Gyzyl terror: Lenin

GYZYL TERROR

Türkmen jemgyýeti üçünji müñýyllyga uly täzeleniş, düýpli ösüşler bilen gadam basdy. Öz taryhynda köp pajygaly döwürleri başyndan geçiren halk üçin bu şöhratly eýýama abraý bilen, halallyk, çuñ düşünjelilik bilen barmak bu gün beýik maksat bolup durýar.
Geljege uly umytlar bilen garaýan halkymyz geçmişini hem unutmaly däldir. Türkmen halky daşarky döwletleriñ harby, ruhy zor salmalaryndan köp ejir çekdi, ençeme horluklary başdan geçirdi. Halkymyzyñ ajaýyp, göwher ýaly gymmatly milli ruhuna iñ güýçli zarba uran kommunistik ideologiýa boldy. Türkmen jemgyýetiniñ soñky taryhynda esasy rol oýnan, bolşewikleriñ baştutany Leniniñ adamzadyñ tebigy ösüşlerini we akymlaryny ters aýlan taglymatynyñ düýp özeninde sütemden, zorlukdan başga zat ýokdy. Bu hakda anyk maglumatlar we pikirler beýan edýän D.Ýazgulyýewiñ "Gyzyl terror" makalasy siziñ ünsüñizi çekse gerek.

* * *

Her bir halkyñ milli lideri özünden döreýär. Emma, haýp, bu hakykat unudulyp, SSSR döwründe - bu äpet zannyýaman, býurokratik döwleti bikanun agdarylyşyk ýoly bilen esaslandyran kommunistleriñ serdary Lenin emeli görnüşde, tas ähli adamzadyñ "babasyna" öwrülipdi. Ýöne hakykat iru-giç dabaralanýar. Bu günki gün Leniniñ kimdigi, onuñ ýolbaşçylygynda edilen Oktýabr agdarylyşygy, rewolýusiýanyñ soñky netijeleri hakynda aç-açan gürrüñ etmäge uly mümkinçilikler bar. Bizem şol mümkinçilikden peýdalanyp, şu makalamyzda Leniniñ nähili şahsyýet bolandygy, onuñ eden Oktýabr agdarylyşygynyñ netijeleri hakynda dogruçyl maglumatlary bermegi makul bildik.
Leniniñ Simbirskde 22.04.1870-nji ýylda doglanlygyny bilmeýän az-az bolsa gerek. Onuñ maşgalasy tutuşlygyna ors imperiýanyñ syýasy gurluşyny güýç bilen agdarmaklygyñ tarapynda durýan rewolýusionerleriñ pikirdeşleridi. Leniniñ dogany Aleksandr 1887-nji ýylda patyşanyñ janyna kast etmeklige gatnaşanlygynyñ üsti açylansoñ, şol terrorçylykly hereketi üçin ölüme höküm edilýär. Onuñ kakasy Nikolaý Ulýanow bolsa, ogly Aleksandrdanam has öñ özüniñ rewolýusion pikiriniñ gurbany bolup aradan çykypdyr. Lenin ýaşlykdan rewolýusion terbiýe alansoñ, onuñ ganyna heniz ýetginjek ýigitkä, häkimiýeti zorluk bilen basyp almaly diýen düşünje ornapdyr. Haçan-da dogany Aleksandr öldürilende, 17 ýaşly Lenin: "Ýok, men bu ýol bilen gitmerin, ýöne arymy welin, alaryn!" diýipdir. Ol talyplyk ýyllarynda ors patyşasyna garşy rewolýusion göreşe başlapdyr.
