Şwed alymy, professor Swen Lagerbring şwedleriñ ata-babalarynyñ Aziýadan göçüp gelen çarwa türki taýpalardygyny aýdýar. Ol bu pikirini birnäçe faktlar bilen esaslandyrýar. Biz onuñ häzir "Skandinawlaryñ türk atalary" atly türk diline terjime edilen kitabyndan meñzeş getirilen sözleri yzarlap göreliñ:
Türkçe – İsveççe benzer sözcükler
Prof. Lagerbring kitabında İsveççe ve Türkçe gramer ve sözcük benzerliğini de ortaya koyuyor. Çok sayıda sözcüğün birbirlerine benzediğini belirterek iki yüzden fazla örnek veriyor. Bugün bile benzerlikleri ortada olan birkaç sözcük sayalım:
Ata – Ätt Böri (kurt) – varg (“variy” okunur) Bağır (göğüs) – Bog Borçlu – Borgen Burç – Burg Göl – Göl Göm – Göm Siper – Spär Hal – Hälsa Hakan – Håkan Kaan – Konung (kung) Hej – Hej (merhaba) Hayda – Hejdå (hoşça kal – güle güle) Kap – Kop Kedi – Katt Kiler – Källare Köy – Koja Kandil – Kyndil Mana – Mena Nam – Namn Şen – Shön Su – Sjö Tepe – Top Peder – Fader Kaz – Gås Kule – Külle Gülle – Kula Erlik – Ärlig Öküz – Oxe
Bäh, şu mukaddesleşen gurt obrazy, möjek arhetipi, diňe bir gadymy türkmenlerde däl-de, gadymy dünýäniň halklarynyň aglaba köpüsinde bar. Hasam Ýewraziýanyň çäginde ýaşan halklaryň aglaba köpüsinde şu protoobraz has ýiti mukaddesleşdirilýär. Rimi esaslandyran Romul bilen Remi emdiren tişi möjek, Bozgurt (Aşina) kowumynyň nesilbaşysy Arslan hanyň enesi Bozgurt, Oguz dessanlaryndaky möjegiň obrazy, slawýan mifologiýasynda, skandinaw, gall, hun, got mifologiýasynda, mongol-tatar mifologiýasynda möjegiň obrazy. Türkmenlerde hasam bu obraz halkyň aňastyaňyna düýpli ornaşypdyr. Möjek, gurt, böri, gurgun, gurat, gaýrat ýaly möjegiň dürli aňlatmalary bilen çagalaryny atlandyrmak türki halklaryň edäheti. Kordowanyň ady hem "Gurt oba". Gyzykly maglumat.
Ýöne, näme üçindir Göroglyny geçi emen edip görkezilipdir. Ýa-da bu soňky yslam ulamalarynyň möjegi halamandyklary sebäpli, bagşylaryň edebi daşyndan aýlanyp geçmesimikä?!
Göroglynyň geçi emmegi bolsa, belkem, has soň sowet döwründe girizilen "çeperleşdirme" bolmagy-da mümkin. Edil, sowet döwründe Keminäni maý tapsa öz halypasy, uly iliň ýykylýan Äraly piriniň üstünden gülmäge dyrjaşyp ýören edilip görkezilmäge çalşylyşy ýaly.
Menem bu şadessanda asylky görnüşinde şeýle boldumyka diýýärin. Sebäbi, birinjiden-ä böri halkyň milli aňyýetiniň özeninde otyr. Ikinjidenem hiç bir halkda-da hiç zatdan hiç zat döremeýär. Ýalňyz galyp, möjek emip ulalýan we soňra özüniň misgin düşen halkynyň alnyndan direýän gahryman biziň halkymyzyň ynanýan, eý görýän iň gadymy obrazlarynyň biri. Onsoň näme üçin, bu edebi usul ala-böle Görogla gezek gelende 180 gradus üýtgemelimiş? Şeýle hem geçi emip, gahryman bolnup ýetişilmegi Göroglynyň obrazynyň çeperçilik logikasyna (mantygyna)-da laýyk gelmeýär. Çünki Göroglynyň obrazyny emele getirýän galan hadysalaryň ählisi onuň möjek özenini açyp görkezýär. Atarman-çaparmanlyk, hilegärlik, gaýduwsyzlyk, maksadaokgunlylyk, agyz uranyny sypdyrmazlyk, aryny köýdürmezlik, öz gözegçilik edýän mülki üçin islendik güýçli garşydaş bilen başyny orta goýup garpyşmak we ş.m.
Teswiri diňe saýta agza bolan ulanjylar goşup bilýär. [ Agza bol | Saýta gir ]
0
