Nesimi türkmenmi, azerbaýjan?

"Iki jahan maňa sygar, men bu jahana sygmazam..."
Seýit Nesimi.

"Ol kim idi dabanyndan soýdular?..."
Magtymguly Pyragy

"Äpet meýdançada ýañlanýar surnaý,
Jesediñ daşyndan dymýar märeke:
- Bu dünýeden geçen bu zannyýaman
Ýa Hudaýym,
Nämedikä?
Nämekä?"
Annaberdi Agabaýew / "Sorag alamaty" poemasyndan.

• Nəsiminin qəzəllər toplusu Ukraynanın mərkəzi kitabxanalarında

01 Fevral 2020

Dahi Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyinə Ukraynada işıq üzü görmüş “І шляхом Істини постав я сам...” (“Haqq yolu mən özüm oldum”) (ADTM) kitabı ölkənin, adları aşağıda göstərilən kitabxana və universitetlərində yerləşdirildi:

1. Ukrayna Elmlər Akademiyasının Vernadski adına Ukrayna Milli Kitabxanası (http://www.nbuv.gov.ua/);
2. Ukrayna Milli Yazıçılar İttifaqı Kitabxanası (http://www.nspu.com.ua/);
3. Ukrayna Kitab Palatası (http://www.ukrbook.net/);
4. Kiyev Milli Linqvistika Universitetinin nəzdində Heydər Əliyev adına Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Muzeyi (http://www.knlu.edu.ua/);
5. İrpenya Mərkəzi Şəhər Kitabxanası;
6. Korolenko adına Xarkov Dövlət Elmi Kitabxanası (http://korolenko.kharkov.com/);
7. Kiyev şəhəri Nekrasov adına Mərkəzi Kitabxana (http://clsg.ho.com.ua/);
8. Kiyev şəhəri Lesya Ukrainka adına kitabxana (http://lucl.kiev.ua/);
9. Kiyev şəhəri Stefanik adına kitabxana (https://svyat.kyivcity.gov.ua/content/biblioteka-im-vstefanyka.html);
10. Jitomir vilayəti Ədəbiyyat Muzeyi (https://museum-portal.com/ru/museum /zhytomyr -regional-literature-museum);
11. Kiyev şəhəri Şevçenko Mərkəzi kitabxanası (http://shevcbs.kiev.ua/?path=0/2/1757/9432&id=9408);
12. Poltava İqtisadiyyat və Ticarət Universitetinin kitabxanası;
13. Ukrayna-Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi (http://lib.puet.edu.ua/).

# https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:1042

• Kiyevdə Nəsiminin qəzəllər toplusunun növbəti təqdimatı keçirilib

https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:1059
https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:1052

• Nəsiminin qəzəllər toplusu Jitomirdə və Poltavada təqdim edildi

11 Dekabr 2019

Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri İmadəddin Nəsiminin Ukraynada işıq üzü görmüş “І шляхом Істини постав я сам...”  (“Haqq yolu mən özüm oldum...”) şeirlər toplusu (Dövlət Tərcümə Mərkəzi) Jitomir Dövlət Politexnik Universitetində təqdim edilib.
Universitetin müəllim və tələbə heyəti, elm və sənət adamlarının, media və ictimaiyyət nümayəndələrinin qatıldığı toplantıda təhsil ocağının Elmi-pedaqoji iş və gənclər siyasəti üzrə prorektoru Yelena Denisyuk, Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Vasili Mamray və digərləri çıxış edərək, 650 illiyi bu il Azərbaycanda və beynəlxalq aləmdə qeyd edilən dahi Nəsiminin yaradıcılığı haqqında fikirlərini bölüşüblər, ukrain dilində Ukraynada ərsəyə gətirilmiş kitabın şairin yaradıcılığı haqqında geniş təsəvvür yaratdığını bildiriblər.
Mərasimdən sonra kitab universitetin kitabxanasına, eləcə də Jitomir Vilayət Ədəbiyyat Muzeyi fonduna hədiyyə edilib. Muzeyin direktoru Vitali Yeremeyevlə görüş zamanı kitabın Ukraynanın digər  şəhər və vilayətlərinə yayılması imkanları müzakirə olunub.
Kitabın həmçinin, Poltava İqtisadiyyat və Ticarət Universitetində də təqdimatı keçirilib.
Universitetin müəllim və tələbə heyətinin, elm və sənət adamlarının qatıldığı toplantıda layihənin məsul katibi Marina Qonçaruk çıxış edərək, 650 illiyi bu il Azərbaycanda və beynəlxalq aləmdə geniş qeyd edilən dahi Nəsiminin həyatı və yaradıcılığı haqqında ətraflı məlumat verib.
Tələbələrə “Nəsimi” filmindən kadrlar nümayiş etdirilib, dahi şairin ukrain dilində şeirləri səsləndirilib.
Təqdimatdan sonra kitablar universitetin kitabxanasına hədiyyə edilib.