SSSR döwründe kommunist alymlar Leniniñ syýasy arena çykmagyny taryhy zerurlyk hasaplap, onuñ amala aşyran Oktýabr agdarylyşygyny kanunalaýyklyk hökmünde aklamaga synanyşypdylar. Emma taryhy obýektiw öwrenen dünýä alymlary W.I.Leniniñ ýolbaşçylygyndaky Oktýabr agdarylyşygynyñ millionlarça adamyñ ölümine sebäp bolan gabahat jenaýatçylykly işdigini subut etdiler. Dogry, XX asyryñ başlarynda, ors sarizminiñ ýöredýän syýasaty bütinleý şowsuzlyga uçrady. Çüýräp barýan patyşalyk sistemasyny halas etmäge synanyşyp, imperator Nikolaý II syýasy toparlaryñ edýän talaplaryna eglişik etmäge kaýyl boldy. Emma kapitalizmiñ çalt ösmegi monarhistik dolandyryşy bütinleý inkär edýärdi. Halkyñ tolgunyşyklary, syýasy toparlaryñ talaplary Orsyýetiñ patyşalyk düzgüniniñ çüýränligini kemsiz subut edipdi. Bu zatlara düşünen Nikolaý II 1917-nji ýylyñ mart aýynyñ başynda dogany Mihailiñ peýdasyna tagtyndan el çekýändigini yglan etdi. Mihail hem monarhistik düzgün bilen uly imperiýany dolandyryp bilmejekdigine akyl ýetirip, şol günüñ özünde patyşalykdan el çekdi. Şeýlelikde, Orsyýetde patyşalyk sistemasy, esasan, gandöküşiksiz ýatyryldy. Şondan soñ fewral buržuaz (köne hasap bilen) 1917-nji ýylyñ fewraly rewolýusiýasy amala aşyrylyp, ýurtda Kerenskiniñ ýolbaşçylygynda wagtlaýyn hökümet dikeldildi. Wagtlaýyn hökümet şol döwrüñ şertlerine görä, kanuny saýlanypdy. Ýöne bu hökümet uzak dowam etmedi. Leniniñ ýolbaşçylygyndaky bolşewikler partiýasy şol kanuny hökümeti agdaryp, saýlaw ýoluny inkär edip, zorluk bilen häkimiýet başyna geçdi. Şundan görnüşi ýaly, Leniniñ terrorçylyk ýoly bilen häkimiýet başyna gelmegine hiç hili taryhy zerurlygyñ bolmandygy äşgärdir. Ol bütin adamzadyñ garşysyna amala aşyrylan jenaýatçylykly pitnedir.
Geliñ, biz Leniniñ gurnan Oktýabr agdarylyşygynyñ näme üçin pitnedigini subut etmäge synanyşalyñ. Birinjiden, Lenin adamzat döräli bäri dowam edip gelýän ewolýusion ösüşi inkär edip, güýç ulanyp, rewolýusion ýoly saýlap alypdy. Emma onuñ saýlap alan rewolýusion ýoly ägirt uly ors imperiýasynyñ ähli ýerinde graždanlyk urşunyñ turmagyna, iñ bärki hasapdan 20 million adamyñ ölümine sebäp boldy. Emma goja taryh adamzadyñ ewolýusion ösüşiniñ dogrudygyna şaýat.
Ikinjiden, işçileriñ proletariat diktaturasyny ykrar edip, rewolýusion ýol bilen sosializmi amala aşyran ýurtlar asyrlarboýy dowsm edip gelýän ykdysadyýeti inkär edip, eýeçiligiñ döwlet eýeçiliginden galanyny güýç bilen ýok etdiler. Eýeçiligiñ ýok edilmegi döwletiñ aşa býurokratlaşmagyna, hususy emlägini ýitiren adamlaryñ biparhlaşmagyna, özbaşdak pikirlenmekden mahrum bolmagyna getirdi. Ykdysadyýetiñ dolulygyna döwlet eýeçiligine geçmegi adamlaryñ işläp ýaşamak höwesini çäklendirdi. Köp görnüşli eýeçiligiñ ýok edilmegi ykdysady bäsleşigiñ ýatyp galmagyna, sosialistik ýurtlaryñ ykdysady sistemasynyñ kem-kemden çagşamagyna eltdi. Bu bolsa, planly ykdysadyýetiñ durmuşa ukyply däldigini bütin dünýä subut etdi. Mysal üçin, ösen sosializme ýeten hasaplanan SSSR-iñ önümçiliginiñ iñ ýokary döwri (1984 ý.) ABŞ-nyñ önümçiliginiñ bary-ýogy 18 %-ne deñ bolupdyr. GDR-yñ milli önümi kapitalistik ösüş ýolundaky GFR-nyñ öndüren milli önüminden jan başyna hasaplanyñda, 10 esse az bolupdyr. Tutuşlygyna alanyñda, 1980-nji ýylyñ ortalarynda dünýäniñ üçden bir ilatyna eýe bolan 15 sany sosialistik ýurtlar Ýer ýüzüniñ 7 % önümini-de öndürip bilmändir. Bu bolsa, sosialistik ýurtlaryñ jan başyna dünýäniñ umumy ortaça görkezijisinden iki esse, ösen kapitalistik ýurtlaryndan bolsa, bäş esse az önüm öndürenligine kepil geçýär.
