Ýer togalagy öz içine suw syzdyrýar

ÝER TOGALAGY ÖZ IÇINE SUW SYZDYRÝAR

"Iki müñ dokuz ýüz kilometrlik ýolagçylyk".
Dünýäniñ içki gurluşy boýunça ylmy-barlaglarda soñky otuz ýylda möhüm işler edildi

ABŞ-ly alymlar okeanlardaky we deñizlerdäki suwuñ kem-kemden ýer gabygyndan aşaklygyna tarap syzdyrýandygy hakda geñ galdyryjy ylmy açyşyñ üstünden bardy.
Arizona ştatynyñ uniwersitetinden doktor Den Şim we onuñ kärdeşleri suwuñ tektoniki gatlaklardan aşaklygyna akyp, 2 müñ 900 kilometrlik ýol geçenden soñ planetanyñ özenine baryp ýetýändigini anyklady.
Juda haýal bolup geçýän bu prosesiñ milliardlarça ýyl bäri dowam edip durandygy aýdylýar.
"Nature Geoscience" ylmy-populýar žurnalynda çap edilen tapyndylara ynansañ-a, gürrüñi edilýän syzyntgy daşky özendäki erän metallaryñ we mantonyñ arasynda himiki prosesleri petikläp, täp-täze gabyk döretdi.
Bu gatlagyñ häzir "birnäçe ýüz kilometr galyñlyga" ýetendigi öñe sürülýär. Emma Ýer togalagynyñ kilometrlerçe çuñlugyna uzaýan içerki gatlaklary bilen deñeşdirenee bu gatlak aslynda entek "ýuka".

Den Şim mundan öñ Ýer togalagynyñ özeni bilen mantosynyñ arasyndaky madda alyş-çalşygynyñ juda kiçidigine ynanylýandygyny aýdýar.
"Soñky döwürlerdäki ýokary basyş synaglarymyz üýtgeşik teoriýany orta atýar" diýýän alym sözlerini şeýle dowam etdirýär: "Suwuñ özen-manto çägine baryp ýetende özendäki kremniý bilen reaksiýa girip dioksid-kremniý emepe getirendigini bildik".
Alymyñ pikiriçe bu açyş öñ düşünilişinden has dinamiki özen-manto garyşygyna yşarat edýär.
Geologlar bu tapyndylardan ugur alyp, iki gatlagyñ arasynda köp mukdarda element alyş-çalşygynyñ bardygy netijesine gelýär.
Arizona ştatynyñ uniwersitetiniñ açyşy hakda çap edilen metbugat bildirişinde: "Bu açyş dünýäniñ içki prosesleri baradaky pikirimizi ösdürdi" diýildi: "Şol sanda öñ bilinýän zatlardan has giñ gurşawly global suw aýlanşygyny ýüze çykardy".

# IFL Science, Unilad

Taýýarlan: Çagla ÜREN.

Anna, 17.11.2023 ý.