https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:1023

• Nəsiminin qəzəllər toplusu Jitomirdə təqdim edildi

09 Dekabr 2019

Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nəsiminin Ukraynada işıq üzü görmüş “І шляхом Істини постав я сам...”  (“Haqq yolu mən özüm oldum...”) şeirlər toplusu (Dövlət Tərcümə Mərkəzi) Jitomir Dövlət Politexnik Universitetində təqdim edilib.
Universitetin müəllim və tələbə heyəti, elm və sənət adamlarının, media və ictimaiyyət nümayəndələrinin qatıldığı toplantıda təhsil ocağının Elmi-pedaqoji iş və gənclər siyasəti üzrə prorektoru Yelena Denisyuk, Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Vasili Mamray və digərləri çıxış edərək, 650 illiyi bu il Azərbaycanda və beynəlxalq aləmdə qeyd edilən dahi Nəsiminin yaradıcılığı haqqında fikirlərini bölüşüblər, ukrain dilində Ukraynada ərsəyə gətirilmiş kitabın şairin yaradıcılığı haqqında geniş təsəvvür yaratdığını bildiriblər.
Mərasimdən sonra kitab universitetin kitabxanasına, eləcə də Jitomir Vilayət Ədəbiyyat Muzeyi fonduna hədiyyə edilib. Muzeyin direktoru Vitali Yeremeyevlə görüş zamanı kitabın Ukraynanın digər  şəhər və vilayətlərinə yayılması imkanları müzakirə olunub.

https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:1022

• Nəsiminin qəzəllər toplusu Xarkovda təqdim olundu

https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:1020
https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:1018

• Nəsiminin qəzəllər toplusu Ukrayna Yazıçılar Birliyində təqdim olunub

https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:1019

• Nəsiminin qəzəllər toplusu Moskvada təqdim olundu

https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:993
https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:992

• Cahana sığmaz Nəsimi” qəzəllər toplusu işıq üzü gördü

26 Sentyabr 2019

Dahi Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyinə töhfə olaraq ərsəyə gətirilmiş  “Cahana sığmaz Nəsimi”  kitabı (Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzi) işıq üzü görüb.
Nəsimi cizgilərini və dövrünün mənzərələrini əks etdirən illüstrasiyalarla tərtib olunmuş kitaba şairin 300-dən çox qəzəli daxil edilib.
Kitabın redaktoru və ön sözün müəllifi filologiya elmləri doktoru Paşa Əlioğludur.
Ön sözdən:
“Möhtəşəm ədəbi irsi, mütərəqqi, humanist ideyaları, dönməz şəxsiyyəti, amalı uğrunda fədakar mübarizəsi, dəyanəti, əqidə şəhidi olması böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin adını bütün Yaxın və Orta Şərq xalqları ədəbiyyatında əbədiləşdirmiş, ona dünya şöhrəti gətirmişdir. 680-ci ildə İmam Hüseynin, 922-ci ildə Həllac Mənsurun, 1394-cü ildə Fəzlullah Nəiminin əqidə uğrunda fədakarcasına ölümündən sonra Nəsiminin 1417-ci ildə Hələbdə vəhşicəsinə qətlə yetirilməsi ideya və əqidə şəhidliyinin misilsiz nümunəsi kimi dildən-dilə keçərək əfsanələşdi. Orta əsrlərin yazılı mənbələrinin, təzkirələrin göstərdiyi kimi, Nəsimi üç dildə – türk, fars və ərəb dillərində dərin məzmunlu, yüksək bədiiliyi ilə seçilən əsərlər yazmış, bütün  Yaxın və Orta Şərqdə dahi şair kimi böyük nüfuz qazanmışdı. Lakin, əlbəttə ki, şairin ən böyük xidməti dilimizin ən müxtəlif fikirləri ifadə etmək imkanlarını genişləndirməsi və anadilli şeirimizi yüksək zirvəyə qaldırması idi...”

