Şygryýet melekleri / makalajyklar toplumy - Medine Gülgün

MEDINE GÜLGÜN

1926-njy ýylyñ 17-nji ýanwarynda eýranly azeri maşgalasynda dünýä inen Medine Gülgün Nurulla gyzy Alekberzada başlangyç we orta mekdebi Bakuwda okady. Kakasy Hudabat Rafibeýli Ýewropada bilim alan ilkinji azerbaýjan hirurgydy. Ol 1919-njy ýylda Azerbaýjan Demokratik Respublikasy tarapyndan Genje hökümetine ýolbaşçylyk etmäge çagyryldy, emma ermeni bolşewikler tarapyndan tussag astyna alyndy we bolşewikleriñ öz pidalaryny ölüm bilen jezalandyrýan Nargin adasyna ugradyldy.
1938-nji ýylda eýran raýatlygynyñ bolandygy sebäpli onuñ maşgalasy SSSR-den çykmaga mejbur edildi we Gülgüniñ kakasynyñ dogduk depesi Ardabile göçdi.
Okuwyny tamamlandan soñ azeri dilinde çykýan "Azerbaycan, "Vatan Yolunda" gazetlerinde habarçy bolup işledi.
Kyrkynjy ýyllarda Tòwrize ýerleşip, Eýran Azerbaýjanyndaky Demokratik partiýa girdi we Eýran Azerbaýjanyñ sowet goldawyny alýan Kommunistik hereketine goşuldy, gysga wagtlyk dowam eden Azerbaýjan Halk Hökümetiniñ gurulmagyna sebäp boldy.
Hökümetiñ ýykylmagyndan soñ Medine Gülgün we onuñ demokrat ýoldaşlary sowet jansyzlarynyñ ýardamy bilen Bakuwa gaçyrylanam bolsa, maşgalasy Orta Eýrana sürgün edilmekden halas bolup bilmedi.
Gülgün ady bilen ýaşlyk ýyllarynda goşgy ýazyp başlan şahyra zenan bu edebi lakamyny Japar Japarlynyñ "Ot galyñy" pýesasyndan alypdyr. Bakuwa dolanyp gelenden soñ dil-edebiýat boýunça alyp barýan işlerini tamamlamaga Azerbaýjanyñ Döwlet Pedagogik institutyna girýär.
1950-nji ýylda şahyr Balaş Azerogla durmuşa çykýar. Iki ogly Arazy we Etibary dünýä inderenden soñ neşirýatdaky işinden çykdy we goşgy ýazmagyny vir gapdaldan goýmady.
Goşgulary has soñra Bakuda, Moskwada, Töwrizde çap edildi. Onuñ goşgulary esasan watansöýüjilik we yşky-liriki temadadyr. Käbir goşgulary aýdyma hem öwrülen şahyra zenan 1991-nji ýylda altmyş bäş ýaşynda Bakuda aradan çykdy.
Kitaplary: "Təbrizin baharı". (1950), "Seçilmiş əsərləri: Şerlər və poemalar" (1986), "Yadigar üzük" (1953), "Pərvanə" (1955), "Günlər və xatirələr" (1959), "Firidun" (1963), "Dünyamızın sabahı" (1976), "Arzu da bir ömürdür. Şerlər və poemalar" (1976), "Ömrün payız dayanacağı" (1983), "Dünya şirin dünyadır" (1989), "Mən bu ömrü yaşadım. Şerlər" (1997), "Yora bilməz yollar məni" (1978), "Çinar olaydı" (1985).
Gazetde çykan goşgulary:
"Qürbət elə qürbətdi; Bir dəli rüzgarım...; Danişım danışmayim...: Şerlər ("Ədəbiyyat" qəzeti, 26.03.1993), "Novruz bayramına həsr olunmuş şer" ("Respublika" qəzeti, 20.03.2003), "Ýaşadı; Sarı bülbül; Ehey...: Şerlər." ("Ədəbiyyat" qəzeti, 01.05.1992).

Çeşme: wikipediýa

• Medine Gülgüniñ özbek diline terjime edilen goşgularyndan:

• ҲАЁТДАН ИСТАГИМ

Бир қултум сув, бир ҳовуч тупроқ,
Бир чинор сояси кифоя менга.
Бир сулув бинафша, бир яшил япроқ,
Ҳазин бир най саси кифоя менга.

