Gurbanlyk - janly kesmek däl, öz Ysmaýylyñdan geçebilmekdir!

GURBANLYK - JANLY KESMEK DÄL, ÖZ YSMAÝYLYÑDAN GEÇEBILMEKDIR!

Bu din - Hezreti Ybraýym pygamberiñ (a.s) dinidir, gana suwsan hudaýlaryñ, mazohistleriñ we sütemkärleriñ dini däl.
Bolup geçen waka adamkärçiligiñ belent nusgasyna ýetmegiñ, ýekemenlikden (egoistlikden) halas bolmagyñ kyssasydyr. Adamy añrybaş kämil derejä we söýgä, paýhasly ynsan hökmünde jogapkärçiliklerini ýerine ýetirmäge päsgel berip biljek islendik zatdan azat erk-eradanyñ deñine göterşiniñ hekaýatydyr...
...Hekaýat bir goçuñ gurban edilmegi bilen tamamlanýar. Bu Beýik Allatagalanyñ taryhyñ iñ uly adam tragediýasynyñ ahyryna degişli islegidir - birnäçe ajy doýurmak üçin goç gurban etmek.
Ybraýym ilkibaşda ogluna ýagdaýy düşündirip "şu taýda seni öz elim bilen gurban etmeli boljak" diýip agzyny açmady. Ahyrynda Allanyñ keremine sygyndy we "Ysmaýyl, düýşümde seniñ gurban edýärin" diýdi! Muny şeýle bir çalt diýdi welin, näme aýdanyny özem eşitmedi. Soñra dymdy. Gorkuly we öçüski göz bilen Ysmaýylyñ gözlerine dikanlap seretmäge mejaly ýokdy. Ysmaýyl kakasynyñ düşen kyn ýagdaýyny syzyp, oña teselli bermäge çalyşýardy. "Kaka, ytagatkär bol we Allanyñ emrini ýerine ýetirmäge ikirjiñlenme. Meni-de ytagatkär bende saý. Men muña döz gelerin" diýdi.
Senem edil Ybraýym kimin öz Ysmaýylyñy Mina dagyna getirmeli borsuñ. Seniñ Ysmaýylyñ kim? Ony diñe señ özüñ bilip bilersiñ, başga biri däl. Belki-de, ol seniñ ýanýoldaşyñ, işiñ, ukyp-başarnygyñ, güýjüñ, jynsyýetiñ, sosial derejäñ, wezipäñ we ş.m... Nämedigini bilemok, ýöne edil Ybraýymyñ Ysmaýyly söýşi ýaly söýýän zadyñ bolmaly. Seniñ azatlygyñdan çilýän, borjuñy ýerine ýetirmäge päsgel berýän, seni güýmeýän, hakykaty eşitmekden we bilmekden saklaýan, jogapkärçilik duýmagyñ ýerine kanunylaşdyryjy bahanalary döredýän we seni diñe gelejekde senden geläýjek kömek üçin goldaýan näme bar bolsa - ine, bular şonuñ yşaratlaryndandyr. Ony hökman gözläp tapgyn. Eger Hudaýa ýakynlaşasyñ gelýän bolsa, Ysmaýyly Minada gurban etmegiñ gerek.
Minanyñ çola künjeginde Ybraýym (a.s) ogly bilen gürleşdi. Saçy-sakgaly bireýýäm agaryp giden ýüz ýaşly gojanyñ ýaşajyk ogly Ysmaýyl durmuşyñ çetinden ýañy giripdi. Diñe Arap ýarymadasynyñ däl, bütin dünýäniñ mawy asmany bular ýaly ýowuz sahnany synlap bilmezdi! Taryh ata bilen ogluñ arasynda geçen bular ýaly gürrüñe henize çenli duş gelmändi. Hiç kimem dostlarça geçen, emma şeýlekin howpurgadyjy gürrüñi hyýalyna-oýuna getirmändi!
Ysmaýylyñ ýerini tutjak janlyny (hudaýýolyny) sen kesgitleme, goý, Allatagala saña ýardam etsin we peşgeş hökmünde ýollasyn. Ol özüne berlen janlyny diñe şu ýagdaýda kabul edýär. Janly diñe Ysmaýyla hutma-hut bolanda hakyky gurbanlykdyr, a ýöne "iller edýär, menem edýän" diýip, malyñ damagyna münmek gassaplykdan başga zat däldir!

Ali ŞERIATI,
eýranly sosiolog, yslam filosofy.

Çeşme: "Haj" (Ataly-ogluñ arasyndaky gürrüñ" bölüminden alyndy.)

Terjime eden: Has TÜRKMEN.