Hoş gal / romandan bölek

HOŞ GAL

Hopukdyrýar tomus günnüñ ýalyny,
Jeýhun boýun süýrgünortan daglap dur.
Buýan orýar kolhozyñ gyz-gelini,
Gür hyşalar ýeliñ öñün baglap dur.
Çirkeýlersen sypalga ýok gök çöpde,
Dem almak kyn, göýä howa ýok çöpde.

Myžžyk bolup aýal-gyzlañ geýimi,
Ýelmeşipdir näzik beden-tenlere.
Ysa çolak bir hyşanyñ teýini
sorap ýatyr, berlip haram çenlere.
Onuñ gözi çöplükdäki Selbide,
Çydam bendin ýykmakçy pis kalby-da.

Selbi onuñ duýup elhenç nazaryn,
Oñ besleýän päl-netine düşünýär.
Goh-zenzele gaplap arnañ güzerin,
Oglan-uşak bary suwa düşünýär.
Ysañ pikrin bozýar olaryñ gowry,
Salladypdyr onuñ dilin gün howry.

"Çaý içiñ, il!" diýmegi-de unudan,
Selbi gyza ýollap arzuw göçüni.
Kä gulkunyp, kä dem alyp uludan 
Gözün süzüp gepledýär ol içini:
"Beýhuş bolup bu bägüliñ müşkünden,
Wah! Köýdüm-le, wah, öldüm-le yşkyndan!

Gül mamañ dem salyp beren dogasy,
Oñ huşunda geçirendir "ynkylap".
Peri-peýker dünýäsiniñ o şasy,
Täk aýagmy berse gerek owkalap!
Duruber, gyz, çärejigiñ görlendir,
Saña pyşdyl ýumurtgasy berlendir!

Sypmarsyñ sen duzagyndan Gül mamañ,
Göz açarsyñ gujagyma girende.
Janym alan ýumry-ýumry mämäñ,
Elme düşer ezýakañy ýiremde.
Ýörme özñi elýetmez gül saýyp-da,
Gül ýolmagy başarýandyr maýyp-da!

Mämmetşa ýa geljek, ýa-da gelmejek,
Eger gelse, gül azmy nä ýolara!
Toý gününi gizlemesem bolmajak, -
Yzyn üzmän sawçy gelýär olara.
Ýörmelimi oñ yzynda zol çapyp,
Elläýende näderkä, bir ýol tapyp?

Mämmetşany undar eger zorlasam,
Utanar ol organlara aýdara.
Enesini "işe çyk!" diýp horlasam,
Boýun bor gyz söýgüsinden gaýdara...
Näkes çolak, sen nä añsyz telbemi?
Sen ýalakdan zorlanjagam Selbimi?

Ah, tebigat, sen bir duran deñsizlik,
Des-deñ göwün berip nätjek illere!
Maýyp kişiñ bar görýäni ~ oñsuzlyk,
Meñ ýalagy çyn ýürekden kim söýer 
Sagat barka, maýyp diýip kim köýer?

...Heý, sen sähne, nä jynly dek ýañraýañ,
Bu obada ýigit barmy señ ýaly?!
Akmak çolak, sen nämäñe eñreýäñ?
Maýyp edýän zat bolarmy jeñ ýaly?
Dynç başyña ýatyp-turup şükür et,
Häzir sençe kim bagtly? Pikir et!

Şükür Alla, bu berenñe ýüzde müñ,
Toba kyldym, indi küpür bolmaýyn!
Kel ýa kör däl, däl men syzga ýa ker-güñ,
Dirilikde gam-gaýgyny bilmäýin!.."
Çaý içmäge dargady il onýança,
Ysa çolak öz içinden ýanýança.

*   *   *

Agyp-dönýä derýañ tolkun-gomlary,
Giñ kenaryñ bykynyna dürtüşip.
Sümme jeññel ~ derýañ ýazan tomlary,
Iki gyz ýör gyýak "jüýgün" çürtüşip.
Gelýär olar ýakaboýy sözleşip,
Suwa düşer ýaly saý ýer gözleşip.

