Menikli tazyñ wepasy / hekaýa

MENIKLI TAZYŇ WEPASY

Çar tarap daglyk bolansoň bu ýerlerde Gün doganda ilkinji şöhlesi dag başyny ýagtyldyp, ýaşanda-da soňky ýalkymlary dag gerişlerinde eräp gidýär. Dünýe döräli bu şeýle. Bu düzgüni ony döreden üýtgedäýmese üýtgedip biljegem ýok.
Ýazyň ýyly Güneşine seredip, wagt bar ýaly görünse-de, onuň duýdurman dagyň aňyrsyna aýlanjagyny aňyndan geçiren Diňli uludan dem aldy. Mydamam öňüne has umytly garaýan, şahandaz inisi Deňli onuň egnine kakdy.
- Golaýyna-da geldik, Gysyň jaryna ýeteli, şonda-da hiç zat duşmasa bu gün tüýs bolmajagy.
Bahar paslynda deňizem öňküsinden owadan tolkun atarmyş diýýärler, dag içinde-de dünýäň günden-güni zyýada. Daglyk ýerde doglup, bileni-biteni dag, özlerem dagyň bölegi ýaly daýaw ekiz ýigitler heý muny duýmajakmy? Arman, irdenki alan towşanlary diýäýmeseň olaryň bu gün awlary oňmandy. Dogrusy, şol towşanam çöpüň içinden çykaryp, kowalap-kowalap, surnukdyryp alan ýantazylary Meniklidi.
Bürgüdiň goşa ganaty ýaly islendik meselede deň gopýan ekizler yza – öýe-de dolanjak bolmadylar, ýa başga bir uguram saýlamadylar. Ilerligine, Gysyň jaryna tarap ugradylar. Şol ýerler awuň iň bol ýeridi. Oňa derek Gysy adyny töweregindäki gaýalary biri-birine gysylan ýaly golaý ýerleşýändigi üçin alan, bu jar çuň hem tokaýlyk bolansoň onda aw awlmak kyndy.
Gysa gidýän ýoda dardy. Ekizleriň biri öňden beýlekisi yzyrakdan barýardy. Köplenjem, häzirem öňdäki Diňlidi. Agasynyň berdaşly eginlerine seredip barşyna Deňli on alty-on ýedi ýaşlaryndaka, kakalaryny öýde goýup, daga ilkinji gezek özbaşdak gaýdyşlaryny ýatlady.
Şol günem edil şu ýoda bilen barýardylar.
- Diňli men-ä murtumy syrjak.
- Hä? Oň çykany haçan, eýýämem syrjak diýýäň?
- Aý, murt saňa gowy gelişýär.
- Men-ä gaýta saňa gowy gelişýär diýip ýördüm.
- Meni oýnajak bolýaňmy?
- Oýunmy, däldigini şu wagt aýna bolaýsa bilerdiň.
- Gaýyp dellekçidäki ýaly aýnamy?
Tutuş jelegaýda ýeke adamda aýna bardy, olam Gaýyp dellekçide. Ol her kimiň başyny syryp berenden soň: „Aýna seret-de, özüňi bir tanap gal” diýip, degişerdi hem el ýalyja aýnasyny uzadardy. Ekizlere bolsa: „Size aýna gerek däl, biri-biriňize seredäýiň” diýerdi. Şonda Deňlem degişgenlikde dellekçiden kem galmajak bolup, aýnany alyp, bir özüne, bir Diňlä seredip: „Dogrudanam, bu ikisiniň haýsysy menkäm-aý” diýip, hezil edip gülüpdi.
Ýadyna düşen bu waka Deňlini häzirem ýylgyrtdy. Ýadawlygyny aýryp, süňňüni ýeňletdi. Awuçylykda şeýdip geçen gowy günleri ýatlamak, ýürekden ýylgyrmak, suwda ýüzýänleriň ellerini batly hereketlendirip, öňe okdurlyp barýarkalar arasynda kellelerini suwdan çykaryp dem alyşlary ýaly bir zat bolsa gerek. Çünki aw ýyljyraklap edilýän iş däl. Ýeke ädimiňem artykmaç ätmersiň. Ýylçyr gaýalarda aýagyň taýyp ýykylmazlygyň, hasam awyňy gapyl basmagyň üçin mydam ädimiňi dürs, saýhally basmalysyň.
