Dik başaşaklygyna gidip barýas: Şu günümize-de zar ýagdaýa geleris

DIK BAŞAŞAKLYGYNA GIDIP BARÝAS: ŞU GÜNÜMIZE-DE ZAR ÝAGDAÝA GELERIS

Arada dost-ýarlar bilen bile dynç alyş zolaklarynyñ birine gitdik. Dostlarymyñ biri dynç alynýan zolagyñ bar ýerini aýlanyp çykdy.
Gaýdyp gelende, "oturmak üçin bezelen stollardan diñe birinde et gördüm" diýdi.
150-ä golaý stoldan we girdejisi umuman alanda erbet däl Egeý etraplarynyñ gürrüñini edýärin.
Serediñ, öñler tomusda pomidor bol bolardy, arzan bolardy. Öýlerde gyşlyk salatlar ýapylardy, tomat gaýnadylardy.
Bamiýa (абельмош) arzan bolardy, guratmak üçin kileläp satyn alynardy.
Her naharda noýba iýerdik.
Indi bularyñ birem galmady.
Kartoşka, sogan sanalyp alynýar.
Halk bolup açlyk çekýäris, iýjegimiz-içjegimiz, ertirki tapjak bir döwüm çöregimiz gaýgy.
Saçagymyzdan lukmalarymyz ogurlandy.
Çagalarymyz iýesi gelen zadyny iýip, geýesi gelen zadyny geýip bilenok. Gedaý ýurda öwrüldik.
Ýurduñ üç tarapy deñizler bilen gurşalan. Garadeñiz, Ortaýer deñzi, Egeý we Mermer deñizleri - hersi aýry-aýry gözellik.
Ine, şol gözellikleri görüp bilýän ýok.
Dynç alyşa gitmäge puly ýoklaryñ görkezijisi 71,6%-e ýetipdir.
Sarp edijiler soýuzy federasiýasynyñ geçiren bir barlagynyñ netijesi bu.
Emma esasy gyzykly netije şu: Geçen ýyl dynç alyşa çykyp bilýänleriñ daşary ýurtda dynç alyp gelmegi meýilleşdirýänleriñ derejesi 41% bolsa, bu ýyl 3%-e düşüpdir.
Bu nämäni añladýar, bilýäñizmi?
Türkiýe dünýä ligasynda iki liga aşaklygyna birden düşdi diýmegi añladýar.
Dollar boýunça-da düşewüntlerimiz gözgyny ýagdaýa düşdi.
Hemmeler başyny başga ýurtlara atyp dynmagyñ gaýgysyna düşendigi üçin hiç kimse wiza-da berenok, hiç ýere butnabam bilemzok, şolar ýaly masgaraçylykly ýagdaýymyz bar.
Döwlet derejesinde alanda jinnek ýaly abraýymyz ýok. "Türk" diýseñ, bütin dünýä ernini gyşardyp seredýär.
Pikir etseñizläñ, pensiýa haky 250 dollar. Gelmişekler ol pula bir jübüt köwüş satyn alýar. Soñra ol köwüşleri geýip bärik gelýärler, özlerine amatly bahada kän-kän ýerlerimize aýlanýarlar, dynç alýarlar, köçelerde ýa ahwalymyza gynanýarlar ýa-da bizin üstümizden gülýärler, soñra ýurtlaryna gaýdyp barandan soñ ýurdumyzyñ düşen gözgyny ýagdaýyny gürrüñ berýärler.
Hawa, nebite baý ýurtlardan Stambula gelip, biziñ üstümizden gülüp ýörenleriñ wideolary günde-günaşa sosial mediýa çykyp dur. Köçelerimizde diñe şolar ýaýnap gezip bilýär. Adamlarymyz öýlerine şolara kireýne berjek bolup garabaşlaryna gaý. Olar öýlerini şolara berip, özleri onda-munda ýatyp-turup ýörler.
Ýaş gelin-gyzlarymyz boýy bilen jelepçilik batgasyna batdy. Bikanun işlere, parahorluga, neşe söwdasyna, ogurlyga ýüz urýan ýaşlaryñ sany barha artýar.
Ýurduñ çar künjüne täze türme gurup ýörler. Ýurdy şeýle ýagdaýa getirdiler.
Hawa, häkimiýetdäki bäş-üç sany adam daş-töweregine üýşüren şeýhleri bilen bu ýurdy ýigrimi ýyldan gowrak wagtlap it soýan ýaly soýdy.
Ýurduñ milliardlarça dollaryny götlerine çaldylar. Ähli baýlygyny taladylar. Indem bu zatlaryñ awusyny halka çykardýarlar. Salgylary köpeldýärler.
