ÇYNA BERIMSIZ ÝALAN 1961-nji ýylda öňki Sowet Soýuzy döwleti (Türkmenistan hem şonuň içindedi) Kosmosa adam uçurdy. Bu habar bütin dünýäni haýrana goýdy. Sowet Soýuzy toý toýlady. Amerikanyň Birleşen Ştatlaryna bolsa bu habar taýak bolup degdi. Sebäbi olar ömür Sowet döwleti bilen ýaşaýyşda her bir ösüş ugruda, esasan-da harby ugurdan Sowet döwleti bilen bäsleşýärdiler. Şondan az wagtlar geçensoň olar hem Kosmosa ýol açdylar. Emma Sowetler bu ugurdan öňdeligi bermeýärdiler. Amerikanlar bolsa her edip, hesip edip Sowet Soýuzyndan öňe geçmeli diýen pikir-alada bilen ýaşaýardylar, diýip eşidýärdik hem şeýle-de düşünýärdik. 1969-njy ýylda bolsa garaşylmadyk waka dünýäni ýene-de haýrana goýdy oturyberdi. Amerikanlar iki sany adamy uçurup Aýa gondurdy diýen habar dünýäni aňk etdi. Amerika toý tutdy. Aýyň üstünde Amerikanyň baýdagy dikildi, indi Aýa ýol açyldy diýdiler. Amerika Aýa uçuşlygy hasam kämilleşdirer diýip pikir edildi. Emma bu beýle bolmady. Şo boldy, şo boldy, Aýa adam uçurylmady. Sowet Soýuzy-da, Amerika-da şondan soňam kosmosa kän gezek adam uçursalaram, adamy Aýa golaý aralaşdyryp bilmediler. Bir gezek gidip gelnen bolsa ýene-de gidiläýjek ýalydy. Aslynda hakykatdan-da Aýa aýak basyldymyka?! Soň-soň bu ullakan syr bolup, amerikanlaryň Aýa uçuşlaryna ynamsyzlyklar gitdigiçe köpelip başlady. Resmi ýagdaýda aýdylmasa-da, özara gürrüňçiliklerde Aýa uçuşlygy amerikanlar ýerde gurnap, ýerde surata düşürip soň edil hakykatdan-da Aýyň üstünde ýaly edip telewizorda görkezipdirler diýýärler. Ýöne munyň nähili gurnalandygy, 2022-nji ýylda bolsa gerek, bir gezek Russiýanyň RenTW teleýaýlymynda giňişleýin hem aýdyň edip görkezildi. Öňki rus syýasatçylarynyň biri W.Žirinowskiý öz çykyşlarynyň birinde bu ýalançylyklary barada ABŞ-ny paş edenini telewizorda gördük. Şeýlebir geň-taň edilip gurnalan bu sahna oýnuny teleýaýlymda görüp haýranlar galdyk. Beýle-de bir çyna berimsiz ýalan bor eken-ow! 1867-nji ýylda Russiýa Alýaska ýarym adasyny Amerika 7,2 million dollara satypdyr. Bilermenler muny dünýäde iň arzan söwda hasaplaýarlar. Şeýle bolsa, 1969-nji ýyldaky amerikanlaryň Aýa uçuşlygynyň aldawy hem dünýäde iň uly ýalan diýip hasap edip bolar.
1969 yılından sonra tekrar Ay'a uçuş yapılmamasının birkaç nedeni var.
* **Uzay yarışının sona ermesi: Ay'a ayak basmak, Soğuk Savaş döneminde ABD ve Sovyetler Birliği arasında süren uzay yarışının bir parçasıydı. Bu yarışın sona ermesiyle birlikte, Ay'a gitmek için siyasi ve ekonomik destek azaldı. * **Maliyet: Ay'a gitmek çok pahalı bir iştir. Apollo programının toplam maliyeti, günümüz parasıyla yaklaşık 150 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. * **Teknolojik zorluklar: Ay'a gitmek, birçok zorluk içeren bir görevdir. Bu zorluklar arasında, Ay'ın düşük yerçekimi, Ay'ın sert yüzeyi ve Ay'ın ince atmosferi yer alıyor.
Ancak, son yıllarda Ay'a tekrar gitmek için yeni bir ilgi oluşmaya başladı. NASA, 2024 yılında Artemis 3 görevini planlıyor. Bu görev, Ay'a bir kadın ve bir erkeği göndermeyi amaçlıyor. Ayrıca, özel şirketler de Ay'a gitmek için çalışmalar yürütüyor.
Bu gelişmeler, önümüzdeki yıllarda Ay'a tekrar insan göndermenin mümkün olabileceğini gösteriyor.
Daş töweregimiz her dürli bulam-bujar informasiýalardan doly, ählisi hem dogry ýaly. Kime ynanmaly?
Olar ýaly gürrüňler bardy, ýene bolar. Meselem, yslam ýurtlarynda Gagariniň uçuşy hem, ABŞ-nyň Aýa adam ibermesi hem ýalan oýun hasap edilýärdi we häzirem ynananoklar. Owganystanyň, Pakystanyň obalarynda "Adam kosmosa çykdy" diýip, gürrüň etseň gülýärmişler.