Medresäniň oňa gatnaýanlary gitdiçe sypaýylaşdyryp, häsiýetini ýumşadyşy ýaly, awyçylygam öz şertlerine uýgunlaşdyryp, ekizleri beýleki obadaşlaryndan tapawutly edipdi. Olaryň dag daşlary ýaly bedenleri berk, garaýyşlary sowuk, hereketleri çürt-kesikdi. Diňe awda däl, oba içinde-de, gaty zerur bolaýmasa, olar geplemezdilerem, gözleri bilen düşünşer oturardylar.
Deňli ýüzüni ýokary galdyrdy. Ýaz şemaly bulutlary ýüküni ýeňletmägede goýman dag başyna üýşürýärdi. Bulutlar ýönelige üýşmez, üýşensoňlar, ýagarmyka ýagmazmyka diýip oturmaly däldir, dag ýerinde çagba öwrülmek olar üçin hiç zat.
Deňli agasyna ýüzlendi:
- Ýagyş ýagarly görünýärmi?
Diňlem bulutlaryň bir tarapa akyşyna seretdi-de:
- Ýaz ýagyşydyr – diýdi.
Ýazyna ýagyş güýzüň ýa gyşyň ýagyşy ýaly çapgyn, sowuk bolmaýar. Bir zada penalap ýetişseň, çaltam geçip gidýär. Gyşyň ýagyşyna galma, ýazyň ýagyşyndan. Asmandan inýän şol bir damjalar gyşyna doňduryp barýandyr, ýazyna welin şähdiňi açar.
Deňliň deňinden barýan Menikli birden gozgalaň tapdy. Deňli sakga durup taza seretdi. Diňlem şobada saklandy. Menikli ysyrganyp gulagyny keýerdýärdi, gözi jar tarapady. Deňli onuň bagyny çözdi. Emma tazy öňe okdurlyp gidibermedi. Diňli inisine çala elini galgadyp, öňe ýöremegi dowam etdireli diýip yşarat etdi hem düýäň örküjinden ulurak, öňdäki gara daşa tarap ümledi. Şol daşdan aňryk eňňit başlanyp, aňyrsy tokaýlyk jardy. Ekizler daşa tarap ýakynlap ugradylar. Ýüzüňi sypap geçýän salkyn şemalam şol tarapdan ösýärdi. Awçy halky şemal öňünden bolsa begenýär. Şemal yzyňdan össe awuňy ürküzer ýörersiň.
Loňkuldap öňe düşen Menikliniň henizem rahatlaşmaýandygy Deňlini begendirdi. Diýmek, aw uzakda däl. Daşyň deňine ýeten Diňli çalt çommaldy. Bu awy göreňde edilýän hereketdi. Deňli doganynyň ýanyna çaltyrak ýetjek bolmagyň deregine, ädimlerini öňküsindenem has eserdeň basmaga çalyşdy. Öňde Menikli ýer bagyrtlap, Diňlem ýapyrlyp otyrdy.
Ýigrimi ýaşyň gyzgyn gany kükregiňi ýaryp barýarka, şeýdip ýuwaşdan-ýuwaş ädimlemek, syçanyň hininden çykaryna garaşyp oturan pişik ýaly gymyldaman ýapyrlyp oturmak awyçylygyň hem kyn, hem gyzykly ýeridi. Awuňy ele salaňsoň, näçe joşsaň joşuber! Ýöne ekizler şonda-da kelpeňlik etmejek bolup, diňe nesibelerindäki zady alandyklaryna düşünip duransoňlar üýtgeşik joşmazdylar. Berekella diýýän ýaly biri-birlerine serederdiler, şolam ýeterlikdir.