# https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:983

• Rusiya və Belarus ədəbi portalları İmadəddin Nəsimidən yazdı

04 İyul 2019

Rusiyanın “Atalar” və Belarusun “Sozvuçie” ədəbi portalları İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyi münasibətilə rus dilində Moskvada işıq üzü görmüş “И стал Путем Истины я сам” kitabının nəşri ilə bağlı məlumat yayıb. Məlumatda deyilir:
“Dahi Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyinə rus dilində ərsəyə gətirilmiş “И стал Путем Истины я сам” kitabı Moskvada nəşr olunub. Kitaba daxil edilmiş 200-ə yaxın qəzəl və rübai Nəsimi yaradıcılığını işıqlandıran “Поэзия вечной истины” adlı məqalə, eləcə də əsərlərdə yer alan mürəkkəb sözlərə dair izah və şərhlərlə verilib. Moskva Yazıçılar Birliyinin “U Nikitskix vorot” nəşriyyatında çap olunmuş kitabın tərtibçisi və ön sözünün müəllifi Püstə Axundovadır”.

Keçid linkləri:

https://atalar.ru/n-siminin-q-z-ll-r-toplusu-moskvada-isiq-uzu-gordu.html

http://www.sozvuchie.by/knigi/item/6485-v-moskve-izdan-sbornik-gazelej-nasimi.html

# https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:961

• Nəsiminin qəzəllər toplusu Rusiyanın mərkəzi kitabxanalarında

01 İyul 2019

Dahi Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyinə Moskvada nəşr olunmuş “И стал Путем Истины я сам” kitabı (Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzi) adları aşağıda göstərilən Rusiya kitabxanalarına yerləşdirildi:

1. Rusiya Dövlət Kitabxanası, Moskva (https://www.rsl.ru/)
2. Rusiya Milli Kitabxanası, Moskva (http://nlr.ru/)
3. Rusiya Federasiyası Prezident Administrasiyası Kitabxanası, Moskva (https://www.prlib.ru/item/426645)
4. Rusiya Federasiyası Parlament Kitabxanası, Moskva (https://parlib.duma.gov.ru/)
5. M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Elmi Kitabxanası  (https://www.msu.ru/info/struct/dep/library.html)
6. Rusiya Elmlər Akademiyası Kitabxanası, Sankt-Peterburq (http://www.rasl.ru/)
7. Rusiya Dövlət İncəsənət Kitabxanası, Moskva (http://liart.ru/ru/)
8. M.İ.Rudomino adına Ümumrusiya Dövlət Xarici Ədəbiyyat Kitabxanası, Moskva (https://www.culture.ru/institutes/4211/vserossiiskaya-gosudarstvennaya-biblioteka-inostrannoi-literatury-imeni-m-i-rudomino)
9. Rusiya Elmlər Akademiyasının Ümumrusiya Elm İnkişafı İnstitutu, Moskva (http://rucompromat.com/organizations/vserossiyskiy_institut_nauchnoy_i_tehnicheskoy_informatsii_ran)
10. Rusiya Dövlət İctimai-Elmi Kitabxanası, Moskva (http://www.gpntb.ru/)
11. Rusiya Dövlət Uşaq Kitabxanası, Moskva (https://rgdb.ru/ )
12. Rusiya Təhsil Akademiyasının K.D.Uşinski adına “Kitabxana” İnformasiya Mərkəzi, Moskva (http://www.gnpbu.ru/)
13. Rusiya Elmlər Akademiyasının İctimai Elmlər üzrə Elmi İnformasiya İnstitutu, Moskva (http://inion.ru/library/about/)
14. Rusiya Dövlət İctimai Tarix Kitabxanası, Moskva (https://www.shpl.ru/)
15. Rusiya İnformasiya Teleqraf Agentliyinin Milli Nəşriyyat Fondu, Moskva (https://tass.ru/moskva)
16. Rusiya Elmlər Akademiyasının Dövlət İctimai Kitabxanası (Sibir) (http://www.spsl.nsc.ru/)
17. P.İ.Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyasının S.İ.Taneyeva adına Elmi Musiqi Kitabxanası, Moskva (http://taneevlibrary.ru/)
18. İ.Y.Franko adına Krım Universal Elmi Respublika Kitabxanası, Simferopol (http://franco.crimealib.ru/)
19. Uzaq Şərq Dövlət Elmi Kitabxanası, Xabarovsk (http://www.fessl.ru/)
20. V.N.Orlov adına Krım Respublika Uşaq Kitabxanası, Simferopol (http://orlovka.org.ru/)
https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:960

# https://www.aztc.gov.az/az/posts/id:960

Arzu Baýramowa / Ruhı revana sığmaza - Sami Yusuf "Nesimi"

http://kitapcy.com/news/2019-10-11-8421

Çulpan ZARIPOWA / "Segiýt Remiýew we Nesimi"

http://kitapcy.com/news/2020-06-21-11837

* * *

"Arapnyñ nutgy baglandy dilinden,
Sen kimdir diýen kim, türkman sen."
Seýit Nesimi.
(http://kitapcy.com/news/2018-07-15-1312)

"Nesiminiñ adynyň, şahsyýetiniň, ideýalarynyň hem-de ömrüniň türkmen halkynyň janly taryhy hakydasynyň esasydygyny tassyklaýar."

