Çetdäki çyksyn / satiriki hekaýa

ÇETDÄKI ÇYKSYN

- Çagalary dogan güni baş toýy diýdiler, çörek çeýnäp başlansoň, diş toýy diýdiler, ýyl dolansoň ýaş toýy diýdiler. Heý, şeýle-de bir toý bolarmy? Agasy bolup ojuk-bujuk kömek etmeseňem husyt diýen bolýarlar – diýip, ýaşuly aýalyna seretdi.
- Aý, kakasy, özüň bir emmasyny taparsyň-da – diýip, garaýagyz keýwany gözlerini süzdi.
Dymyşma uzaga çekdigiçe hamy süňküne ýapyşyp duran ýaşulynyň sakgaly saňňyldap ugrady. Ala gözleri öňküden beter mölerdi. Maňlaýy ýygyrt-ýygyrt bolup, gaşy çytyldy.
- Gazanyň gulagy gyzsa göze görneni çagyryp, naharlap biz ilden näme öwrenýäris. Sygrymyz ýylda iki gezek göleläp durmy beýle.
Bu toýda bizi-de myhmansyz goýmazlar.
Birden ýaşulynyň eli gara çorbadan çalasynlyk bilen çekildi. Barmaklaryny işdämenlik bilen sorup:
- Etmelisini bildim – diýip, aýalynyň alkymyna dykyldy.
- Hawa, kakasy?
- Biz bagşyny myhman alaly. Köp bolanda üç adam bolar. Meniň bilen bir tabaklyk. Her neneň uly toýda-da bagşydan hormatly myhman bolup bilmez.
- Näbileýin, kakasy, bagşa-da uly tutum gerek bolýar diýýärler.
- Baý, kiloýarym et alsak bes-dä.
- Seň diýeniňi ederis-dä, bolmasa, şol 10-15 janlynyň biriniň damagyna tyg çekilermikä diýip, gara janym galanok – diýip, ýerinden galdy. Äri-de “Al onda menem gitdim” diýip, ädigini aýagyna howlukmaç gowaldan sokdy-da, ýola düşdi. Donunyň syýyny tasadyp barşyna ikisiniň öýüne girdi:
- Inim, toýuň iň agyr hyzmatyny maňa buýur. Aga bolanymyzdan soň munuň ýaly ýerde agyr-ýeňli göterişmeli bolarys. Onsoňam, makul bilsek, men-ä, şu toýuň iň hormatly myhmany – bagşyny myhman almakçy.
Ikisi ýylgyrdy-da:
- Bolýar, agam, gözel göwnüňiz, siziň diýeniňiz bolsun – diýdi.
Toýuň myhmanlary paýlandy.
Geňeşde toýuň bagşysy Nazar aga bolmaly diýip bellenilipdi. Emma onuň uzakdaky toýa gidenligi üçin garagalpak bagşysy Jabat getirilipdi.
Agaç etli, uzyn gelin öýüniň öňünde köw-söw edip ýördi. Adamsy et almaga gidipdi. Myhmanlara gözi düşen gelniň syňragyna köz gysdyrylan ýaly, ol iki ýana ylgaberdi.
- Kakasy nirelere ýitirim bolduka? – diýip, çar tarapa zowzuldady. Ylgap barşyna äriniň öňünden çykdy.
- Kakasy, işimiz gaýdandyr.
- Hä?
- 17 myhman geldi.
- O nähili 17 myhman, hany, bagşyny bermändirlermi?
- Üç-dördüsiniň boýnunda sapy uzyn susaga meňzeş bir zatlar-a bar.
- Gaýgy etme, keýwany, bagşydan özgesini başgalara ibereris.
Synçy bagşy öýe girensoň daşyna göz gezdirip: “Ýigitler, bu taýa ýalňyşyp geläýen däldiris-dä. Bu öý myhman aljak öýe meňzänok” diýip, çykarynyp, peçiň gapdalyna geçip oturdy.
Gapydan gaharly giren daýaw pyýada bagşa bakyp:
- Siz bagşymy? – diýdi.
- Hawa.
- Gapdalyňyzdaky büküdip oturanlar kim?
- Şägirtlerim.
- Aňyrky kese bakyp oturan?
- Gyjakçy.
- Bu gaba telpek?
- Sazanda.
- Oň gapdalyndaky?
- Balamançy.
- Ol eli tirli?
- Deprek kakýar.
- Dik boýun, şypyrmaly?
- Rebapçy.
- Gaýşaryp oturan nä?
- Güýende.
- Aňyrky göge gözläp oturan?
- Surnaýçy.
- Ol eglip oturan?
- Saza saz goşýan.
Uzyn sözüň gysgasy, Jabat bagşy oturanlaryň 16-syna at tapdy. Öý eýesi galan birine has ýeser seredip:
- Ol kim? – diýdi. Bagşy ýaýdanybrak:
- Inim, şon-a menem tanamadym – diýdi.
- Çyksyn onda çetdäki! – diýip, yzyna öwrüldi.

Şamyrat TAGANOW.

“Edebiýat we sungat” gazeti, 06.06.1971 ý.