Üçünjiden, sosialistik ýurtlarda adamzadyñ jemgyýetçilik-syýasy gatnaşygy kem-kemden passiwleşdi. Jemgyýetdäki syýasy çekişmeler, erkin saýlaw, köp pikirlilik unudyldy. Proletariat diktaturasyndan beýleki ähli syýasy dolandyryşlar inkär edildi. Partiýanyñ döwlet işine gatyşmagy çäksiz derejä baryp ýetdi. Ýurdy halkyñ saýlan şahsyýeti däl-de, partbýurokraty dolandyryp ugrady. Bu bolsa, partiýanyñ bähbidini halkyñkydan ileri tutulmagyna getirdi.
Dördünjiden, sosialistik ýurtlarda diñe ýeke-täk materialistik garaýyşly ylym ykrat edilip, idealistik taglymatlar hem dini garaýyşlar gös-göni inkär edildi. Adamzadyñ nesilme-nesil ynanyp gelen dini ynanjy gödeklik bilen basgylanyp, Ýer ýüzünde birtaraplaýyn materialistik taglymatyñ ornaşmagy eden-etdiligiñ köpelmegine, jenaýatyñ çäksiz möçberde artmagyna, mahlasy, adamzadyñ ruhunyñ kesellemegine alyp geldi. Çünki, adamzatdan gizläp edilýän haramylyklaryñ jezasynyñ ýokdugyna ynanan ynsanlar Hudaýdan gorkmazdan, her hili hilegärlik, jenaýat edip başladylar. Adamlaryñ "hemmeler deñdirler" diýen galp şygara ynanmagy, aldanmagy, jemgyýetde ikiýüzlüligi, göripçiligi artdyrdy.

* * *

Bolşewikler häkimiýeti bikanun eýelänsonlar, Wagtlaýyn kanuny hökümetiñ tussag edilmekden halas bolan agzalary özleriniñ soýuzdaşlary bolan Antanta ýurtlaryna kömek bermegini sorap ýüz tutýarlar. Şeýlelikde, gazaply graždanlyk urşy (1917-1920 ý) başlaýar. Bolşewikler Denikiniñem, Kolçagyñam, Ýudeniçiñem, Wrangeliñem eden hüjümlerini çym-pytrak etdiler. Sebäbi bolşewikler Leniniñ görkezmesi bilen halky örän ýowuz şertde graždanlyk urşuna mobilizläpdiler. Birbada işçi-daýhanlaryñ bolşewikleriñ wadasyna ynananlygynam aýtmak gerek. Lenin şol ýyllarda işçi-daýhanlaryñ göwnünden turaýjak "Ýer, ýaraşyk, syýasy deñlik, ylym-bilimi ösdürmek" şygarlaryny öñe sürýärdi. 1917-nji ýylyñ 25-nji oktýabrynda bolşewikleriñ ýolbaşçylygynda geçen Sowetleriñ Bütinrussiýa II gurultaýy bolşewik guramasyny kanuny hökümet hökmünde ykrar edip, urşy ýatyrmak, ýer hakyndaky dekretleri tassyklady. Leniniñ buýrugy esasynda nemesler bilen ýaraşyk şertnamasyny baglaşmaly komissiýanyñ başlygy Troskä ýörite görkezme berlip, ýaraşygy mümkin boldugyça uzaga çekdirip, nemesleriñ arasynda rewolýusion wagzy güýçlendirmek tabşyryldy. Muny duýan nemesler uly ultimatum iberip, 1918-nji ýylyñ fewralynda Orsyýete garşy hüjüme başladylar. Diñe şondan soñ bolşewikler öz hökümetiniñ ýykylmagyndan gorkup, Leniniñ berk talap etmegi boýunça ýurdy kemsidýän masgaraçylykly ýaraşyk şertnamasyna gol çekipdiler.