Belki keýik sürüsiniň üstünden barandyrlar?! Yhlasa myrat! Deňli agasynyň deňine ýetende süri bolmasa-da, hol aşakda, jaryň ugrunda bir äpet goçuň başyndaky gijini ýatyrmaga çalyşyp, uly arça daragtyna şahyny oýkap dyranyny gördi. Arman, goç peýkamyň oky ýeterden daşdady. Oňa golaýlap bolsady, ýa özi atyma gelse? Menikliniňem iki gözi goçdady. Ýöne awuň tazylyk däldigine düşünýän ýaly ol eýeleriniň etjek hereketine garaşyp, gymyldaman ýatyrdy.
Diňli inisine üm bilen şu taýda garaş diýip, goçuň çepinden aýlanyp ony bärik gaçar ýaly etmek niýeti bilen aşaklap ugrady.
Agasy gideni bilen Deňli sagdakdan bir ok alyp goçy nyşana aldy. Ol sähel bärligine gaçsa bolýar. Deňli peýkamynyň ýüzündäki her uran awundan soň edýän belliklerine seretdi. Olaryň sanynyň häzir ýene bir çyzyk artmagy gaty ahmal. Belki, Hudaý!
Diňli goç bilen ara bir gerişi salyp, pişik basyşyny edip, aşaklap barýardy. Ol hem aşak düşýärdi hem goçy inisiniň gözi bilen görmek üçin arasynda gaňyrlyp yzyna seredýärdi. Inisiniň ýaýyny gezäp durşuny görüp, goçuň ýerini üýtgetmänine göz ýetirýärdi. Töwereginden bihabar goç, dogumyna bäs gelip bilmän, götinjekläp arçany süsýärdi, inçejik aýaklary bilen ownuk daşlary peşäp töwerege pytradýardy. Şu bolşuna ol özüne nähili howp abansa-da duýarly däldi.
Diňli eýýäm onuň deňine ýetipdi. Ol ýuwaşlyk bilen aradaky gerşe çykyp ugrady. Gerişden boýnuny uzadyp, goçuň daş tozadyşyny gördi. Goç häzir ony göräýse ýokarlygyna – Deňliň duran ýerine ýa-da aňyrlygyna jaryň içine tarap gaçmalydy. Ýöne keýikler agaçlaryň arasynda bat almak kyn düşensoň aňsat jara – tokaýlyga gaçmaz. Gerşi aşan Diňli agaçlara, uly daşlara bukdaklap gelşine sähel salymdan goç bilen aralygy gowy ýygyryp, ýaýyndaky oky nyşanadan sypdyrjakdy. Muny aňyndan geçiren Deňlem goçy agasyndan öň özi awlamak üçin ýuwaşlyk bilen aşaklap ugrady. Birdenem goç sakga durdy-da, temegini göge tutup ysyrgandy. Ýokardan köwsarlap inen şemal goça özüne tarap barha ýakynlaýan howpy aňdyrdy. Goça jar tarapa gaçmakdan başga alaç galmady. Agaçlaryň seýregiräk ýerini saýlap, ol iki bökende gözden ýitip gitdi. Ahmyrly atylan oklar howada şuwlap, boş ýere sanjyldylar. Diňli awlaryny gaçyranlaryna gaharly daş ýumruklady.
Galyň gara bulutlardan gaýdan ilkinji damjalar Deňliň çermelen, gyzgyn golaryna, ýüzüne damdy. Iri-iri damjalar Diňlini köşeşdiren bolmaga çemeli onuň gaşlary ýazyldy. Dogrusy, indi etjek alajyňam ýok. Ol jaryň ugry bilen inisine tarap dyrmaşyp ugrady. Nazarlary biri-birine ýeter ýaly golaýa gelende ol inisiniň müýnli gözlerini gördi. Diňli onuň egnine kakdy.
- Zyýany ýok.
- Uly awdy-da...
Onam öz günäleri bilen sypdyrdylar. Nätjek, soňky puşman, başa duşman, geçeni geçdi bilenden gowsy ýok.
