Şygryýet melekleri / makalajyklar toplumy – Roza Jamali

ŞYGRYÝET MELEKLERI / MAKALAJYKLAR TOPLUMY – ROZA JAMALI

Roza Jamali (parsça: رزا جمالی), 1977-nji ýylyň 19-njy noýabrynda Eýranyň Töwriz şäherinde dogulýar. Ol Eýranly şahyra, terjimeçi, ssenariýaçy we edebiýat tankytçysy. Roza Jamali hanym dramaturgiýany Tähranyň Sungat uniwersitetinde öwrenýär. Soňra Tähran uniwersitetinde iňlis edebiýaty boýunça magistr derejesini alýar.
Roza hanymyň “Jeset alma däl: ýa hyýar, ýa-da armyt” atly kitaby 1997-nji ýylda neşir edilýär we edebiýat žurnallarynda ägirt uly gyzyklanma döredýär. Bu kitap eýran şygryýetiniň täze akymynyň döremegine getirýär. Kitabyň esasy temasy – daşymyzy gurşaýan durmuşda, onuň ähli zerurlyklary bilen birlikde, her bir zadyň özboluşlylygy (indiwiduallygy) bolup durýar.
Şol ýylda-da Roza hanymyň “Seň öňüňde gyşarylmak (maýmyn bolmak)” atly täze ýygyndysy çap edilýär we ol hem tankytçylar tarapyndan gowy garşy alynýar.
Ondan soň Roza hanym birnäçe ýyllap edebi synlary, beýleki şahyrlar hakda tankydy makalalary ýazmak we neşir etmek bilen meşgullanýar hem-de öz makalalarynda özüniň sungata bolan garaýşyny açyp görkezýär. 2002-nji ýylda bolsa Roza Jamali hanymyň üçünji kitaby – “Şu detektiw başdan geçirmäni dowam etmek üçin men kofe gaýnadyndym” çap edilýär. Bu ýygyndy kitap bilen adybir poýemadan başlanýar. Şonuň ýaly-da kitabyň mazmunynyň Injile we grek rowaýatlaryna (miflerine), olaryň gahrymanlaryna salgylanmalardan doludygy tankytçylar tarapyndan bellenilipdir.
2011-nji ýylda şahyra-hanymyň “Çäge sagatlary uklady” atly ýygyndysy neşir edilýär. Bu ýygyndyda şahyra-hanym ölüm hem söýgi barada filosofiki nukdaýnazardan şahyrana pikir ýöredýär. Şonuň bilen birlikde-de bu ýygyndydaky şygyrlarynda Omar Haýýama öýkünmek hem duýulýar.
Roza Jamali hanymyň goşgulary iňlis, fransuz, nemes, şwed, türk, italýan, golland dillerine we esperanto terjime edilen. 2001-nji ýylda oňa London uniwersitetiniň Aziýany we Afrikany öwreniş merkezinde iş hödürleýärler.
Şahyra hanymyň özem, eýran dilindäki eserleriň iňlis diline terjimesi we iňlis dilindäki eserleriň eýran diline terjimesi bilen meşgullanýar.
Roza Jamali hanymyň neşir edilen kitaplarynyň sanawy şu aşakdakylardan ybaratdyr:
1. Jeset alma däl: ýa hyýar, ýa-da armyt (parsça: این مرده سیب نیست یا خیار است یا گلابی‎, 1997);
2. Seň öňüňde gyşarylmak (maýmyn bolmak) (parsça: دهن کجی به تو‎, 1998);
3. Şu detektiw başdan geçirmäni dowam etmek üçin men kofe gaýnadyndym (parsça: برای ادامهٔ این ماجرای پلیسی قهوه‌ای دم کرده‌ام‎, 2002);
4. Çäge sagatlary uklady (parsça: این ساعت شنی که به خواب رفته‌است‎, 2011);
5. Şosse (ýol) ýapyk (parsça: بزرگراه مسدود است‎, 2014).

Bu kitaplardan başga-da Roza hanymyň 2007-nji ýylda neşir edilen we sahnalaşdyrylan “Kölege” atly pýesasy hem bar.

Roza Jamali hanymyň “Seň öňüňde gyşarylmak (maýmyn bolmak)” atly ýygyndysyndan birnäçe çaklaňja şygyrlaryň rusça terjimesiniň terjimesi:

1
Yzanyň bu kepderileri
Menden nämedir äkitdi.
Meni ortadan ikä böldüler
Deň ikä.
Men çokýan,
Gagyldaýan
Indi.
Sen nämedir äkitdiň menden,
Ýoldan äkitdiň,
Äkitdiň gabaklarymdan meň.
Seň ogurlygyň sebäpli, kilim ördüler meň tenimden.
Eý ogry!
Men seň gabaklaryňa hiç zat etmedim ahyr,
Onda näme üçin men uklap bilmedim!
2
Men öz özenimi gözledim zeminiň daşyndan,
Üznüksiz agtardym öz özenimi daşyndan zeminiň,
Agtardym üznüksiz öz özenimi daşyndan zeminiň,
Men batyl,
Hemme zadam netijesiz.
3
Bulgur suw hem-de iki oturgyç.
Olaň haýsy zyýana uzak döz geler?
Stola-da oklasaň daşy.
Sen näçe ýakyn bolsaň,
Güýçli howpurgama doldurýar meni şonça-da.

Ýokarda türkmençe terjimesi berlen goşgujyklaryň rus dilindäki terjimesi:

1
Эти голуби боли
Что-то из меня унесли.
Разбили меня посредине на две части
Пополам.
И я клююсь,
Каркаю
Теперь.
Ты что-то из меня унес,
С дороги унес,
Похитил с моих век.
Сплели циновку из моего тела из-за твоей кражи.
О похититель!
Я ведь ничего не сделала твоим векам,
Так почему же я не смогла уснуть!
2
Я искала свою основу вокруг земли,
Бесперерывно искала свою основу вокруг земли,
Искала бесперерывно свою основу вокруг земли,
Я слепа,
И все безрезультатно.
3
Стакан воды, да два стула.
Какой из них больше выдержит вреда?
И бросит камень на стол.
Чем ты ближе,
Тем силнее меня переполняют опасения.

Makalaň alnan çeşmesi: https://ru.wikipedia.org›Джамали Роза. 16.10.2021ý.