Главная » 2019 » Noýabr » 10 » Pygamberimiziñ keşbi, ahlagy we edebi: Wepalylygy
12:21

Pygamberimiziñ keşbi, ahlagy we edebi: Wepalylygy

PYGAMBERIMIZIÑ KEŞBI, AHLAGY WE EDEBI

▶ WEPALYLYGY

Resuly Kerim (s.a.w) wepaly adamdy, lebzine ygrarlydy, bir aýdanynda durardy, sözünden dänmezdi. Özüne, töweregindäki sahabalara kömek edeni asla unutmazdy, dostlary bilen görşüp, olaryñ hal-ýagdaýlaryny sorap durardy, musulmanlara-da şeýle etmegi maslahat bererdi. Ine, muña bir mysal:
Abdylla ibn Ebil-Hamsa (r.a) şeýle gürrüñ berýär:
- Hezreti pygamber bilen söwda etdim. Şonda men oña biraz garaş, ynha gelerin diýdim. Ýöne oña gelerin diýip söz berenimi unudaýypdyryn. Aradan üç gün geçenden soñra birden ýadyma düşdi. Onsoñ, üç gün geçirip barsam, Ol şindem şol ýerde maña garaşyp duran eken.[1]
Ine, görşüñiz ýaly, pygamberimiz wadasynda tapylýan täjir bolupdyr. Ol ýöne bir ýoldaşyna-da garaşaýmandyr-da, eýsem, "onuñ başyna bir iş düşäýen bolmasyn" diýip, howatyrlanan hem eken.
Bir gezek Hebeşistan hökümdarynuñ ilçileri pygamberimiziñ huzuryna gelenler. Pygamberimiz olar bilen gaty içgin gyzyklanypdyr. Sahabalardan käbirleri: "Eý, Allanyñ Resuly! Özümiz hyzmat ederis, siz dynjyñyzy alyberiñ, bize näme etmelidigini aýtsañyz bolany" diýýärler. Emma pygamberimiz olara şeýle jogap beripdir: "Bular Hebeşistana göç eden sahabalarymyza ýer görkezip, hyzmat edipdiler. Olaryñ eden ýagşylygy üçin men olara hyzmat edesim gelýär."
Mutýym ibn Adiý kureýş inkärçileriniñ baştutanlaryndan biridi. Bir gezek Taifden gelýärkä, duşmanlary pygamberimizi şähere goýbermeýärler. Pygamberimiz öñünde duran mekgelileriñ birnäçesinden hemaýat etmeklerini sorady. Ýöne olaryñ hemmesi ony ret edýärler. Diñe Mutýym Oña arka çykýar. Ogullaryny ýaraglandyryp, hezreti pygamberi şähere tarap alyp gaýdýar. Aradan ýyllar geçdi, Bedir söweşinde Mutýym hem beýleki kureýşler ýaly musulmanlara garşy uruşýar we söweşde heläk bolýar. Hezreti pygamberimiziñ şahyry Hassan onuñ ölümini ýatlap ýazan bir goşgusynda Mutýymyñ pygamberimize şol eden kömeginden söz açyp, ony ýagşylykda ýatlaýar. Pygamberimiz onuñ özüne eden ýagşylygyndan diýseñ razydy. Duşmanyñ ýesirlerini näme etmelidihi barada jedelleşip durkalar, pygamberimiz: "Mutýym ibm Adiý diri galyp, menden ýesirleri diläm bolsady, men bularyñ baryny gara şaýy alman boşadardym" diýýär.[2]
Hezreti pygamberimiz öz soýuzdaşlaryna (ýaranlaryna) diýseñ wepaly adamdy. Hudeýbiýe ylalaşygynda musulmanlara tarapdar bolan Beni-Huzaýe kowmy kureýşe tarapdar bolan Beni-Bekiriñ zulmuna sezewar bolýarlar. Bu zulmy kureýşler hem aşaklyk bilen goldaýardylar. Huzeýeliler öz ýagdaýyny hezreti pygambere ýetirenlerinde Ol ur-tut kureýşlere ultimatum iberdi we goşun toplamaga başlady. Bu waka Mekgäniñ alynmagynyñ sebäbi bolubam taryha girdi. Şeýlelikde pygamberimiz zuluma uçran soýuzdaşyny ýeke taşlamaýan adam bolup çykýar.[3]
Pygamberimiz öz ýanyna alysdan gelýän taýpa ýolbaşçylaryny myhmanhanalara ýerleşdirerdi, olaryñ aladasyny ederdi, mugallymlar taýýarlardy, maddy mätäçliklerine seredýän ýörite adamlar bellärdi, yzyna, kowumlaryna gaýtmakçy bolanlarynda azyk taýýarladýardy, täze lybaslar alyp, sowgat bererdi. Yslam dini bilen gyzyklanyp, Medinä gelen bu adamlary ýatlaryndan çykmaz ýaly mähir bilen ýola salardy.