Damjalar gitdigiçe gürelip, sähel salymda çagba ýazdy. Gelen ýagyş arçaň aşagynda penalardan güýçli boldy. Ol şeýlebir güýçli ýagmaga durdy, damjalaryň gürlüginden ýaňa iki ädim öňüň görnenokdy. Ekizler çaltyrak, beýigiräk ýere çykmasalar siliň ugrunda galmaklary ahmaldy. Olaryň aýagynyň aşagyndaky daşlar edil ereýän ýaly akyp, aşak süýşýärdi. Çagbaň güýjüne ýylçyr gaýalaryň ýüzünden bulaklar akyp, göz açyp-ýumasy salymda däli sile öwrüldi. Sil jaryň ugry bilen, hälki gaçan goçy kowalaýan ýaly, ekizleriň edil on ädim aşak ýanyndan, towlanjyrap, uly-uly daşlary top togarlan ýaly öňüne alyp, agaçlary goparyşdyryp akyp başlady.
Diňli zordan bir ädim ädip Deňlini gujaklady. Häzir ýykylaýdygyň sil alyp gitjekdi. Indi olar dört aýak, biri-birinden berk ýapyşyp ýokarlygyna hereket etmäge başladylar. Iküç gezek yz-yza ýiti ýyldyrym çakdy. Birdenem Menikliň çyňsan sesi eşidildi. Ekizler töwereklerine garanşyp, tazylaryny gözlediler. Emma ýagyşyň derdinden töwerek çap-çaldy, iki ädimden aňryň saýgartmaýardy. Üznüksiz çyňsaýan Menikliň sesi ekizlerden barha daşlaşýardy.
Jardan çykyp aýaklaryny basýan ýerleri berkeşensoň doganlar biri-birlerini goýberdiler. Tazylarynyň sesiniň gelmesi galdy. Çagba ýokarlara süýşen bolmaga çemeli, güýçli ýagyşyň, siliň güwwüldisi daga ýaň salýardy.
Golaýlaryndaky gaýaň köwülen ýerine Deňliň gözi düşdi. Guruganlyk bolanda iki bökeňde baraýmaly, bäş ädimlikdäki gaýa ýetmek üçin ekizler görgi baryny gördüler. Her niçigem bolsa biri-birine tekge berip ekizler gaýa ýetdiler. Aňyrrakdan bir ýerden aýlansaň köwe eltýän ýoda-da bardy. Ýöne häzir aýlanara ýagdaý ýokdy. Diňli iki tarapyna garanjaklady. Soňam iki eliniň barmaklaryny biri-biriniň içinden geçirip Deňlä ümledi. Deňli derrew agasynyň ilki eline, soň egnine basyp köwe çykdy. Soň Diňlem taýynyň uzdan elinden ýapyşyp, ýokarlygyna dyrmaşyp çykdy. Üçünjimiz hany diýýän ýaly ekizler biri-birlerine seredişdiler. Kiçiräk diýmeseň köwüň içine ýagyş urmaýardy. Siliň suwy ýeterdenem ol ýokardady. Ýagyş kiparlan ýaly boldy. Deňli durup bilmän Menikliň adyny tutup gygyrdy. Emma sesi bäş ädime-de ýaýramady. Dagyň öz gohy özüne ýetikdi.
Köwüň bir böwründe bu ýerde ozal düşlän awyçydan galan ep-eslije odun çaşyp ýatyrdy. Doganlar billerindäki çakmak daşy çykaryp ot ýakmaga girişdiler. Ýazyň güni bolsa-da, entek oduň ýylysynyň ýakymy bardy. Endamlaryna ýelmeşip duran eşiklerini guratjak bolup doganlar oda ýakyn oturdylar. Siliň sesi güýjemese peselenokdy.`
Sil Menikli bilen bile onuň awlanja towşanynam äkiden bolmaga çemeli. Deňli egnindäki aw torbasyny goça tarap ýakynlamaga başlanda ýere taşlanyny ýadyna saldy. Diňli elindäki kesewisi bilen közleri köwden daşary süýşürip, ýerlerini giňeldip durşuna:
- Bizi Alla gorady – diýdi.
- Diňe bizi däl, gaçyrmadyk bolsak, goçam sil alsa alardy.
