Ukrainanyñ birinji ledisi Putine Britaniýanyñ üsti bilen agyr zarba urdy

UKRAINANYÑ BAŞ LEDISI PUTINE BRITANIÝANYÑ ÜSTI BILEN AGYR ZARBA URDY

Ýelena Zelenskaýanyñ Kiýewdäki goragy berkidilen prezident binasynda otyrka eden adaja gürrüñi-de rus çozuşyna garşy güýçli garşylygy özünde gizleýärdi. Gürrüñdeşligimiziñ soñunda Britaniýanyñ Moskwanyñ jeñbaz "robotyna" garşy sanksiýalary çaltlyk bilen artdyryldy

Ukrainanyñ birinji ledisi Ýelena Zelenskaýa Moskwa tarapynyñ çozuşyndan soñ iñ garaşylmadyk netijelerden biriniñ "ýumşak güýjüñ garşylyk bermegidigi" telim gezek aýtdy.
Onuñ bilen Kiýewiñ ýüreginde interwýu geçirýänçäm Zelenskaýanyñ näme diýmek isleýändigine doly düşünmändim. Men ol ýerde ýumşak diplomatiýanyñ dünýä arenasynda nähili duýdansyz täsir döredip biljekdigini birinji elden öwrendim.
Kiýewdäki gaçybatalga meñzeş komandowaniýe merkezinde bolýan Zelenskaýa bu urşy soñlandyrmagyñ açarlaryndan biriniñ üçünji ýurtlaryñ üsti bilen Moskwa bilen söwda gatnaşyklaryny saklaýam ýurtlaryñ sanksiýalardan gaça durmagyny bes etmekdedigine ynanýar.
Kremlde oturan "saryýagyz jeñbaza" barýan çeşmeler kesilmese, çozuş hemişelik dowam eder we bu ýagdaý günbatarly ýaranlaryñ ukrain goşunyna berýän pulunyñ we ýaraglarynyñ biline palta urar. Munuñ soñy Moskwanyñ üstün çykjakdygyna yşarat edýär.
Zelenskaýa häsiýetli adaja gürrüñi bilen haýykdyryjy netijä geldi:
"Bu ýagdaý güýç-kuwwaty, ýeterlik maliýe mümkinçiligi bolan herkesiñ dünýäde islänini edip gezmegine ýol açjakdygyny añladýar.
Munuñ özi global aýgytlaýjylygyñ derege ýaramaýandygyny añladar. Külli adamzat üçin iñ ýaramaz senari-de şu bolar".
Täsirini-de şobada görkezdi. Wladimir Putiniñ çozuşy başlandab bäri dünýäniñ çar künjündäki ýurtlar Russiýa garşy birtopar sanksiýalary hoýan bolsa, Birleşen Korollygyñ (BK) Daşary işler ministrliginiñ press-sekretary "The Independent" habarlar gullugyna beren beýanatynda hökümetiñ "birinji lediniñ" agzan lapykeçliklerini ýañzydýandygyny" aýdyp, kemçilikleri düzetmek üçin durman işlenýändigini sözüniñ üstüne goşdy.
Aradan 24 sagat geçmänkä BK-yñ Daşary işler ministrligi Russiýa ýardam edýän üçünji ýurtlara gönükdiren häzirki wagta çenli girizen iñ uly çäklendirmesiniñ güýje girýändigini mälim etdi.
Munuñ özi Zelenskaýanyñ "birinji ledi" roluny we dünýäniñ çar künjündäki beýleki döwlet ýolbaşçylarynyñ roluny ulanyp biljek ýumşak güýjüni artdyrmak tagallasynyñ bir parçasy. Ol maña sentýabrda Kiýewde geçiriljek döwlet ýolbaşçylarynyñ aýallarynyñ ýygnanyşygy hakda gürrüñ berdi. Zelenskaýa dünýäde üýtgeşmeler geçirmek üçin döwlet ýolbaşçylarynyñ aýallarynyñ gatnaşmagynda kollektiw gurmagy umyt edýär.
Zelenskaýa beýleki aýallara "Indi diñe bezeg üçin ärlerimiziñ ýanynda durmarys. Diñe prezidentiñ ýanynda gomparyp duranymyz ýeterlik däl" diýdi:
"Has köp işlemeli. Has köp işi etmäge mümkinçiligimiz bar. Munuñ jemgyýetimizde döreden täsirini gördüm".
Ukraina sanksiýalardan gaça durýanlara garşy has berk çäreleri girizmekde Britaniýanyñ dünýä nusgalyk boljagyna ynanýar.
Zelenskaýa hereketsizligiñ netijeleriniñ üstünde-de durup geçdi.
San we ýarag boýunça hem yza galýan Ukraina geçen fewralda Russiýa giñ möçberli çozuşuny başlanda diñe garşysyna göreşmek bilen çäklenmän, rus goşunynyñ ähli güýjüni birnäçe gezek yza serpikdirip hemmeleri haýrana goýupdy.
Ukrainalylar Kiýew, Harkow, Herson oblastlarynda birgiden raýonlary we şindizem Kiýewiñ soñky garşylyklaýyn hüjümi arkaly gündogar we günorta sebitler gaýdyp alyndy.