Mamur, Selbi ~ ikisi bu gözeller,
Köýnekleri güne ýanyp solupdyr.
Däli derýa düzüp yşky gazallar,
Bu güllere göýä aşyk bolupdyr.
Çola kenar öwrüm-öwrüm, ýel salkyn,
Gözellere el uzadýar kä tolkun.

Jeññel "gizlän" giñ aýtymly güzeri,
Hyşalara örtülip dur degresi.
Synlaýar sag-çepin gyzlañ nazary,
Düýrükdirýär şaglawugyñ nagrasy.
Hol şogapda gazlar otyr daranşyp,
Ol güzere iýndi gyzlar garanşyp.

Gyzgyn epgek köşeşipdir. Gün ~ öýle,
Gök öwüsýär suw boýunyñ düzleri.
- Bar, Selbi jan, ýaka çykyp göz aýla,
Yzarlaýan bardyr, belki, bizleri! -
Diýip Mamur saçyn başa orady.
Selbi gyra çykyp daşyn garady.

Ýel badyndan gorap çybyn-çirkeýi,
Ýary suwa dur bir bir hyşa hekerip.
- Hiç kim ýok-la, çykarnyber arkaýyn! -
Selbi aşak iýndi köwşün çykaryp.
Çöşüp ýaka bagjygyny şobada.
Diýdi ol: - Ýalañaç düşersmi ýa-da?

- Heýt, bihaýa, çagamy sen ümbülmez!
Güpbe biri gelse nätjek bu ýere?
- Balaksyzja düşäýseg-ä kem bolmaz,
Şu jöwzada kimmiş ýetjek bu ýere!
- Oganlardan garaşyber her zada!
- Biri gelse, gizleneris derýada!

- Ýok, syrtaçyk özüñ düşäý, goý meni! -
Mamur iki elini sokdy ýeñine.
Köýnegini çykaranda, ak teni,
Ýalkym saldy dönüp ýazyñ dañyna.
Ak göwsünde ak mämeler müñzedi,
Ony görüp, Jeýhun sarsdy-dyñzady.

"Bally ýerin" eli bilen ýapyp dur,
Kibti-omzy inlek, bili bir gysym.
Tolkunjyklar aýajygyn öpüp dur,
Göýä diýşip: -"Gujagyma gir basym!"
Gyz Jeýhuna suwa düşmä abanýar,
"Bagtly" suwdan göwnüm gyzy gabanýar.

Selbi bolsa çyp-ýalañaç, misli Aý,
Bal damyp dur göýä goşa naryndan.
Görk-görmekden ýeten oña iki paý,
Göz gamaşýar endamynyñ nurundan.
Iki peýker girdi derýañ goýnuna,
Goşulyşyp tolkunlaryñ oýnuna.

*   *   *

Bu güzeriñ üsti - çöplük ýakady,
Gür hyşanyñ gyýaklarna gyýylyp,
Göz nyşanlap iki akja nokada,
Bukup gelen Ysa ýatyr ýaýylyp,
Käte ýere oýkaýar ol garnyny,
Şopur-şopur sorup suwlak ernini.

Hyşa süsñäp ýatyr başyn galdyrman,
Çala açyp baldaklaryñ arasynm
- Eşiklerin ogurlasan bildirmän,
El urmagyñ tapmazmykam çäresin?
Üstlerine dogry eñsem näderkä?
Ras özümi suwa zyñsam näderkä?.. -

Özi eşdip ýüreginiñ urşuny,
Ýatyr Ysa galpyldap: - "Ah, zamana!
Baý, o periñ ýalañaçja durşuny,
"Gel, meni guç!" diýipjik dur hamana!
"Öwf, öwf!.." - Ýalyn pürkýär demi oñ,
Gyzlar taýa oklanmakda çemi oñ.