Diňli inisiniň sözüne ýylgyrdy.
- Eger ony uraýan bolsak, awumyza başagaý bolup, özümizi sile aldyrybam bilerdik.
Deňli agasynyň aýdanlaryny tassyklap başyny atdy-da:
- Silden nätdikä, goç gacyp ýetşdimikä? – diýdi.
Awyçylardan ürküp jaryň tokaýlygyna urduryp giden goç sildenem gaçyp ýetişipdi. Ol siliň geljegini aňan ýaly badyny ýatyrman garşydaky kerte çykdy. Kertiň üstünde gymyldaman ýagyşa ýuwunyp durşuna, goç aram-aram burnuny parladyp, tutuş durky bilen silkinýärdi-de, ýene öňküsi ýaly temegini göge tutýardy. Ol birki günlükde ýaş goçdan ýeňilip aýrylmaly bolan sürüsiniň ysyny küýseýärdi. Aşakdaky sil oňa hiç zat ýalydy.
Hakykatdanam oňa howp beýik gaýa tarapdan gelmelidi. Gaýaň düýdünde ýagyşyň geçerine garaşyp, aç ýolbars ýatyrdy. Ýolbars ýagyş kiparlandan kertiň üstünde duran goçy saýgardy. Arman goç bilen aradan däli bolup sil akyp ýatyrdy. Oňa siliň geçerine garaşmakdan başga alaç ýokdy.
Dag içinde garaňky çalt düşýär. Ýagyş diňip, bulaklaryň akmasy galansoňam, badyny gör nirelerden alyp gaýdýan siliň sesi uzak wagtlap ýatmady. Dar köwüň içinde doganlar ýanaşyk otyrdylar. Diňli göwnüne Menikli bir daşyň düýbünde busup galan ýaly boldu-da, köwden aşak boýnuny uzatdy. Emma gözüne ilen zat bolmady. Ol Menikliň adyny tutup ýene birki gezek gygyrdy. Menikliden jogap eşitjek bolýan ýaly doganlar diňşirgendiler. Emma siliň sesinden başga hic zat eşidilenokdy.
Diňli hem özüni, hem inisini köşeşdirjek bolup:
- Itiň jany berk bolar, sil alanam bolsa aňsat ölmez – diýdi.
Agasynyň bu sözlerine rahatlaşan Deňlä golaýynda ýerleşen Diňliň dem alyşam eşdilip durdy. Ol:
- Bu dünýä gelmänkäk başlanan ömrümiziň dokuz aýynam biz şeýdip, dar ýerde gysylşyp geçirendiris – diýip ýylgyrdy.
- O günlerden bir zatlar seň ýadyňda-da galandyr.
- Aý, ýok, ony diýsem ýalançy.
- Ýat onda, uzakly gün ýadamadyňmy?
- Uzakly gün hiç-le, ýaňy seni ýokaryk çekip bilmezmikäm öýdüp, gorkyma gaty ýadadym.
Inisiniň bu henegine Diňli jogap bermedi. Uzak wagtlap Menikliň aladasy doganlaryň aňyndan çykmady.
Olar ertesi irden oýananlarynda elhenç görnüşe gözleri düşdi. Düýnki al-ýaşyl öwsüp duran jaryň owadanlygyndan nam-nyşan galmandyr. Sil jaryň kä ýerlerini öňküsindenem çuňaldyp gyralaryny opurypdyr. Suwuň ýaýrap akan ýerlerinde bolsa äpet daşlaryň arasynda bilinden omurlan arçalar köklerini Asmana tutup ýatyrdylar. Olaryň arasyndan hezem şillirdäp bulanyk suw akýardy.
Köwüň öňünden geçýän inçe ýodajyk bilen ekizler aşak indiler. Olar Menikliň maslygyna duşmakdan gorksalaram iki gözleri siliň geriren daşlarynyň, döwen agaçlarynyň arasyndady. Kim bilýär ýaraly ýatandyr?!