Bolşewikleriñ ýer hakyndaky çykaran dekreti esasynda pomeşikleriñ ýeri mugtuna döwlet haýryna geçirilip, daýhanlary deñeçer möçberde kärendesine paýlanypdyr. 1918-nji ýylyñ başynda ýerden paý alan janypkeş daýhanlar oñat hasyl ýetişdiripdirler. Şol wagtam Lenin ýurduñ sosialistik rewolýusiýasyny halas etmeli diýen bahana bilen "harby kommunizm" syýasatyny yglan edip, azyk salgydyny girizipdir. Şol syýasat netijesinde daýhanlar ýetişdiren hasylynyñ ählisini döwlete mejbury ýagdaýda bermeli bolupdyr. Oba hojalyk önüminiñem, senagat önüminiñem erkin söwdasy doly gadagan edilip, öz önümini bazarda satan daýhanlar Leniniñ görkezmesi bilen rehimsiz atylyp öldürilipdir.
Leniniñ buýrugy bilen diñe bir ýurtdaky kapitalistleriñ zawod-fabrigi däl, daşary ýurt kapitalistleriniñem ors ykdysadyýetine goýan 16 milliard gyzyl puly (häzirki 160 mlrd dollar) maýalary-da döwlet haýryna geçirilipdir. Eýýäm 1917-nji ýylyñ noýabryndan kapitalistleriñ zawod-fabrikleri millileşdirilip, olaryñ ýurtdan gaçyp ýetişmedigi tussag edilip, köpüsi bolsa dereksiz ýitirim edilipdir. Bolşewikleriñ bu eden-etdiligini ýazgaryp, kapitalistik ýurtlar olar bilen ähli gatnaşyklaryny kesipdiler. Ykdysady gabawa düşen bolşewikler Leniniñ buýrugy bilen ähli ýerlerde gazaply düzgün-tertibi ýola goýdular. Zawod-fabrikleriñ işi togtapdy. Görlüp-eşdilmedik açlyk, graždanlyk urşy halkyñ başyna agyr musallat bolup indi. Ýurtda ýangyç ýetmezçiliginiñ öwezini dolmak üçin halk köpçülikleýim odun ýygmaga sürlüp, ekologiýa kast edilipdir. 1919-njy ýylda RK (b) Ählirus konferensiýasynda Lenin doklad edip, hut şol konferensiýada ol "ýangyş ugrunda göreş biziñ ýaşamak ugrundaky göreşimizdir" diýip, odun ýygmaklygy mundan beýläk hem güýçlendirip, gyşa taýynlykly barmaga görkezme berip, görkezmäni ýerine ýetirmek üçin hiç bir zady gaýgyrmazlygy talap edipdir. Ýurduñ dürli ýerlerinde turan gozgalañlar rehimsizlik bilen basylyp ýatyrylypdyr.
1919-njy ýylyñ 18-23-nji martynda Sowetleriñ Bütinrussiýa III gurultaýynda Lenin ýer alyp, zähmeti bilen bol hasyl ýetişdiren daýhanlara "kulak" diýip tagma basyp, olara garşy ýowuz göreş yglan etdi. Leniniñ kulaklara garşy göreşi SSSR-de tä 1930-njy ýyllara çenli dowam edip, müñlerçe maşgalanyñ dereksiz ýitip gitmegine sebäp boldy.
Häkimiýeti eýelän bolşewikler eýýäm 1918-nji ýylyñ ortalaryna çenli ýurtdaky kommunistik ideologiýany goldamaýan ähli legal partiýalary, metbugaty gadagan edipdi. Leniniñ buýrugy bilen ýurtda guduzlan bolşewikleriñ ýeke-täk "azatlygy" höküm sürüp ugrady. Proletariatyñ serdary: "Ýa biz bilen ýa-da biziñ duşmanlarymyz bilen bolmaly. Üçünji ýol ýok" diýen şygary baýdak edinýärdi. Bolşewikleriñ arasynda başda köp pikirlilik, çekişme bolanam bolsa, kem-kemden Leniniñ gelen netijesi partiýanyñ içinde-de absolýut hakykat hökmünde kabul edilip başlapdyr. Diýmek, bir adamyñ pikiri ilki partiýanyñ, soñra bolsa ägirt uly ýurduñ boýnuna dakylypdyr.