Ýelena Zelenskaýa Kiýewdäki döwlet prezident binasynda

Emma urşuñ on sekizinji aýynda bizem "barsagelmeze" tarap süýşüp barýarkak, bular ýaly az salymlyk ýeñişler geçmişde galybam biler. Russiýa Zaporožýä we gündogarda Donbass ýaly oblastlara gönükdiren goraglary bilen mazaly ornaşdy. Bu ýerler edil häzir iñ ganly uruş zonalary. Ukrainaly serkerdeler we synçylar maña telim gezek Russiýanyñ front liniýalaryna ölüm howply gorag halkasyny we mina toruny aýlandygyny, munuñ añyrsynda-da artilleriýa birlikleriniñ bardygyny aýtdy. Bulam öñe süýşmek beýle-de dursun, duran ýeriñde aýlanyp ýörmegi iñ soñky derejede ölüm howply ýagdaýa getirýär.
Russiýanyñ goşunynh güýçlendirmek üçin sanksiýalardan gaça durup bilen ýagdaýynda soñsuz ýarag we ok-däri çeşmesini edinmeginden gorkulýar. Moskwa harbylaryny meseläniñ üstüne sürmekden çekinenok, wagt hem olaryñ peýdasyna işleýär. Kiýewde bolsa Zelenskaýa munuñ näme many añladýandygyny açyk aýtdy.
Zelenskaýa "Ukrainalylar bu urşuñ öwezini ildeşleriniñ jany bilen ödeýär. Beýlekiler bolsa çeşmeleri bilen ödeýär" diýdi we munuñ "deñeşdirip bolmajakdygyny" sözüniñ üstüne goşdy:
"Ýene bir gezek hüjüm ediji durzulýança bu çeşmeleriñ soñsuza çenli ulanylma howpunyñ bardygyny aýdýaryn".

Ýelena Zelenskaýanyñ Ukrainanyñ goldanmagy gerekdigi babatda dünýä ýurtlaryna çagyryşy bar

Zelenskaýa munuñ Ukraina we dünýä ýurtlaryna berjek zyýanynyñ nähili boljakdygyny aýtdy. Ukraina üçin bu diñe uruş meýdanynda goşun ýitirmek däl, şol bir wagtyñ özünde täze amputasion nesil bilen yrgyldap duran ýurda öwrüljekdigini añladýar. Eýýämhäzirden dünýäniñ iñ köp mina düşelen ýurdy bolup barýan Ukraina üçin bu ýagdaý urşuñ iñ giñden ýaýran ýaralaryndan biri bolup durýar.
Zelenskaýa çozuşyñ psihologik ýitgisindenem söz açdy. Raýatlar we harbylar weýrançylygyñ hötdesinden gelmäge synanyşýar, bu ýagdaý barha ulalýan psihiki saglyk krizisini çuñaldýar. Muña ýanalmalardan gutulmak, zorlugyñ uruş ýaragy hökmünde ulanylmahy we ýurt derejesindäki aldym-berdimli bombalamalar hem degişli.
Zelenskaýa adam hukuklary boýunça toparlaryñ bikanun ýagdaýda çaga edinme we "ruslaşdyrma" maksatnamalaryny delilleşdirendigi, Russiýa äkidilen on müñlerçe dereksiz ýiten çagany tapmak we gaýdyp almak işlerinden söz açdy. Munuñ ýaş nesliñ ukrain milli identifikasiýasyny ýok etmäge gönükdirilen has giñ we koordinirlenen operasiýasynyñ bir parçasydygyny öñe sürýär.
Zelenskaýa BMG-nyñ ýurdy tutuşlygyna täzeden gurmak 411 milliard dollara düşjekdigini çaklaýan Ukrainanyñ weýran bolan sebitleriniñ täzeden abatlabmagy üçin edilýän işleriniñem gürrüñini etdi. Bu çykdajy ganly uruş dowam etdigiçe hasam artsa gerek.
Zelenskaýanyñ pikirine görä, käbir ýurtlaryñ Russiýa bilen söwda gatnaşyklaryny üçünji ýurtlaryñ üstünden dowam etdirmegi "iñ bärkije we görnetin formada ýalñyş".
Ol maña haýykdyryjy söz bilen "Hemmämiziñ agressiw ýurtlaryñ üstündäki basyşy artdyryp, olaryñ urşy dowam etdirmegini mümkin däl ýagdaýa düşürmegimiz gerek" diýdi:
"Russiýanyñ örän güýçli we örän uly duşman bolandygy sebäpli şeýle ýardam edilmese, urşuñ soñy gelmez".
Ine, bulam Ýelena Zelenskaýanyñ günbatarly ýaranlara we dünýä ýurtlaryna gyssagly çagyryşy.

Bel TREW.

Anna, 11.08.2023 ý.