Aýa gonuşyň galplygy barada gürrüňler Amerikada öňden bardy, Russiýada soňky döwürde ýüze çykyp başlady.
Gagariniň uçuşy hem, amerikanlaryň Aýa gonuşlary hem adamzadyň beýik üstünlikleridi. "Sowuk uruş" döwründe" iki sany dünýä sistemasynyň gapma-garşylygy her näçe güýçli bolsa-da, ylym dünýäsinde duşmançylyk ýokdy. Amerikalylar hem, sowetler hem biri-biriniň üstünligini inkär etmediler. Eger 1969 ýylyň wakasy meselede amerikalylylara ynanmaýan bolsak, onda SSSR-e hem ynanmalu däl. Sowet alymlary amerikalylaryň Aýdan getiren fotolaryny hem, ol ýerden getiren gumlaryny hem (300 kilodan gowrak) öz proektlerinde - Aýa lunohad ibermekde giňden peýdalandylar ahyryn. Sowet kosmos alymlary hem, häzirki rus alymlary hem 1969 ýyl wakasynda şübhe bildirmediler we bildirmeýärler.
Zirinowskiý bolsa bu meselede awtoritet bolup bilmez. Özüm-ä maňa uzak bolan bu meselede bu işiň ussasyna - açyk kosmasy ilkinji çykan sowet kosmonawty Leonowa has ynanýan. Ol amerikalylaryň bu üstünligine ynanman, ýaňky myş-myşlara gulak asýanlara "nadanlar" diýipdi. Putinem beýle gürrüňlere "bolgusyzlyk" diýýär. Özüm-ä Žirinowskiniň kosmos meselesinde däl, taryh barada aýdýanlarynda-da çynlakaý zat göremok.
Ýene bir gürrüň bar: amerikalylar hem, sowetler hem hiç ýere uçuş etmändirler, emma özara ylalaşyp, dilleşip, biri-biriniň ýalanyna göz ýummak, ýalançylykda hyzmatdaşlyk etmek kararyna gelipdirler. Makalada aýdylýan pikir şuňa golaý gelýär, emma paýhasa makul gelenok. Ylymda çyndan hyzmatdaşlyk eden bolsalar, elbetde, many bar, emma ýalan oýunlarda näme bähbit bolup biler? Galan dünýäni aldamakmy? Örän şübheli.
Iň dogrusy öňden aýdylyp gelinýän wariantmyka diýýän. Sensasiýa-da gyzykly zat, emma...
Alýaska mugtuna berlen bolsa-da, meniň pikirimçe, hiç kim utulmazdy. Alýaskalylar hasam. Russiýa Sibiri, Uzak Gündogaryny özleşdirip bilmedi, Alýaska oňa nämä gerekdi?
Menä şu döwrebap astranomiýa ynanamok, ondan "kysasyl enbiýa" kitapdaky erteki astranomiýa ynananymy gowy görýän. Ýer tekiz, kosmos ýok, gün ýerden kiçi, aý günden uly. Ýyldyzlar bolsa, birinji gat asmany şeýtanlardan goraýan raketalar toplumy. Garaz sanitarlar gelmäkä temany ýapaly
Ýeriň we kosmosyň hakyky ýagdaýyny adamlara aýdyp berseň, adamlarda bir tüýsi ýaýdandyryjy soraglar döräp başlaýar: —Biziň ýaşap ýören ýerimizi kim ýasady? Sebäbi hakyky zemin emeli usul bilen ýasalan terrarýuma örän meňzeş. Kim ýasady soraglaryň yzy bilen, aýýäm Hudaýada daş däl. A bize mekdepde öwredilýän astranomyýaň esaslarynda, Hudaý derkar däl. Älem äpet partlamadan döredi, iň soňunda ýer planeta bir meteorit gaçdy we şondan ähli janly jandarlar döredi, karoçe, ýene barz zat Hudaýa garşy işleýär...))
Nirde okanym ýadyma düşenok, bir ýaş oglan, garrylar öýündemi bir ýerde leksiýa okaýarmyşyn. Ýer togalak, güniň daşyndan aýlanýar. Oglany diňläp oturan bir garry aýal turup, oglum sen ýalňyşýaň, ýer ullakan piliň üstinde dur diýipdir. Oglan aljyraman aýaldan sorapdyr: —Onda pil nämeň üstinde dur?
Garry aýal bolsa pil ýene bir piliň üstinde dur, ol pil başga bir piliň üstinde dur we tä soňuna çenli şeýle diýipdir. Oglan leksiýany dowam edipdir we ýer planetada adamzady başga planetadan gelenler döredipdir diýipdir. Onsoň häliki aýal, gahary gelip, başga planetadan gelenleri kim döretdi onsoň diýipdir. Leksiýany okaýan oglan, olary başga planetdana gelenler döretdi diýipdir. Aýal olary kim döretdi diýip ýene sorapdyr, mugallym iglan ýene alnyraman, olary hem düýbinden başga planetadan gelenler döretdi diýipdir. Garry aýal bolsa: —Onda seň aýdyp oturan zatlaryň meň pillerimden näme tapawudy bar diýipdir
0