Jaryň gutaraýmanka öwrüm edýän ýerinden geçeňsoň, öňüňden çeşme сykmalydy. Olaryň ümzügi şoňa tarapdy. Jardan çykaýmaly bolanlarynda öňden barýan Diňli aşak oturdy. Hiç zat görmese-de, Deňlem çommaldy. Şol oturşyna çalarak öňe süýşüp seretse, düýnki goç ýoluny ýitiren ýaly öwrümiň aňry ýüzünde, düňderlişip ýatan arça töňňeleriniň arasynda, gidere ugur tapman keýerjekläp ýör.
Minneti inçejik aýaklaryndan çekýän goç aç ýolbarsdan uzakly gijesini gaçyp geçirip, henizem özüni dürsäp bilmän ýördi. Emma edil garaşyp oturan ýaly öňünden çykan häzirki howp oňa gutulmaga maý bermedi. Peýkamdan çykan goşa ok goçdan sowa geçmedi. Alla berse guluna, getirip goýar ýoluna diýleni boldy. Ekizler billerinden ak saplylaryny çykaryp, haýal etman, uran awlaryny soýmaga girişdiler.
Başga aňsadyrak aw duşmazmyka diýip seňkildäp barýan ýolbars birden özünden sap atyp gaçan goçuň ganynyň ysyny aldy. Göni ysyň gelen tarapyna gaýtdy. Şol döwürlerde üstlerinden däriň ysy gelmänsoň ýyrtyjy haýwanlar adamlary özlerinden asgyn hasaplardylar, olardan beýle bir çekinip barmazdylar. Gaçyran awuny soýup oturan iki awuçyny esli aralykdan gören ýolbarsyň gözüne olar hiç zatça-da görünmedi. Ol gara daşyň aňyrsyndan çykdy-da, ekizleriň üstüne ok ýaly atylyp gaýtdy.
Şol wagt biri egninden çeken ýaly, yzyna sereden Diňli üstüne gelýän ýolbarsy görüp ýetişdi. Ol aljyrap, aýagy taýyp, gapdalyndaky uly töňňäň düýbüne ýykyldy. Muňa garaşmadyk ýolbars badyna Deňlini egni bilen kakyp, ony läşden hol beýläk oklady. Awuçylaryň ikisindenem ýeňil dyndym hasap eden ýolbars işdämenlik bilen goçuň çalynan damagyna agzyny urdy. Ýatan ýerinden diňe Menikliň reňkindäki ullakan göwräniň deňinden atylyp geçenini gören Diňli ýolbarsyň agyz urany taýydyr öýdüp onuň arkasyna hopba boldy hem elindäki ak saplysyny ýetşibildiginden işletmäge başlady. Muňa garaşmadyk ýolbars hyňralyp arkasyna aýlandy. Diňli bir eli bilen ýolbarsyň saçyndan penjeläp, beýleki eli bilenem pyçagyny onuň ýüregine ýakyn ýerden sançmaga çalyşýardy. Arman pyçak Diňliň sag elindedi. Şonda-da böwründe agyry duýan ýolbars silkinende Diňli hol beýläk ýazylyp gitdi. Ýolbars onuň bilen bellisini etmek isleýän ýaly läş bilenem bolman Diňlini aşagyna alyp kellesinden agyz salmakçydy. Onýança ýerinden turup ylgap gaýdan Deňlem özüni ýolbarsyň üstüne oklady. Ikinji biriniň üstüne bökenine aljyran ýolbars aşagynda iki ýana çabalanýan Diňliň kellesine agyz urmaga maý tapmady. Oňa derek Diňliň aşakdan ýüregidirdä diýip uran pyçagy sanjylmaly ýerine sanjyldy. Diňli ak saplysyny sanjylan ýerinde towlap soň yzyna sogurdy. Ony ikinji gezegem ýolbarsyň böwründen sançdy. Emma yzyna sogurmaga ýetişmedi. Deňliňem ýokardan urýan urgularynyň agyrsyna şydaman ýolbars it oturşyny edip yzyna çökdi. Ol üstüne bökenden dynmaga çalşyp, birýana togarlandy-da zordan aýagynyň üstüne galdy. Onuň hereketleri gowy haýallapdy. Ýolbars Diňliň üstünden aýrylan badyna, Deňli gözi ýok ýaly doganyny bagyrtlap, ony gyra çekmäge durdy. Ýolbarsyň aýak üstüne galanyny görüp, Deňli Diňlini ýerde goýup dikeldi. Garpyşaýmaly bolanda Deňli sesiniň ýetdiginden „Agam jan” diýip gygyrdy. Elinden-aýagyndan, bedeniň hiç bir agzasyndan özüne kömek bolmadyk wagty haýwan-ynsan iň soňky güýjüni sesine goýýan bolmaga çemeli. Ýolbarsam erbet arlady-da jaryň oý ýerine agyp gitdi. Mundan artyk hereket edip bilmän damarlary dartylyp, doňup duran Deňliň ýolbarsyň ýykylanyny görüp süňňi gowşady. Aýaklary özüni götermän lampa aşak oturdy. Şol oturşyna-da essi aýylyp ýykyldy... Bir haýukdan Deňliň gulagyna Menikliň üýrýän sesi eşidildi. Ol munuň huşudygyna-da, düýşüdigine-de düşünmedi.