Öñki salgytlar az bolýan ýaly täze-täze salgytlary oýlap tapýarlar.
Girdeji salgydyny alanoklar, her dürli salgytlar bilen halkyñ egnine münýärler.
Bir halta una, bir halta şekere Koç hem, onuñ işçisi hem şol bir salgydy töleýär.
Bu her dürli salgyt diýilýän musallat dünýänin iñ adalatsyz işidir. Her dürli salgytlary köpeldip gidip otyrlar.
Imperialistleriñ we olaryñ ýerlerdäki hyzmatdaşlarynyñ eýeçiligindäki banklar pul spekulýasiýasy bilen her ýyl düşewüntlerini sekiz esse köpeldýär. Olaryñ girdejilerine el urup bilýän ýok. Bar güýçleri diñe garyp-gasarlara ýetýär.
Ýer yranma howpunyñ garşysynda Stambulyñ şäher-gurluşyk işlerini-de talañçylygyñ, urha-urlugyñ täze görnüşine öwürdiler. Kelleleri diñe bähbide çapýar.
Adamlarymyz bolsa gün geçdigisaýy gedaýlaşyp barýar. Hemmeleriñ gazanjyndan ogurladylar, pensionerlere berilýän ölmez-ödi pul açlyk geçirmegiñ bäriýanyna ýetdi. Ýurt iñ pes aýlyk hakyny alýanlaryñ ýurdy.
Bir mahal garrylar pensiýasy bilen iki-üç çagasyny ýokary okuw jaýynda okadyp bilen bolsa, indi kireýine ýaşaýan jaýy beýlede dursun, okuwynyñ töleg pullaryny töläp bilenok.
Saýlawlardan öñ aldawaç hökmünde köpelden pensiýa haklaryny indi iki esse edip gaýdyp almagyñ gaýgysyny edýärler. Adamlarymyzy dilegçä öwürdiler.
Sosial taýdan kömek sorap ýüz tutýan maşgalalaryñ sany barha artýar.
Üç köpük üçin adamlaryñ mertebesini püçege çykarýarlar.
Bäş manatlyk gymmaty ýok adamlara bäş aýlyk birden berilýär. Olam az bolýan ýaly aýagynyñ aşagyna gulluk awtoulagy berýäris, haly düşekçe serýäris. Olar alýan para-peşgeşlerini goýmaga ýer tapanoklar. Şeýle-de bolsa, SMA (Spinal Muskoler Atrofiýa - bogun distrofiýasy) keseline ýolugan çagalarymyza derman tapamzok, olaryñ ene-atalaryny häkimlikden ýörite rugsatly dilegçi edip, köçeleriñ ugrunda dilegçilik etdirýäris.
Bize görübilmezçilik edýär diýilýän Angliýa SMA dermanlaryny tölegsiz paýlamagy ýola goýýar, biz nämüçin kinniwanja bäbekleri sadaka mätäç ýagdaýda goýýarys?
Nämüçin Mehmet Jengizgilleriñ ýüz milliardlarlarça liralyk salgyt bergisi geçilýär?
Nämüçin näme bolsa, diñe garyp-gasarlara, işçilere, zähmetkeşlere bolmaly?
Bu soraglaryñ jogaby häzirki häkimiýetiñ hüý-häsiýetini we nämä hyzmat edýändigini añladýar.
Serediñ, açyk gürläýin, men Taýýip Erdoganyñ soñky saýlawy nähili gazanandygyna düşünip bilmedim.
Dürli sebitlerde düşündirilmän galan ses derejeleri bar, oppozisiýa saýlaw döwrüniñ üstünde deñeçerligi saklap bilmedi we netijede Taýýip Erdoganyñ elinde ýene bäş ýyllap ejir çekjegimiz mälim edildi.
Emma ýurdumyzyñ bu häkimiýet bilen ýitirjek bäş aýy-da ýok.
Dik başaşaklygyna gidip barýas, belli bir wagtdan soñ şu günümizem gündiz eli çyraly gözlemeli ýagdaýa geleris.
Dünýäniñ nebsi agyrylýan halklaryndan biri bolmakdan halas bolmagymyz üçin bizi bu ýagdaýa iteren häzirki häkimiýetden halas bolmak gerek.
Hemmeleriñ şeýle jogapkärçilikli duýgy bilen aýaga galmaly döwrüni başdan geçirýäris...

Hakan GÜLSEWEN,
@gulsevenhakan

Penşenbe 17.08.2023 ý.

Ilýustrasiýa: Mashable