Hormatly ussat TikTok!

HORMATLY USSAT TikTok!

"Oña bolan höwes men höwesiñ nämedigini bilmänkäm geldi,
Boş duran kalba gabat geldi-de, ony eýeledi".

Añlaryñ yzda süýrenýän we ruhlaryñ okamagyñ ummanyna çümmekden ýüz öwren pursatynda peýdasyz zatlaryñ giñden ýaýrandygyny buşla we agalyk edýän çüýrükligiñ keýpini gör. Häzirkizaman arap dünýäsinde şonsuzam okyjy gytlygyndan we halkyñ okama ukybynyñ pesdiginden kösenýärdik. "Snapchat", "TikTok" ýaly sosial mediýa ulgamlarynyñ hökmürowanlygyndan soñ bela iki esse artdy.
Häzir ABŞ-Hytaý basdaşlygynyñ esasy ugurlarynyñ birine öwrülen "TikTok" sosial torundan söz açmak bilen bu ulgam hakda neşirýat we kitap industriýasyny gyzyklandyrýan heýjanlandyryjy habary dykgatyñyza ýetireýin.
Emma habardan öñ sizi az-owlak garaşdyraýyn. Iki aýa golaý mundan öñ bir maşgalanyñ üýşmeleñine gatnaşdym.
Liseýiñ soñky synpynda okaýan ýaş gyz maña merhum ýazyjy Gazi el-Kusaýbiniñ "Azatlyk otagy" atly romanyny we ony nirden tapyp boljakdygyny sorady, ol bu romany okasy gelýän eken.
Men geñ galdym, ondan el-Kusaýbiniñ şeýle naýbaşy eseriniñ bardygyny nirden bilýändigini soradym. Ol muny "TikTok"-daky joralaryndan eşidipdir.
Indi bolsa, "Şarku'l Avsat" gazetiniñ "TikTok" hakda çap eden gyzykly habary barada aýdalyñ...

Soñky wagtlarda çap edilen habarlara we statistiki görkezijilere ynansañ-a, "TikTok" ulgamy neşirýatlardan has köp kitap mahabatyny edip, ýaşlaryñ okama ukybynyñ ýokarlanmagyna goşant goşanmyş. Meselem, fenomenleriñ biri "Ahillesiñ aýdymy" romanyndan bölekler ýaýradyp, 20 milliondan gowrak köp tomaşaçy üýşüripdir. Şondan soñ romanyñ ABŞ-daky satuwy dokuz, Fransiýadaky satuwy bolsa alty esse ýokarlanypdyr. Aprel aýynyñ ahyrlarynda Parižde geçirilen kitap sergisine guramaçylyk edenler sergä gelen 100 müñ adamdan 50 müñüniñ 25 ýaşdan kiçi ýaşlardan ybaratdygyny mälim etdi.
Munuñ sebäbi käbirleriniñ aýdyşy ýaly, şol gatlagyñ sergä gatnaşmagynyñ tölegsiz bolmagymy? Pariždäki guramaçylar şeýle "deñsiz-taýsyz" gatnaşygy Fransiýada şol ýaşdakylara berilen tölegsiz gatnaşma mümkinçiligine däl-de, "TikTok" ulgamyna baglanyşdyrdy we "TikTok"-da bu ýaşdakylaryñ ünsüni çekmek üçin mahabat berilendigini aýtdy.
Bu heýjanlandyryjy habardan alynmaly sapak ýa-da sapaklar näme bolmaly?
Birinjisi: ýaş gyzlaryñ we oglanlaryñ okamaýandygyny ýa-da düýpli we ölçegli many-mazmun islemeýändiklerini aýtmak nädogry.
Ikinjisi: "TikTok" ýaly ulgamlary kitap sektoryny janlandyrma we okama ukybyny ýokarlandyrma ýaly meselelerde peýdalanyp bolmajakdygyny aýtmagam dogry däl.
Diýmek, ýalñyşlyk başga ýerde. Ýagny, kitap kerwenlerini sosial mediýa metrosyndaky ýaşlar duralgalaryna ýetirmek üçin amatly ýollaryñ çekilmezliginde. Neşirýat we kitap sektorynda iş alyp barýanlaryñ işinde şu ugurlarda kemçilijler bar: ilki bilen kitap we okama industriýasy boýunça "höwes", soñra bu industriýany herekete geçirip biljek zatlara degişli hakyky "garaýyş"...

Bütin bularyñ üstünde diñe anyk söwda we satuwa çykarma hasaplaryndan hereket etmeýän ýokary "köpöwüşginlilik" bar. Tanymal saud neşirýatçylaryñ biri maña neşirýatlarda iñ köp satylan kitabyñ on ýyla golaý wagtyñ dowamynda 8 müñ ekzemplýardan geçmeýändigini aýtdy.
Okama ukybynyñ pes bolmagynyñ örän köp sebäbi bar. Mysal üçin, Saud Arabystanynda ýazyja hiç hili "goldaw" berilmezligini, okyjy klublarynyñ ýoklugyny, käbir romanlary dramatiki eserlere öwürjek bolunmaýanyny, kitap önümçiliginiñ (kagyz, çaphana we ş.m.) adalgalaryna diñe salgyda bakna söwda adalgalary ýaly garalýanyny şol sebäplerden hasaplap bolar.
Şeýle-de, kagyzdyr kitabyñ käbir bize ýakyn ýurtlardan salgytdan azatdygyny aýtmak gerek.
Dogrusyny aýtmaly bolsa, adam hiç haçanam okama ukybyndan el çekmez.
Gymmatly maglumata we sungata bolan lezzetli gözleg okalýan zadyñ süññi, serişdesi we liniýasy nähili bolanda-da, adamzat nesli ýaşasa ebedilik tükenmejek zerurlykdyr.
Bütin bulardan soñ adamlaryñ peýdasyna bolan bir zat galýar. Maglumatdan binesip we okama iýmitinden mahrum jemgyýet biziñ halamaýan pikirlerimizi döredýänler üçin arzan awdyr...
Şahyr şeýle diýipdir:
"Oña bolan höwes men höwesiñ nämedigini bilmänkäm geldi,
Boş duran kalba gabat geldi-de, ony eýeledi".

Mişari ZEÝDI,
Saud Arabystanly žurnalist.

Şenbe, 06.05.2023 ý.