Zenan

ZENAN

Bismillähyrrahmanyrrahiým.
Belent Taňrynyň çäksiz Mähriban we möçbersiz Rehimdar ady bilen başlaýaryn men bu işi. Allatagala her bir jandary ýaradanda onuň öz jynsyndan bolan jübtüni hem ýaradypdyr. Şol ýaradan jandarlarynyň içinde iň owadany, akyllysy, edermeni, arassasy we olaryň iň soňkusy adamzat bolupdyr. Adamzat ýaly Allatagala ýakyn jandar dünýä gelmändir. Şoňa görä Allatagala dünýäniň hemme janly-jansyz, uly-kiçi, göze görünýän-görünmeýän zatlaryny we hatda ýere degişli asmanyň birnäçe künjeklerine-de şol adamynyň hyzmatynda goýupdyr. Şeýle hormatly, sylagly bir şahsyýetden onuň jübtüni ýaradypdyr. Ýagny owal Adam atany we onuň jesedinden enemiz hazreti Howy ýaradypdyr. Olaryň ýaşajak zamanlaryna, ýerlerine, durmuşda tutjak orunlaryna, başarjaňlyklaryna, beden gurluşlaryna garap, wezipelerini-de pugta kesgitläpdir. Olaryň her biri şol kesgitlenen kada-kanundan çyksa, jezasynyň nämeden ybaratdygyny perişdeleri we kitaplary ibermegiň üsti bilen beýan edipdir.

Ol wezipeler hemme jandarda birmeňzeş bolmandyr. Allatagala dünýäni döwürleýin amala aşyrypdyr diýmek boljak. Ýagny her bir 500, ýa-da köpräk, ýa-da azrak ýyllaryň dowamynda şol bir millete bir düzgün nyzamy höküm edipdir. Emma ýeriň birnäçe böleklerinde milletlere dogry ýoly görkezmäge ýolbaşçy hem bolmandyr. Sebäbi olar köpçülikden aýrylyp, özbaşlaryna ýurt, ýer edinip, ýeriň haýsy bölegi göeünlerine ýarasa, şol ýerik hem barypdyrlar. Ýokarda aýdyşymyz ýaly, adamzat şol mahluklaryň (ýaradylanlaryň) iň soňkusy bolansoň, olara iň päkizeligi, arassa ganlylygy, berk düzgün - nyzamy rowa görüpdir. Şol iň soňkularyň hem iň soňkusy musulmanlar bolany üçin, ýokardaky aýdylan öwgüli kada-kanundan hem has artyk, arassa, edepli-tertipli, adamkärçiligiň iň ýokary derejesini hödürleýän Kurany olara miras beripdir. Şol belent, taýsyz arassa, adamkärçilikli ruhy baýlykly mirasda her bir adamynyň wezipesini çürt kesik aýyl-saýyl edip görkezipdir. Men şol musulman we beýleki aýallaryň wezipelerini aýtmakçydyryn.
Hemmäni ýaradan Belent Taňry özüniň şerapatly kelamynda aýallary süresiniň 34-nji aýatynda şeýle diýipdir: (aýatyň özüni, manysyny ýazman, onuň mazmunyny ýazýaryn).