Ors imperiýasynyñ merkezinde häkimiýeti eýelän bolşewikler tä rewolýusiýa çenli formal taýdan "her bir halkyñ öz ykbalyny özi kesgitlemäge hukugy bar" diýen ideýanyñ tarapynda duranam bolsalar, derrew emeli ýol bilen sosialistik rewolýusiýany öñki imperiýanyñ tas ähli ýerinde diýen ýaly amala aşyrdylar. Eýsem näme üçin Lenin Finlandiýa, Polşa, Pribaltika ýurtlaryna garaşsyzlyk berip, ykdysadyýetde yzagalak Orta Aziýa respublikalarynda sowet hökümetini ýeñip üstün çykardyka?! Munuñ ýeke-täk jogaby Lenine Sowet hökümetiniñ çig mal ýapjasy bolup biljek Orta Aziýa respublikalarynyñ gerekligindedir. Şonuñ üçinem ol Orta Aziýanyñ ykdysady yzagalaklygyna bütinleý göz ýumýardy. Finlandiýa, Polşa, Pribaltika döwletlerine erkinlik bolsa, Sowet hökümetini halas etmegiñ hatyrasyna, nemesler bilen 1918-nji ýylyñ 3-nji martynda Brestde baglaşylan şertnama esasynda mejbury berilýärdi. Şol wagt "Biz öz territoriýamyzy keseki duşmanlara bermäli" diýip, ýaraşyga garşy bolan bolşewiklere Lenin şu sözleri aýdyp, olary köşeşdiripdi:
"Biz birinji derejeli Sowet hökümetimizi halas etmegiñ hatyrasyna ikinji derejeli bähbidimizi unudyp, bu şertnama wagtlaýyn razy bolmaly".
Lenin egindeşleriniñ esasy bölegini öz tarapyna çekmek üçin bu şertnama wagtlaýyn gol çekmegi talap edipdir. Şonda Leniniñ tarapyna sekiz, garşysyna dört adam ses berip, Troskiniñ pikirdeşleri bolan ýedi bolşewigem ses bermekden saklanypdyr. Leniniñ özi bilen bary-ýogy sekiz bolşewik bütin ýurduñ ykbalyny çözüpdir. Leniniñ wagtlaýyn razylyk diýmegi "ol ýurtlary amatly wagtda basyp alarys" diýdigidi. Lenin tiz wagtdan diýen sözüni berjaý etmek üçin graždanlyk urşy ýatyşyp, ýurtda asudalyk göküm sürüp ugranda (1920 ý), Polşa garşy hüjüme başlapdyr. Ýöne dünýä döwletleriniñ gatyşmagy hem bolşewikleriñ uly harby ýalñyş goýbermegi netijesinde, ol hüjüm şowsuz tamamlanyp, bolşewikler Polşa bilen ýaraşyk baglaşmaga mejbur bolupdyrlar.
Lenin diñe barly synpa däl, eýsem döredijilik intelligensiýasyna hem gazaply darapdyr. Ol bolşewikleri goldamadyk alymlara, ýazyjy-şahyrlara "buržuaziýanyñ hyzmatkäri" diýip, olary rehimsizlik bilen ýok edipdir, ýa-sa olary daşary ýurda gaçmaga mejbur edipdir. Ylmyñ ýeke-täk materialistik ýoluny saýlap alansoñ, idealistik pikirdäki alymlar, ýazyjy-şahyrlar gös-göni bolşewikleriñ duşmanyna öwrülipdir. A.M.Gorkiý 1920-23-nji ýyllar aralygynda Leniniñ özüne, onuñ iñ ýakyn egindeşleri Rykowa hem beýlekilere sekiz gezek hat ýazyp, dünýä belli birnäçe alymlaryñ, ýazyjy-şahyrlaryñ tussaglykdan boşadylmagyny haýyş edipdir.
Lenin Marksyñ "Din halklar üçin tirýekdir" diýen jümlesini gapyp alyp, dindarlara garşy barlyşyksyz göreşipdir. Eýýäm 1922-nji ýylyñ aýagyna çenli Sowet hökümetiniñ ähli ýerinde metjitlerde azan aýtmaklyk ýatyrylyp, buthanalaryñ iş togtadylypdyr. 1922-nji ýylyñ 19-njy martynda Lenin Troskä ýazan örän gizlin hatynda buthanalardaky altynlary her hili garşylyga seretmezden alyp, olardan hümmetli gyzyl pul ýasap, döwletiñ agyr krizisiniñ ujypsyzam bolsa öñüni almak barada teklip bar. Gynansagam, ol teklip bolşewikleriñ arasynda goldanyp, bir ýyoa ýetmän buthanalardaky altynlar talanypdyrlar. Şondan soñ metjitler, buthanalar köpçülikleýin ýykylmaga başlanypdyr. Din wekillerine hiç hili rehim edilmändir.
