Golf oýnunyñ taryhyndan

GOLF OÝNUNYÑ TARYHYNDAN

Golf gadymy sport oýunlarynyñ biri bolup, ol häzirki günlere çenli hem öz meşhurlygyny ýitirenok. Bu oýnuñ maksady kiçiräk topy ýörite golf taýagynyñ kömegi bilen çukurjyga düşürmek. Bu oýun oýunçylaryñ arasynda topar bolup oýnalýar. Oýunda näçe az urgy bilen topy çukura salsañ, şonça-da üstünlikli hasaplanylýar.
Golf oýny ilkibaşda Şotlandiýada çopanlar tarapyndan oýnalyp başlanypdyr. Olar çopan taýaklary bilen daşlary towşanlaryñ hinine tarap zyñyp oýnapdyrlar. Bu oýun çak edilişine görä, XIV asyrlarda oýnalypdyr. Niderlandlarda XVII asyrda golf taýagy bilen top oýnapdyrlar. Şotlandiýada oýunlar XIX asyrda häzirki zaman görnüşine gelipdir.
Golf oýnunyñ XV asyrda ilkinji görnüşleriniñ peýda bolan döwri barada häzirki döwürde-de bu ugurdan hünärmenleriñ arasynda jedel dowam edýär. Hünärmenleriñ käbiri bu oýun Rim imperiýasynda oýnalan (paganika), ýagny oýunçylaryñ egri taýak bilen perden doly topy zyñyp oýnaýan oýunlaryndan gözbaşyny alandyr diýip çaklaýarlar. Başga bir garaýyşlara görä, golf gözbaşyny hytaýlylaryñ VIII-XIV asyrlarda meşhur bolan "Çuýwan" atly oýunlaryndan soñ ýaýrapdyr diýip hem çaklanýar. Mun patyşalygynyñ ýyl ýazgylarynda 1368-nji ýyllarda "Güýz dabarasynda hytaý hökümdarynyñ we köşk agzalarynyñ golf taýagy bilen kiçiräk topy çukura salmaga edýän synanyşyklary barada ýatlanyp geçilipdir.
Orta asyrlarda "Çuýwan" Günbatar döwletlerinde-de belli bolupdyr. Golfa meñzeş gadymly ýene-de bir belli oýunlaryñ biri "Kambukadyr". Bu oýun Germaniýada, Angliýada oýnalypdyr.
Muña garamazdan, häzirki zaman golf ilkinji gezek 1457-nji ýylda Şotlandiýanyñ şasy Ýakow II-niñ bu oýnu gadagan eden wagtyndan taryhy ýazgylara girizilipdir. Ýakow II bir döwürde tüpeñ atyjylaryñ okuwdan ünsüni sowýandygy üçin golf oýnunu gadagan edipdir. Az wagtlyk gadagançylyga garamazdan, Şotlandiýa golf oýnunyñ dörän ýeri hasaplanýar we häzirki güne çenli ol bu ýurtda öz meşhurlygyny ýitirmän gelýär.
Oýunçylar bu oýny ýörite niýetlenilen meýdançada oýnamagy halaýarlar. Golf oýnunyñ düzgünleri 1774-nji ýylda döredilipdir. Golf boýunça ilkinji ýaryş, Çempionatyñ açylyşu 1860-njy ýylyñ 17-njo oktýabrynda Şotlandiýanyñ Günortasyndaky Prestbiksom golf ~ klubynda geçirilipdir.
Golf meýdançasy birnäçe çukurjyklardan durýar. Olaryñ her haýsynyñ öz başlangyç meýdany bar. Başlangyç meýdanyndan, ahyrky çägi görkezýän iki sany bellikden ybaratdyr we ol ýerde goýar ýaly sekijik goýlandyr. Meýdança tekiz we büdür-südür, päsgelçilikli meýdançalardan ybarat bolupdyr.
Onuñ ahyrky nokady baýdajyk bilen belgi edilen çukurjyk bolup durýar. Çukurjygyñ ýerleşýän ýerinde otlar pesräk edilip kesilýär. Galan ýerlerde bolsa, päsgelçilikleri artdyrmak üçij meýdançanyñ otlary dürli görnüşde gyrkylýar. Köplenç ýagdaýda, çukurjyklar başlangyç meýdançadan göni görner ýaly edilip ýerleşdirilýär, kähalatlarda çukurjyklar sag ýa-da çep tarapda-da bolup bilýär. Şeýle çukurjyklar "dogleg" diýip atlandyrylýar. Kähalatlarda çukurjyklar iki gezek gytaklaýyn hem gazylýar, şonda olara "goşa dogleg" diýilýär. Adaty golf meýdançasynda 18 çukurjyk bolýar.
Golf oýnuna meñzeş oýun türkmen milli oýunlarynda-da bar. Ol çilik oýny diýlip atlandyrylýar. Çilik oýny, köplenç, ýaş ýetginjekleriñ arasynda oýnalýar. Oýun üçin bir düz ýa-da oty pesräk meýdany saýlap alýarlar. Oýunçylar öz ýanlary bilen berk agaçdan taýaklry we iki ujy ýiteldilen taýajyk çilik alyp gelýärler.
Bu oýna gatnaşýanlar 5-6 adamdan ybarat bolan toparlara bölünýärler. Soñra topar ýolbaşçylary bije atyşýarlar. Haýsy toparyñ bijesi çyksa; olar oýnalýan ýeriñ merkezini eýeleýärler.
Oýun üçin 10 mert giñlikdäki tegelek çyzyk çyzylýar hem-de onuñ içinde nyşanalyk kesek goýulýar ýa-da guduk-çukur gazylýar. Soñra bijesi çykan topardan biri çiligi ýokaryk zyñýar we ony öz toparynyñ oýunçylarynyñ taýagy bilen urýar. Umuman alanyñda, türkmen milli oýunlary diñe bir wagty gyzykly geçirmek üçin däl-de, eýsem, oýunçylaryñ üşükliligini, çalasynlygyny, mergenligini, maksada okgunlylygyny artdyrmaga ýardam edýär.
Golf barada R.Tolkien 1937-nji ýylda ertekili kyssasyny ýazdy. Golf oýnuna bagyşlanyp ençeme: "Golf-klub" (1980 ý.), "Golf-klub-2" (1988 ý.), "Demir kubok" (1996 ý.), "Bagtly Gilmor" (1996 ý.), "Ajaýyp ýeñiş" (2005 ý.) ýaly çeper filmler surata düşürilipdir.

Taýýarlan: Ogulgözel ŞAGULYÝEWA.

# zenankalby_2017