____________________________________
[1] Ibn Sad "Tabakat", VII, 59; Şibli "Asry-Sagadat", I, 137.
[2] A.Azzam "Resuly Kerimiñ nusgalyk ahlagy", terj. H.Karaman, 36.
[3] A.Azzam "Resuly Kerimiñ nusgalyk ahlagy", terj. H.Karaman, 3.
Категория: Pedagogika we edep-terbiýe | Просмотров: 412 | Добавил: Hаwеrаn | Теги: Hüseýin Algül | Рейтинг: 4.5/2
Awtoryň başga makalalary

Pedagogika we edep-terbiýe bölümiň başga makalalary


Teswirleriň ählisi: 3
0
1 Hаwеrаn  
245
Hawa, "täjir, şäherli, medeniyetli ynsan" bu sypatlar bize namedir bir zatlary yşarat edenokmy name?

0
2 Hаwеrаn  
245
Namesi birhili?

1
3 Hаwеrаn  
245
Pygamberimiziñ agasy Ebu Talyp bilen bile Siriya yaly yurtlara sowda etmage gidendigi, maşgalasy Hezreti Hatyjanyñ kerwenlerini ýöredendigi pygambernamalaryñ üsti b.n bize mälim ahyryn. Namesi geñ, duşunmedim?
Aslynda biziñ mollalarymyz käbiri bilmezden, käbiri bilip diyen yaly dini konsepsiýalary wagyz edenlerinde, yorumlanlarynda diñe dini çarçuwadan çykman duşundirjek bolýarlar we yonekey adamlary dinden daşlaşdyryarlar we adamlaryñ añynda din ayry, dünya aýry yaly düşunje döredyarler. Muhammet pygamberiñ (s.a.w) täjirlik etmeginde name geñ-tañsylyk ya düşünişmezlik bar? Aslynda pygamberimiz näme üçin täjir? Geliñ, bu soraga jogap gözläliñ:
Ähli pygamberler belli bir hünär bilen gelipdirler we şol hünäri bilenem güzeranyny dolapdyrlar. Mysal üçin: Idris pygamber eşik tikipdir, Dawut pygamber demir ussasy we ş.m...
Muhammet pygamber bularyñ ählisinden tapawutly ýaradylan pygamberdir.
Üns beriñ: Näme üçin diniñ çykan yeri hökmunde, bu günki gün kartada Arabystan yarym adasy diyip tanalyan yurtda g.o-dan demirgazyga, g.b-dan gündogara çenli aralykda möhüm söwda merkezi bolan Mekge saylanyp alyndy we näme üçin şol aralykda giñden tanalyan, täjirler gatlagynda sylanyan, ynanylýan täjire, söwdagäre pygamberlik missiyasy berildi? Bu bize ders alarlyk hiç hili many berenokmy?
Ýene-de üns bereliñ: Pygamberimiz ŞÄHERLI biri, Pygamberimiz INTELLEKTUAL biri, Pygamberimiz SÖWDAGÄR biri.
Häzir dünýäniñ iñ mähelleli, gelim-gidimli söwda merkezlerine girip göreliñ: yslam ýurtlarynda öndürilen göz dolduryp duran haryt görýäsmi? Hemmesi Amerikanyñ Yewropanyñ, ya bolmasa Hytaydyr Yaponiyanyñ, Koreyanyñ önûmleri.
Söwdagär bir pygamberiñ ymmatydygymyza garamazdan hiç hili önüm öndürmeýän, diñe sarp edýän millet hökmünde hut Pygamberimiziñ doglan şu mübärek Rebigylowal aýynda biz oña näderejede düşünýärkäk, bilýärkäk? diyen sowaly ozumize bersek, name jogap alaryska?
Hezreti Omar döwründe nebatiler diyp söwda etmäge ezber halk bolupdyr. Bir gezek Hz.Omar bazara gelende musulmanlaryñ zady dagaşyp yatan eken. Sorap gorse musulmanlar guşluk namazyny okamaga giden ekenler. Şonda Hz.Omar musulmanlary üyşürip: eger söwdaby taşlap, işlemeseñiz, wagt geler, siz nebatileriñ guly bolarsyñyz, ayal-gyzlaryñyzam olaryñ elinde hyzmatkar bolar diyipdir.
Yslamyñ bäş parzynyñ ikisi: ZEKAT bermekdir we HAJA gitmekdir. Bu ikisini amal etmek u.n bolsa, elbetde maddy hal-yagdaýyñ gowy bolmaly. Şonuñ üçin mollalarymyz din barada gürlanlerinde garyplygy diniñ lutufy, baylygy, gowy yaşamagy diniñ halamayan zady yaly edip düşundirmeli däl. Her bir musulmanyñ "men garyba gasara, yetime-yesire, mätäje zekat berip bilyan, komek edip bilyan sahawatlt biri bolmaly" diyen asylly maksady bolmaly we munyñ ü.n doga-dilegde bolmaly.
Baý adam mömin-musulman doganlaryna, mätäçlere elmydama kömekde bolmaly.
Şu prinsipe şahsy bähbit taydanam, döwlet derejesinde-de, ymmat derejesinde-de şeýle düşünen jemgyýet doly garaşsyzlygyny üpjüm edip biler.

Teswiri diňe saýta agza bolan ulanjylar goşup bilýär.
[ Agza bol | Saýta gir ]