Lenin 1920-nji ýylyñ güýzünde graždanlyk urşy, esasan, gutaransoñ, partiýanyñ içini arassalamagy, düzgün-tertibi has berkitmegi talap edýär. Onuñ bu talaby 1921-nji ýylyñ martyndaky X gurultaýda esaslandyrylýar. Diñe 1921-nji ýylyñ 15-nji awgustyndan şol ýylyñ aýagyna çenli 730 müñ kommunistiñ 350 müñ töweregi partiýadan "arassalanypdyr". Olaryñ ykbalynyñ nähili bolandygyny bilmek üçin ullakan akylam gerek däl.
Lenin patyşa maşgalasynyñ atylmagyna görkezme beripdir. Ol buýsanç bilen "Gyzyl terror ak terrora garşy üstünlikli göreşýär" diýer ekeni.
Leniniñ döwürdeşleri çepçi es-er Çernow, kadetler partiýasyndan Izgoýew "Lenin terrorçylykly ýoly bilen amala aşyran sosialistik rewolýusiýasy netijesinde ýeke-täk ganhor hökümdara öwrüldi. Bolşewikleriñ proletariat diktaturasyny perdelenip edýän uly eden-etdilikleri bütin dünýäni tümlüge gaplady. Şeýle-de bolsa, adamzadyñ kanunalaýyk ýaşaýşyny gös-göni inkär edýän sosialistik rewolýusiýa dünýäniñ ýekeje ýurdunda-da parahatçylyk ýoly bilen amala aşyp bilmez" diýip, olar 1919-njy ýylda ýazypdylar. Olaryñ aýdanlarynyñ şeksiz dogrudygyny wagt atly adyl terezi doly subut etdi. Dünýäniñ ýekeje ýurdunda-da kommunistler parahatçylykly ýol bilen häkimiýeti ele alyp bilmediler, diñe ýarag güýji bilen kommunistler gan döküp, häkimiýeti eýelediler. Ýöne bu gün olaryñ asyl maksadyna hemmeler düşündi. Dünýäniñ ähli künjeginde kommunistleriñ sosialistik ideýasy çüýredi. Sebäbi turuwbaşdan Lenin halal jemgyýeti gurmak hakynda pikirem etmändi. Onuñ asyl maksady adamlardan, esasanam, garşydaşlaryndan zalymlyk bilen öç almakdy. Şonuñ üçin Leniniñ leksikonynda "повестить, арестовать, стрелять, наказать, поставить к стенке..." ýaly sözler örän köp gaýtalanypdyr. Ol sözleriñ nähili many añladýandygyny terjime etmändiñde-de düşnüklidir.
Leniniñ özüniñ ykbaly hem gaty ýowuzdyr. Ol bütin ömrüni sergezdanlykda geçirdi, onlarça ýyl gizlenip ýaşady. Ençeme wagtlap türmede oturdy. Sürgünde boldy. Bütin ömrüni öçlülik bilen ors patyşalygyna garşy göreşde geçirdi. Wagtlaýyn hökümetiñ beren demokratiýasyndan peýdalanyp, partiýanyñ açyk işlemegine şert gazandy. Soñra bolsa ol hökümetiñ gowşaklygyndan peýdalanyp, ony basyp aldy. Ors patyşasyndan aryny añryýany bilen ýerine saldy. Lenin halkyñ iñ bir naýbaşy bolan dworýanlary, pomeşikleri, intelligensiýa wekillerini düýp-teýkary bilen ýok etdi.