Ýana-ýana yşkyñ körän közüne,
Akyl-huşy göçdi Ysañ serinden.
"Näme bolsa, şo bolsun!" diýp özüne,
Bimar halda lañña turdy ýerinden.
Ýeñsesinden çakdy şo çag bir ary,
Başa barman takadyndan "jyrary".

- Uh, içigar! - diýip süýndi ýere ol,
Tas görnüpdi suwdan çykan gyzlara.
Ýatyr ýeñse gaşap, batyp dere ol,
Ýañky howran kalby dönüp buzlara.
Yşka berlen bet pälleri dargady,
- Öl, betpäl! - diýp, öz-özne gargady.

- Samsygyñam samsygy sen, düşünseñ! -
Diýip, çolak derýa ýüzün öwürdi.
- Ýör, Mamur, hol dury suwa düşünseñ! -
Diýip, Selbi gapdal gyra ýüwürdi.
- Özüñ düşäý! - Mamur bäri ätledi,
Ony görüp, Ysa ýene "datlady".

Ysañ busan hyşasynyñ ýanynda,
Çykardy gyz eşigini sykmaga.
Gopgun turzup Ysañ gyzgyn ganynda,
Ýüregi urundy tenden çykmaga.
Birden goýry duman iýnip estine,
Özün bilmän bökdi gyzyñ üstüne.

Göýä arslan çykan ýaly kapasdan,
Zyñyldy ol çydap bilmän meslige
- Waý, ene jan!.. -Kenar sarsdy bu sesden,
Iki göwre togalandy peslige.
- Mamur, nä gep!? - Selbi bäri ylgaýar,
Çyp-ýalañaç, tar-tar saçy galgaýar.

Iki göwre çekeleşýär haşda-haş,
Ikisi-de lüýk surruga bulaşan.
Namys diýp göreşýär gyz başa-baş,
Arman, eşik aýagyna çolaşan.
Urunýar ol hä diýp Ysañ astynda,
Ysa ony zorlamagyñ kastynda.

- Waý, öldüm-eý!.. - diýip, Selbi göründi,
Ses ýetdigne aglaýar ol çaşyp has.
Janhowluna eýle-beýle urundy,
Birden gelip, Ysa ýumruk saldy ras.
Porhan bolan Ysa hiç zat duýanok,
Gyzyñ göwsün ogşap-sorup doýanok.

Agyz-burny gan sarkdyrýar urgudan,
Owla-owla gök dalak oñ alkymy.
Emma Ysa bihabar bu görgüden,
"Jadylapdyr" ak bedeniñ ýalkymy.
Mamur pahyr gapyp-depip towlanýar,
Ysa myrtar öpüp ganman "köwlenýär".

Oñ saçyndan Selbi batly çekdi-de,
Arkan ýykyp çälertdi pis çolagy.
Mamur onuñ aşagyndan çykdy-da,
Ötürtdi çitikden iflis çolagy.
Soñra garbap kelle ýaly laý aldy,
Turjak bolan Ysañ ýüzne jaý saldy.

Selbi bolsa gyra çykyp bada-bat,
Bir böküşde ýylgyn çybyk getirdi.
Gahar gurşan ýalañaçja perizat 
Rehim etmän ony urup ýatyrdy.
Sañsar etdi lokga-lokga laý ony,
Gyzlar it dek ýençdiler-ä, baý, ony!

Açyk teni güpbe gelip huşuna,
"Wiý!" diýişip, gyzlar yza döndüler.
Elin gallap öñi bilen döşüne,
Çapa-çapa akar suwa indiler.
Üst-başynyñ palçygyny ýuwup tiz,
Suwdan çykyp çalt geýindi iki gyz.

Ýene Ysa laý atyşyp iki gyz,
Hiç turuzman ony ryswa etdiler.
Bir-birine baş atyşyp iki gyz,
Ýaka çykyp, ýüwre-ýüwre gitdiler.
Gözden ýitdi olar çöpe sümülip,
Ysa çolak galdy laýa "gömülip"...

Paýzy ORAZ.