölümine perwaýsyzlyk bilen tomaşa etmeleri!
Bu minutlar diñe garaýagyz ýigidiñ däl, eýsem adamzadyñ ölýän pursatlarydyr!

■ TRAMPA GARŞY TOLGUNŞYK

Ýüeekleri syzladan bu waka Amerikadaky jynsparazçylygyñ ýigrenji ýüzüni ýene bir gezek görkezdi.
Akýagyz poliseýiñ jenaýatyny tötänden şol ýerden geçip barýan biriniñ el telefony bilen wideoýazgy etmegi ABŞ-ny aýaga galdyrdy, ýurduñ çar künjünde galagoply wakalar ýüze çykdy.
Bu protest tsunamisi (tupany) diñe Jorj Floýd atly jenaýatda güman edilýän garaýagyz ýigidi akýagyz poliseýiñ öldürendigi sebäpli asmana galdymy?
Ýok! Adamlary aýaga galdyran Prezident Trampyñ ýöredýän akyl-paýhassyz syýasaty netijesinde ýurdy boýlan faşizmdi!
Jynsparazluk we işsizlik bilen birlikde Trampyñ başly-barat çykyşlary halkyñ halys etinden ötüp, süñküne ýetipdi!

■ GÜLLE ÝAGYP BAŞLAR

Protestçiler Ak tamy gabap, Prezidentiñ oturýan ýerine howp salyp başlady welin, Tramp halka "Garakçylar!" diýip, sesiniñ ýetdiginden gygyryp, haýbat atmaga durdy:
- Talañçylyk başlasa, güllelerem ýagmaga başlar... Eger Ak tamyñ haýadyny aşyp howlyñ içine girseñiz, size adamçy itler, gizlin gullugyñ işgärleri howply ýaraglar bilen hüjüm eder. Masgara bolarsyñyz!

■ JYNSPARAZLYK WE FAŞIZM

Amerikany “täzeden iñ beýik döwlete öwürjekdigini” aýdyp, wezipä gelen Tramp ýurtda täze faşizm döwrüniñ başyny başlap, halky lapykeçlige uçratdy!
Polisiýanyñ eden-etdiliginiñ tarapyny çalýan, jynsparazçylykly, dinparaz, meçew beriji çykyşlary Trampyñ ýakynlaşýan Prezidentlik saýlawynda ýeñiş gazanma mümkinçiligini ep-esli azaltdy. Onuñ indi Prezidentligi gaýtadan gazanma ähtimallygy mümkin däl.
Barha artýan köpçülikleýin wakalar, hususanam garaýagyz işçiler synpynyñ, işsizleriñ, garyplaryñ, güzerany kynlaşan ähli adamlaryñ nägileligi Trampyñ ýaramaz, başly-barat we faşizmi ýatladýan paýhassyz hereketleri sebäplidir.
Amerikany koronawirus ýokanjyndan has beter jynsparazçylyk we faşizm ýakyp-ýandyrýar!
Dünýäniñ birinji markaly ýurdunda birnäçe gün bäri bolup geçýän gynandyryjy, ganly wakalar diñe ABŞ-na däl, eýsem awtoritar häkimiýetlere, despotlyga we faşizme meýilli ähli ýurtlaryñ ýolbaşçylaryna sapak bolmalydyr!

■ Henek: ÝÜKI ÇEKÝÄN KIM?

Günümizde birnäçe magnatyñ başlaryny ýaýkap “Halymyz neneñ borka?” diýip derdinmegi şu henegi ýatladýar:

Iki sany uly öküz arabany çekip barýarmyş. Olaryñ demi çykmasa-da, arabanyñ tigirleriniñ jygyldy sesi iñläp janyñy alyp barýarmyş.
Öküzler tigirlere seredip:
- Äl-eýt! - diýenmişler: - Size näme bolýar beýle? Ýüki çekýän biz, iñleýänem siz!

■ GÜNÜÑ SÖZI

Demokratiýanyñ kemçilikleri bar, emma bu kemçilikler ýene-de demokratiýanyñ özi bilen düzedilýändir!

Rahmi TURAN.

"Sözcü" gazeti, 02.06.2020 ý.

Terjime eden: Guwanç MÄMILIÝEW,
Stambul uniwersitetiniñ talyby.