Gelmezinden owal eliñden bir kär

Dünýä edebiýatynyñ ägirt uly wekilleriniñ biri külli Gündogaryñ göz guwanjy, Muslihitdin Abu Abdylla Sagdynyñ (XII a.) nesillere goýan edebi mirasy gözelligi, nepisligi, akyl hem pelsepe çuñlugy bilen özüne bendi edýär.
Sagdynyñ döredijiligi hemişe-de dünýäniñ läheñ-läheñ şahyrlaryny, ýazyjylaryny, alymlaryny gyzyklandyryp geldi, çawy jahana dolan şahyryñ ganatly setirleriniñ ýeten künjünde ony okaýardylar, lezzet alýardylar. Baryp XVIII asyrlarda hem Ýewropada Sagdyny oñat bilýärdiler, meşhur nemea alymy Gýote Sagdynyñ poeziýasy bilen içgin gyzyklanyp, şahyryñ ýokary çeperçiligi, päk ahlak-adamkärçilik pikirlerini öñe sürýän şygyrlarynyñ äheñinde özüniñ ajaýyp goşgularynu döredipdi.
Sagdynyñ türkmen klassyky edebiýatyna hem täsiri çäksizdir. Ol Döwletmämmet Azady, Magtymguly, Andalyp ýaly şahyrlaryñ ykrar eden ruhy halypalarynyñ biridir. Arap-pars dillerinden oñat baş çykarýan edebiýatyçy alym, merhum Rahman Rejebow özüniñ bütin manyly ömrüni Sagdynyñ döredijiligini öwrenmäge, eserlerini türkmen diline terjime etmäge bagyşlady. Emma sowet düzgüni ýyllarynda türkmen alymyna Sagdynyñ eserlerini dolulyguna çap etdirmäge mümkinçilik bolmady. Gynansak-da, gazet sahypalarynda aram-aram çap edilendigini hasaba almasañ, Garaşsyzlyk ýyllarynda-da Sagdynyñ eserleri türkmen dilinde aýratyn kitap görnüşinde neşir edilmedi. 
Şeýle-de bolsa, alym Rahman Rejebow Sagdynyñ ölmez-ýitmez "Gülüstan" we "Bostan" atly eserlerinden bölekleri çap etdirip, türkmen okyjylaryny juda begendiripdi.
Gelejekde hem Sagdynyñ ýokarda ady agzalan eserlerini we beýleki gazaldyr goşgularyny yzygiderli saýtymyzda okyjylarymyzyñ dykgatyna ýetirip durmagy maksat edinýäris. Alymyñ şahsy arhiwinde saklanýan bu terjimeler saýtymyzyñ okyjylaryna ajaýyp edebi serpaýymyz bolsun.

▶ GELMEZINDEN OWAL ELIÑDEN BIR KÄR

Işle tä eliñden gelýän wagtynda,
Gelmezinden owal eliñden bir kär.

Ady meşhur bolan şanamalarda,
Rüstemdir, ok ötmez ý Isfendiýar.

Görelde üçindir aga-beglere,
Bu dünýä galandyr köpden ýadygär.

Munça köpler gitdi, emma, eý, ýeser,
Almadyñ olardan hergiz ygtybar.

Eý, tohumdyñ sen garynda bir zaman,
Bir wagtda süýt-bilen geçirdiñ mydar.

Tä soñra boý aldyñ, ösdüñ, ýetişdiñ,
Serwi boýly bolduñ, görmegeý bir är.

Şeýle hem bolduñ bir atly goç ýigit,
Söweş meýdanunda bir goçak serdar.

Ol gören zatlaryñ galmady biri,
Ýene görjekleriñ galmaz berkarar.

Ir-u-giç bu heýkeliñ, dik kamatyñ,
Tozuny sowuryp, ýel eder gubar.

Galsa bir ýagşy at galsa adamdan,
Ýegdir altyn saraý salandan, eý, ýar.

Nirede häzirki paýymyz biziñ,
Kim biler geljek ýyl başyñda ne bar.

Getir, gardaş, gözel mazmunyñ bolsa,
Dagy zyba şekilden-ä men bizar.

Hiç bilermiñ akyl ýagşy ýa-da jan,
Men diýeýin eger bolsañ hyrydar.

Adamynyñ akly gerek başynda,
Bolmasa gury jan eşekde-de bar.

Dünýäniñ gerdişi almazdan owal,
Eliñden gañyryp, erki-ygtyýar.

Harman gerek bolsa, tohum sal ýere 
Genç isleseñ talabynda çek azar.

Geç kişiniñ ownuk-uşak günäsin,
Ulug ýaradandyr seni Biribar.

Geçgin ýazygyny ötünç isläniñ,
Bir pena gözläni gaýtarma, zynhar.

Pozma geçenleriñ ýagşy adyny,
Galar ýaly ýagşy adyñ berkarar.

Şalara ýaraşmaz gije hem gündiz,
Meý içip, meýmiräp ýatmaklyk humar.

Mysapyr düşene merhemet eýle,
Ýagşy adyñ bilen goý dolsun diýar.

Mazlumyñ dañdanky nala gysajy,
Berk gysar zalymy, boluñ bir diwar.

Ýamana ýaman bol, ýagşa-da ýagşy,
Tikene tiken bol, güle hem gülzar.

Gatyşma adama döw, gorkma ondan,
Gaç, bolsa adamdan döw sypat, myrdar.

Kim eklese döwi ýa bedasyly,
Gazar eli bilen özüne mazar.

Ýamana eder sen şunça ýagşylyk,
Ýylan jadysyndan ahyr öldir mar.

Pendimi halka dek as gulagyñdan,
Eý, gözli, gulakly, akylly, hüşgär.

Sözle bildigiñçe, sözle, eý, Sagdy,
Haky diýmek bolar diñe äşigär.

# edebiyatwesungat