Yslamda ýagşy häsiýetli aýallar Belent Taňra boýun bolarlar Taňrynyň (t) ol aýallary aman saklanlygy sebäpli, olar ärleriniň gaýyp wagtlarynda (bir ýana giden wagtlarynda) ärleriniň mallaryny-mülklerini, perzentlerini we aýratyn hem hut özlerini (namyslaryny) keseki adamlardan saklamalydyrlar (saklagyjydyrlar).
Biz ýokardaky aýatyň mazmunyny nazara alsak, munda bir düşünmez ýaly zat ýok bolsa gerek. Aýratyn başky ''ýagşy häsiýetli'' diýen bölegine pikir bersek, ol häsiýete nämeler girýärkä diýen sowal orta düşýär. Ýagşy häsiýet bir zatdan ýa-da on zatdan ybarat bolman, belki-de, köp - köp ýagşy adamkärçiliklerden emele gelen belent adamkärçilik mertebesidir.
Bu adamkärçilikler ilki bilen ene-atadan başlanýar. Ene-ata başda Allany tanaýan, onuň emirlerini ýerine ýetirýän ojakda terbiýelenmelidir. Durmuş zerarly hak emirlerini ýerine ýetirip bilmeseler, olaryň gören göreldeleri Haka hyzmatkär, edepli-tertipli adamlardan çykýan ýagşy häsiýet lere ýugrulan we ýürekleri şol ugurda bolsa, olar hiç wagt ýagşy häsiýetlerden haly boş däldirler diýilýär. Adamzadyň daşyny gurşan jemagat köpçüligiň hem tasiri aňyrdan uludyr. Terbiýe işleri ýeke bir öýde ýa-da bir obada bolman, ol köpçülikleýin bolmalydyr. Aýal-gyzlaryň jemgyýetde özlerini alyp baryşlary hakda soňrak aýdarys. Ýokarky aýatdaky ''mal, mülk'' sözlerine azajyk pikir bileliň.
Aýal adam adamsynyň öýüni bilelikde dikeldip, ony düýpli esaslandyryp, ol ojagyň hakyky ojak bolmagyny gazanandan soň, onuň şol ojakda hak-hukugy bardyr. Eger aýal äri bilen mal şärigi bolsa, äri obada ýok wagtynda öz hossarlaryndan ýa-da goňşy-golamlardan hajaty bolup gelen adam öz malynyň hasabyna gelen adamynyň hajatyny bitirmäge haklydyr.
Eger aýal adam mal şärigi bolmasa, onda adamsyndan birugsat malyny, mülküni, puluny gozgamaga haky ýokdur. Şeýle ýagdaýda gapysyndan saýyl (gedaý) gelse, oňa bir az mukdarda nan, ýa bir käse bugdaý, bir manat pula çenli sarp etse rugsatdyr. Ýöne şol zadyň sogabyna adamsy hem şärikdir. Eger adamsy: ''Gapydan biri bir zat sorap gelse, boş goýbermegin'' diýse, ol başga mesele...

Aýal adam gelin bolup gelende, onuň özünden başlap, ähli getiren zady äriniňkidir. Meselem: bir adam öýlense we ol garyp bolsa, alan aýaly hem geýim we başga zatlary getiren bolsa, ol zatlaryň bahasy hakykatda 10.000 müň manat we ondanam köp bolsa, ol adam (öýlenen) baý hasaplanyp, şol getirilen zatlaryň zekadyny bermelidir. Eger gurbanlyk gelen bolsa şol öýlenen adama gurbanlyk etmek hökmanydyr (parzdyr). Eger aýalyň zatlary şerg hasaby bilen 200 manada ýetse, onda-da olara gurbanlyk düşýändir (etmelidirler).
Aýallar adamlary ýok wagty, keseki adamlary myhman alyp bilmezler. Eger ol gelen adamlar aýalyň öz dogany, ata-enesi we kakasynyň doganlary, daýysy, daýzasy bolsa, arassa gylykly, ýagşy niýetli päkize adamlar bolsalar, onda olary myhman alyp biler. Emma ol gelen obadaş hem bolsa, myhman alyp bilmezler.
Aýal adamlar asly ýaradylanda erkek adamlara hyzmat etmek üçin ýaradylandygyny unutmaly däldirler. Aýallaryň ärlerinden talaplary (haklary) bar boluşy ýaly, olaryň özleriniň hem borçlary gaty ulydyr. Şonuň ýaly-da şol talaplary bitirenlerinde olaryň sogaplary hem erkek adamlaryňkydan has artykdyr. Meselem: Allatagala Kuranyň köp ýerinde: ''Eý zenanlar, siz ärleriňiz bilen şerigata laýyk durmuşda ýaşaň'' diýýär. Ol talaplar, ärleriniň diýenleri bilen bolup, olara hiç bir ýagdaýda gaşlaryny çytyp garamaga haklary ýokdur. Eger aýallar ärlerine päkizelik bilen hyzmatda bolsalar, olara begişdiň hemme gapysy açylyp, haýsysyndan girerin diýseler girip bilerler.
Aýallar özlerinden önen çagalary owaly bilen dini taglymatda terbiýelemelidirler. Eger din bolmasa, medeniýetiň bolmaýanyny dünýä giňişliginde ylmy taýdan subut edildi. Onuň şeýledigine biziň 70 ýyl gowrakky gören sütemlerimiz subutnamadyr.