Бир бошоқ донаси, бир ёруғ осмон,
Тугамас хотирот кифоя менга.
Фироқсиз инсону вафо тўла жон,
Бир умрлик ҳаёт кифоя менга.

Бир гўдак кулгиси, бир тўй садоси,
Бир дўст садоқати кифоя менга.
Қалдирғоч чуғури, баҳор нафаси
Ҳамда эл шафқати кифоя менга.

* * *

Бир ҳовуч дон бўлсайдим,
Мен бу жонбахш тупроқда
Кўкарардим, яйрардим.

Қанотли қуш бўлсайдим
Ватаним осмонида
Учиб, яйраб, сайрардим.

• ВИСОЛ КЕЛ ДЕДИ

Денгиз соҳилида турардим танҳо,
Оний танҳоликдан юрагим адо.
Самодан, сувлардан келди бир садо,
Булут йиғла деди, денгиз кул деди.

Гоҳ жўшқин сой бўлдим, гоҳ тилсиз оқдим,
Гоҳо чақмоқ бўлиб кўк узра чақдим.
Мен висол ҳажрида йўлларга боқдим,
Ҳижрон келма деди, висол кел деди.

Ҳалол меҳнат билан мен ёздим қанот,
Маъносиз ўтмади умрим бир соат.
Ҳикматли китобга ўхшайди ҳаёт,
Биров билма деди, биров бил деди.

Ҳар кимга очмайман юрак сўзимни,
Гулгунман, тўфонлар букмас тизимни.
Кўкда чақмоқ чақди, босган изимни.
Қуёш силма* деди, ёмғир сил деди.
Ҳижрон келма деди, висол кел деди.
_____________
Силма — артма, ўчирма.

* * *

Ари минг гул-чечакдан
Шира йиғар бол учун.
Булбул сайрар бетиним
Бир ширин висол учун.
Ари тўплаган шарбат
Инсонга насиб бўлар.
Булбулнинг навосидан
Чаман кулар, боғ кулар.
Меҳнат қиламан мен ҳам
Мисралар манглай терим.
Инсонга, табиатга
Туҳфадир ҳар бир шеърим.

Çeşmesi: https://ziyouz.uz/jahon-s....26-1992

• Azerbaýjança goşgularyndan:

Həsrəti bənövşəyə,
Laləyə mən vermişəm.
Qanadlanıb coşmağı
Küləyə mən vermişəm.
Buludlar dolmağı da
Məndən öyrəndi, məndən.
O kamanın simləri
Qopmuş mənim sinəmdən.
Dənizə coşmağı da,
Mahnılar qoşmağı da,
Mən öyrətdim bir səhər.
Mənimdir o dalğalar,
Mənimdir o ləpələr...
Ayrılıq da özüməm,
Vüsal da öz payımdır.
Bu səs adi səs deyil,
Yaşamaq harayımdır.
Yaşatmaq harayımdır.
Çətin bu yaşamaqdan
Yorulub, usanam mən.
Gah qəmlənən, gah gülən
İnsanam, insanam mən.

***

Yağış olmaq istərəm –
Tarlalara töküləm.
Çinar olmaq istərəm –
Yollar üstə əkiləm.
İstərəm günəş olam,
Evlərə nur səpəm mən.
Öpəm beşikdə yatan
Körpələrin üzündən.
Dənə dolmuş sünbültək
Barlanmaq istəyirəm.
Elin məhəbbətindən
Varlanmaq istəyirəm.
İstəyirəm ya şimşək,
Ya küləyə dönüm mən.
Elə coşum ki, göydə
Görünməsin duman-çən.
Dağ olmaq istəyirəm,
Zirvəmə qartal qona.
Elimdən, vətənimdən
Söhbət açım mən ona.
İstərəm gülüş olum –
Dodaqlarda görünüm.
Dönüb bahar şehinə
Yarpaqlarda görünüm.
Nəğmə olmaq istərəm
Göyərçin timsalında.
Yaşayıram haqq istəyən
Ellərin xəyalında.
Üsyan olmaq istərəm
Zəncirli biləklərə.
Ümid olmaq istərəm
İntizar ürəklərə.
Dalğalı dənizlərdə
Damla olmaq istərəm.
Öz yanan günəşimdən
Mən nur almaq istərəm.
Neçə-neçə ürəkdə
Yurd salmaq istəyirəm.
Xalqımla, vətənimlə
Ucalmaq istəyirəm!