"Seýit Nesiminiň ölümi türkmen hakydasynda ömürylla ýatdan çykmajak pajyga bolup galypdyr."

"1370-nji ýylda Halap şäheriniň ýanyndaky Nesim diýen obada eneden bolan şahyryň döwründe Kiçi Aziýanyň syýasy durmuşynda Zülgadarly, Akgoýunly hem Garagoýunly türkmen taýpalapary uly rol oýnapdyr. Nesimi zülgadarlylaryň hany Alybeg, Diýarbekiriň häkimi Osman Garaýoluk Akgoýunly bilen ýakyndan aragatnaşyk saklapdyr. Halap iri söwda hem medeni merkez bolupdyr. Öz gysga ömründe Seýit Aly Nesimi Bagdatda, Türkiýede, beýleki ýerlerde bolup görüpdir. Ol 1417-nji ýylda Halapda derisi soýlup, öldürilipdir."

"Türkmen diliniň mistikasynyň iň abat saklanyp galan ýeri Seýit Nesiminiň şygryýetidir."

Osman ÖDE / "Seýit Nesimi"

http://kitapcy.com/news/2018-07-19-1386

"En eski çağlardan başlayarak Irak’ta yerleşen Türkmenlerin kendilerine özgü edebiyatları da olmuştur.
Bu dilin ve edebiyatın kökü en fazla Oğuzlara bağlanır. Çünkü tarih boyunca Hicri 54 (Miladi 673) yıllarından başlayarak Irak’ta yerleşen Oğuzlar çoğunlukla Orta Asya ve Azerbaycan’dan buralara göç etmişlerdir.
Irak Türkmenleri Irak’a dalgalar biçiminde göç etmeye başladıkları 7. yüzyıldan 700 yıl sonra, XIV’üncü yüzyılda, yazılı edebiyatımızda, büyük şairimiz İmadettin Nesimi Elbağdadî’nin ürünleri ortaya çıktı.
700 yıl süresince onların sözlü edebiyatları olduğu kadar da, elbette ki, yazılı edebiyatları da vardı.
Irak’ta yerleşme tarihlerinden İmadettin Nesimi Elbağdadî’nin yaşadığı döneme dek (1314-1370) hiçbir Iraklı Türkmen şair ve yazarın yetiştiği saptanılamadı.
Bilindiği gibi Oğuz adıyla tanınan bir takım boy ve oymaklar Türkistan’ın en uzak yerlerinden gelerek 1055 yıllarında Irak’ta yerleşmeye başladılar ve kendilerinden önce gelen Türkmen dalgalarıyla ilişkilerini kesmediler. Bunlar az bir süre içinde egemenliklerini İran, Irak, Şam ve Küçük Asya topraklarına yaydılar. Bunlara Selçuklular adı verildi. Egemenlikleri ise 1193 yılına dek sürdü.
1258, yani Moğolların Irak’ı işgal etmelerine dek Irak’taki Türkmen beyliklerinin dili Türkmence idi. Selçuklularla beyliklerin 200 yıl süren egemenlikleri dönemlerinde dilin Türkmence olduğunda kesinlikle kuşku duyulmamalıdır ama ne yazık ki bunların dili konuşma dilinden öteye geçmiyordu. Bu dönemde 1073-1077 yılları arasında Bağdat’ta Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan Divan-ı Lugat’it Türk en önemli yapıt olarak ortaya çıkmıştır."

"XV. yüzyıl başlarında 1403’te Irak’a egemen olan Karakoyunluların da, onlardan sonra 1467’de Irak’ta hüküm süren Akkoyunlular’ın da dili Türkmence idi.
1508 yılında Bağdat, Safeviler tarafından işgal edildikten sonra Irak’ta Türkmence yine resmi dil olarak benimsenmiştir.
Bu durum İmadettin Nesimî’nin ölümünden 117 yıl sonraya dek sürdü ve 1534 yılında Osmanlıların Bağdat’ı işgal etmelerinden sonra, Irak Türkmen dili ikiye bölündü. Halk dili Azerbaycan Türkçesi’ne koşut olarak varlığını sürdürürken, edebî dilimiz Osmanlıca’nın etkisi altında kaldı."

Jasim Gürbüz / "Yrak türkmen edebiýaty"

http://kitapcy.com/news/2018-11-04-3117

• Goçmaça maglumat üçin seret:

Аннаберды Агабаев / "Казн Несими" ("Sorag alamaty")

http://kitapcy.com/news/2020-05-01-7019