Aýal adamyň özbaşyna uly ýa-da kiçi görnüşlerde söwda - satyk işlerine, gurluşyk we şoňa meňzeş işlere goşulmaga we başlamaga haky ýokdur. Aýallaryň öz öýlerinde (äriniň öýünden) uzak ýerlere (goňşulardan başga) gitmäge haklary ýokdur. Eger aýallar özbaşdak işläp, özbaşdak öýden-girip çykyp, ärlerini äsgermezlik etseler, olaryň namazlary, sadakalary, her bir eden işleri Allanyň ýanynda kabul däldir.
Eger aýallaryň biri ýa birnäçeleri özbaşlaryna ärlerinden aýrylsalar, ol işleri külli günädir we kyýamatda haramhorlara goşularlar. Eger aýal adam ärinden talagyny alman, äre barsa, ol iş iň ýaman, iň haram işiň biridir. Ondan önen çagalar hem HARAMZADA diýilýän çagalardyr. Ol çagalardan hiç wagt gowulyk çykmaz. Olar adam öldüren, enesini, atasyny basgylan bihaýa bolarlar. Haramdan bolanlara türkmenler ''çöpdüýbi'' diýýärler. Olaryň suraty, şekili Kuranyň ''KALAM'' ýa-da ''NUWN'' süresinde Allatagala tarapyndan taryp edilendir. Süňňi haramlar jennete girer diýip aýdylan ýerini biz görmedik. Olar diňe ýagşylara, dogry ýola, hakykata garşy bolup, biiman giderler. Eger bir aýal ärinden aýrylmak üçin döwlet suduna arza berse, äri ''men närazydyryn'' diýse-de, aýaly başga birine äre gitse, ol işler ýene-de haramlykdyr. Ol aýal owalky äriniň aýalydyr. Eger-de aýallar köp äre barsalar, kyýamat güni onuň işi muşakgatlykdyr. Jennetde dul erkek we dul aýal adamlar bolmaly däl diýilýär. Şoňa seredilende, ol köp ärli aýalyň hem bir kör-köle berilmegi mümkindir. Aýal adam nebis ogurlygyny etse, onda şol aýaldan başlap şol tohuma haramlyk aralaşýar, onuň ogullary, gyzlary hem özi ýaly nebis ogrusy bolarlar. Bu ýagdaýy siz hemmäňiz bilýänsiňiz diýip umyt edýärin.

Indi şol haramlardan başlap, tä kyýamata çenli şol nesilden önenleriň, eden ogurlyk günäleriniň birnäçe bölegi iň ilki haramlyk eden aýala ýazylýar we dowzahda öz ogurlygyny azabynyň üstüne neslinden önenleriň eden günälerinden hem ýetdik azaryny çekýär. Allatagala ol hakda şeýle diýipdir:
Zynadan saklanyň, takyk ol zyna (nebis ogurlygy) bihaýalykdyr. Öz ärlerini şeýle agyrdan aýallaryň kyýamatdaky jezasy, mis tabaklary dowzah odundan dolduryp, olaryň garynlarynyň üstünden goýarlar. Gep gezdirýän arabozanlary bolsa, olaryň aýal ýa erkekligine garamazdan, dokma darak ýaly ululykdaky demir daraklar bilen etlerini daraýarlar. Hemmämizi Allatagala saklasyn şeýle azaplardan ''ÄMIN!''

(dowamy bar)

HOJA AHMET ahun, Orazgylyç molla ogly