Hakykatdanam üýren Meniklidi. Ýagyş güýjäp başlanda ýyldyrymdan gorkusyna jara tarap gaçan Meniklini sil alypdy. Towlanyp akýan suwuň badyna ol kä ýerde daşa urulýardy, kä ýerde uly töňňelere. Ýöne tazy janawarda agram barmy, urulan ýeri awunsa-da, hiç ýeri döwülmän, ýyrtylman ol tä siliň bady ýatýança akyp gitdi. Akmasy galan badyna-da, ol suwdan çykyp obalaryna tarap ylgady. Gapylaryna baryp, burnuny ýere sokaýjak ýaly bolup, duran ýerinde aýlandy hem erbet uwlady. Ekizleriň enesi tazyny gujagyna aldy. Ol tutuş göwresi bilen galpyldap durdy. Gözleri ýetimiň gözleri ýaly gussadan doludy. Ene tutuş obany örüzdi. Oba adamlarynyň ýygnanany görüp, Menikli öňe düşdi. Paltamydyr, pilmidir eline ilen zady ýarag edinen adamlar, ylgawyny ýazdyrman Gysyň jaryna tarap barýan Menikliniň yzyna zordan eýerýärdiler. Olar jara ýetiberenlerinde ýolbarsyň sesini eşidip sakga durdylar. Emma it wepasy Meniklide gorky-ürki goýmandy. Ol gaýta öňküsindenem badyny gataltdy. Itiň batyrgaý ylgap barşyny gören adamlar ýene onuň yzyna düşmeli boldular. Wakaň bolan ýerine ýetenlerinde olar bir gapdalda ekizleriň, bir gapdalda-da ýolbarsyň, iki arada-da goçuň läşiniň ýatanyny gördüler. Olar wagtynda gelip ýetişipdiler, ekizleriň demi gelip gidýärdi. Ajaly ýetmedige ölmek ýok. Tebibiň yhlasy ýerine gowşup kyrk gün diýlende ekizler aýak üstüne galdy.
Bu wakadan soň Gysyň jarynyň öwrüm edýän ýerine Ýolbarsly öwrüm diýen at galdy. Ýolbarsa diýdirýändirler: „On awyçydan gorkmaryn, iki dogandan gorkaryn. On awyçyň birine topulsam dokuzysy gaçar. Iki doganyň bolsa biri beýlekisini taşlap gaçmaz”. Bu gürrüňem şo döwürlerden galanmyş.
Çar tarap daglyk bolansoň şu günlerem bu ýerlerde Gün doganda ilkinji şöhlesi dag başyny ýagtyldyp, ýaşanda-da soňky ýalkymlary dag gerişlerinde eräp gidýär. Dünýe döräli bu şeýle. Bu düzgüni ony döreden üýtgedäýmese üýtgedip biljegem ýok.

Ylýas AMANGELDI.

# ekizler2.com