Jaýlamaga ýer tapylman, süñkleri hendege atylan şazada

JAÝLAMAGA ÝER TAPYLMAN, SÜÑKLERI HENDEGE ATYLAN ŞAZADA

Şazada Mämmet Orhan Osmanly türkmen döwletiniñ soltany Abdylhamyt II tagtdan inderilen wagtynda dünýä inipdir. Şazadalygyna garamazdan onuñ çagalyk ýyllary ýetde-gütdelikde geçipdir. Sürgüne iberilende Harbiýe mekdebinde ýañy okuwa başlan wagty eken. Onuñ sürgün ýollary Budapeştiñ, Beýrutyñ, Peştiñ, Nisiñ üstünden geçipdir.
Nisden Buenos-Aýrese geleninde heniz ýigrimi bir ýaşynda ekeni.
Elini kisesine salanda, onuñ barja sowalgasy zordan sekiz franka ýetipdir. Ol Buenos-Aýresde kaýserili bir türküñ kömegi bilen çoýun gaplary öndürýän zawodda ýükçi, sürüji ýaly ýönekeý işlerde işläp güzeranyny dolapdyr. Hernäçe öýlenmek islänem bolsa, şahsyýetini anyklaýan resminamasy bolmandygy üçin öýlenip bilmändir. Kairde müsürli şazada Ýusup Kemal Mämmet Orhana 100 lira karz beripdir. Şazada Mämmet Orhan karz alan puluna "Playmouth" kysymly awtoulag satyn alyp, taksiçilik edipdir. Awtolagynyñ yz tarapynda "Prens Mehemmed Orhan" ýazgysyny dakyp sürüpir. Birnäçe ýurtda ýaşap görmedigi görde galan Abdylhamydyñ agtygy Mämmet Orhan ölýänçä watansyzlygyñ zaryny çekip gezipdir. Mämmet Orhana Marsel konsullygy tarapyndan ýaşaýan ýerinde hasaba alnandygy baradaky kepilnama we Türkiýäniñ pasporty berilende ol eýýäm segsen iki ýaşapdy. Türkiýä gelmänkä Türkiýäniñ raýatlygyny alan Orhan ependi Stambulda ýigrimi gün bolandan soñ Fransiýa dolanypdyr. Uzak ýyllaryñ dowamynda dogduk depesiniñ zaryny çekip ýaşan Orhan ependi eziz watanyny ýene bir sapar görmek isläpdir. Ýöne oña bu gezek watanyny görmek nesip etmändir. Mämmet Orhan 1994-nji ýylyñ 12-nji martynda segsen bäş ýaşynda gözlerini ömürlik ýumýar.

• Pajyny töläp bilmändigi üçin süñkleri bir hendege atyldy

Uzaga çeken sürgünden soñ ilkinji gezek Stambula aýak basýança altmyş iki ýyl geçipdir. Onuñ ýekeje arzuwy bardy, olam - watanyna hemişelik gowuşmakdy. Emma iki ýyl geçip-geçmänkä aradan çykypdyr. Aradan çykanda bary-ýogy alty adamdan ybarat gölegçi ony garyplaryñ gonamçylygyna jaýlapdyr. Onuñ jynaza namazyny Melike soltanyñ hakyna tutan dört sany tunisli musulmany okapdyr.
Şazada Mämmet Orhanyñ mazarynyñ takyk ýeri häzire çenli nämälimligine galýar. Sebäbi mazar ýeri üçin tölenmeli 200 ýewro tölenmändigi üçin onuñ süñkleri jeset oklanýan umumy çukura oklanypdyr.
Taryh aýlanyp, gaýtalanyp duran çarh mysaly. Birwagtlar dünýäni sarsdyran Horezmşalar türkmen döwletiniñ patyşasy Muhammet Alaeddiniñ başyna gelen melamat bu gezek Osmanly türkmen şazadasy Mämmet Orhanyñ başyna inipdir. Muhammet Alaeddin hem gözlerini baky ýumanda onuñ ýanynda merdana ogly Jelaleddin Meñburnydan we bäş-üç sany wezir-wekilinden başga hiç kim bolmandyr. Muhammet Alaeddini hatda çolamaga kepen hem tapylmandyr. Hazar deñziniñ çola adalarynyñ birinde keselläp, igläp gözgyny halda aradan çykan hökümdaryñ gabryny ýanyndakylar ellerindäki pyçagy bilen köwläpdirler. Bu gün onuñ ne mazary belli, ne öwzaýy...
Şeýle mysallar başga-da bar...
Mahlasy, taryhda Soltan Abdylhamyt II-niñ ýerine geçmegine garaşylan şazada Mämmet Orhanyñ gabrynyñ hem häzir nirededigi belli däl...
Taryh ybrat alynmaly dersdir. Taryhy sapak edinmeýän nesilleriñ mañlaýyna özgeleriñ elinde gul bolmak, zenanlaryna bolsa bigäneleriñ düşeginde gyrnak bolmak ýazylandyr.

# Internet maglumatlary esasynda taýýarlandy.

@Kitapçylar.