Köne rus harby strategiýasyny çym-pytrak etdi. Don kazaklary ýaly dünýäni sarsdyran, hemişe ors imperiýasynyñ namys-aryny gorap saklan goşunlaryñ külüni asmana sowurdy. Halklaryñ milli buýsanjyny sowet ideologiýasyna dañdy. Adamzat jemgyýetini synpy nukdaýnazardan böldi. Kapitalistlere, baýlara bolan ýigrenji kemala getirdi. Lenin öz rewolýusion egindeşlerine-de rehim etmedi. Özüniñ kyn gününde tarapdarlary bolan adamlary bolşewige hem menşewige böldi. Lenine bet maksadyny amala aşyrmak üçin "Gyzyl terror" adyny alan repressiw apparat hyzmat edipdir. Ýöne Lenin halka salan musallatynyñ ejirini özi-de çekipdir. Ol 1922-nji ýylyñ 30-njy dekabrynda iñ soñky gezek işläpdir. Şondan soñ onuñ işe çykmaga ýagdaýy bolmandyr. Oña çenlem ol häli-şindi özüne degen awuly okuñ ejirini çekip ýatar ekeni. Onuñ aýal dogany M.U.Ulýanowanyñ ýatlamasynda Leniniñ Staline ejir çekip, gözgyny bolup ýatyp ölenden, çalt öler ýaly zäher getirip bermegini haýyş edendigi aýdylýar. Lenin ýedi-sekiz aýlap akyl-huşuny doly ýitirip, bedeni ysmaz bolup ejir çekip ölýär. Onuñ ömri "Ýakma bişersiñ, gazma düşersiñ" diýen atalar sözüniñ şeksiz dogrudygyny subut etdi..
Lenin amala aşyran sosialistik rewolýusiýasynyñ dünýä ýüzüne ýaýramagyny arzuw edipdir.
Ol 1903-nji ýylda rus proletariatynyñ dünýä rewolýusiýasynyñ awangardy bolmalydygyny ýazypdy. Bolşewiklerin harby soweti 1921-nji ýylyñ martyndaky gizlin ýygnanşygynda 18 bölümden ybarat tezis kabul edilipdir. Şol tezisde Gyzyl Goşunyñ dünýä proletariatynyñ hemaýatçysy bolmalydygy aýdylýar.
Eýsem türkmen halky Oktýabr ynkylabyndan nähili ejir çekdikä? Rewolýusiýadan öñ türkmenleriñ näçedigi hakynda anyk resmi maglumat bolmasa-da, merhum akademik Şamyrat Täşliýewiñ pikiriçe, takmynan, 1915-nji ýyllarda türkmenler üç million töweregi eken. Haçan-da 1924-nji ýylyñ 27-nji oktýabrynda Türkmenistan soýuz respublikasy hökmünde jar edilende, onuñ ilaty zordan bir milliona ýetipdir. Bar aýdalyñ, bir million türkmen daşary ýurda gidendir, çünki ata-babalarymyzyñ birentegi watanyny terk edip, zordan başyny gutarypdyr. Lebapda uly pir Gyzylaýak halypanyñ yzyna düşüp, 200 müñ töweregi türkmen Owganystana geçip, ölümden halas bolupdyrlar. Emma galan bir million türkmeniñ başyna näme düşendigi belli däl. Türkmenistanda milli däp-dessur, medeniýet, sungat, dini ynanç depelenip, bolşewik medeniýeti, ideologiýasy zorluk bilen ornaşdyrylypdyr. Bolşewikler ýurt Garaşsyzlygy diýen düşünjäni ýok etmek üçin hiç zatdan gaýtmandylar. Ýöne Hudaýa şükür, Leniniñ guran aýylganç imperiýasy ýykylyp, öñki sowet respublikalary öz milli liderleriniñ ýolbaşçylygynda garaşsyz döwlet boldular.
SSSR-iñ döremegi dünýä halklaryna uly sapak boldy. HER BIR HALK ÖZ MILLI BÄHBIDINI UNUDYP, KYNÇYLYKDAN HEDER EDIP, ÖZ YKBALYNY ÝALAN WADALARY BERÝÄN TERRORÇYLYKLY TOPARLARYÑ YGTYÝARYNA BERSE, şol terrorçylykly toparyñ häkimiýet başyna gelip, SSSR ýaly şeriñ şalygy bolan döwleti esaslandyryp bilýändigini aýan etdi.
Şol sebäpli biziñ geljekde şeýle terrorçylygyñ gurbany bolmazlygymyz üçin Ata Watana ak ýürekden hyzmat etmegimiz gerek.

© Döwletmyrat ÝAZGULYÝEW.

"Edebiýat we sungat" gazeti, 1999 ý.