Geolog Aknabat

GEOLOG AKNABAT

Ýaşyl öwsüp, ýaz otlary örüpdir,
Torgaýlar saýraşýar enaýy dilde.
Akja çadyr ganatyny geripdir,
Demir ýolam uzak suwsuz bir çölde.

Ýük maşyny, çelek, dürli gurallar...
Görünýärdi şonda bäş-üç adam-da.
ㅡ Ekspedisiýa! ㅡ diýjek görenler,
Üýtgeşik hereket ýokdy şol demde.

Durdy bir gapdalda, ýapyñ üstünde
Uzyn boýly, kyrka golaý bir aýal.
Göreç gizlenýärdi gabak astynda,
Köñle gelen borly bir uly hyýal.

Doñan göwre ýaly, hiç bir terpenmän,
Çuññur oýda bir nokada garap dur.
Bolmak isleýän deý derdine derman,
Ýaz şemaly onuñ zülpün darap dur.

Syzylmaýan deýin ýazyñ ýakymy,
Baş çykaryp bilmeýän deý añyndan...
Kyrka golaý ýylyñ durmuş akymy
Ötýärdi oñ gözleriniñ öñünden:

Anha, gara çatma, otyr ýegşerlip,
Gartañ aýal şully gözün süpürýär.
Iglije gyz agy bilen üşerlip:
ㅡ Eje, çörek! ㅡ diýip, zarynlap durýar.

Enäñ bagry ýanýar, emma ne çäre?
Çörek nirde? Ýokdy unuñ ýoky-da.
Aýdan artyk iýmit diñe künjara,
Sary tozan gütdülleýän sokuda.

Gabaklar pakgarlyp, gözler mäzleşip,
Ysgyndan, kuwwatdan aýrylan ene,
Balasyn köşetmäñ küýüne düşüp,
Dilin süýjüdýärdi maýrylan ene:

''Aknabadym, aglama, az sabyr eýle,
Bahar geler. Däne örän bol bolar.
Açlyk uzak dowam eýlemez şeýle,
Hoşa çöpläris, çalça galladan dolar''.

Döwür şeýle, kimden ýetsin delalat?..
Gaýta garny çişik gelip, abşarlyp,
Agzyn köpürjedip ýagdyrýar nälet:
''Ber algymy, gyrnak, durma üşerlip!

Bermeseñ aşyña zäher gatdyryn,
Eşitmedim diýme, rehm etme, walla!
Maña näme?.. Igli gyzyñ satdyryn,
Kim hyrydar bolsa bir çuwal galla!..''

Nejis basgylaýar garyp namysyn,
Giren amatlydy ýeriñ astyna.
Tolkun ýuwudýardy durmuş gämisin,
Ölüm höküm sürüp, ölüm üstüne.

Tümmegiñ üstünde sarsman duran
Bagty ýatan garry enäñ gyzydy.
Görejiniñ öñne gabagyn bürän,
Şol iglije Aknabadyñ özüdi.

Aknabadyñ gözleriniñ öñünden
Geçdi çagalygy ㅡ çydamsyz ýagdaý.
Döwür birden täzelendi. Soñundan,
Akyp gitdi göýä bahar çagy deý.

Çagalar öýünde bökjekläp oýnap,
Ilki bilen depder-galam tutany.
Şatlykly durmuşyñ deñzinde ýaýnap,
Uniwersitet. Ekzamenden öteni.

Geçen günler hatarlandy huşunda.
Hajat ýokdy belli birin aramak...
Alymlaryñ, köpçüligiñ gaşynda,
Añsatmydy dissertasiýa goramak?

Geolog däl, sowatly bir aýaly,
Bilýärmidi asyl türkmen taryhy?
Aýallardyr gyzlar hyzmatkär ýaly,
Gyrnakdan, kenizden barmydy parhy?

Zynjyrlapdy şerigatyñ kanuny:
''Aýal kör bolmaly, dilsiz gulaksyz.
Dört gyzy bir çala dakmak-da dogry,
Aýal äre garşy durmaga haksyz...''

Häzir bolsa biziñ döwrüñ gyzlary
Öz erkine kemsiz eýe her işde.
Göwün göçgün, epilenok dyzlary
Durmuş çarhyn öñe bakan sürüşde.

Sahnada ýañlanýar gyzlar owazy,
Aýal indi her şahada uly güýç.
Öwşün atýar döwrüñ ömürlik ýazy,
Ömrüñ baky güli asla solmaz hiç!

Tamdyr bolsa enesiniñ örüsi,
Giñ sähranyñ gujagynda Aknabat.
Geologyñ häzir görýän çäresi,
Islegi ülkäni eýelemek abat.

Gör, nähili şatlyk, şowhun märeke,
Býulleteni alyp her kim atba-at,
Girip-çykyp, taşlap ýekeden-ýeke,
Aknabady saýladylar deputat.

Gör, ne gözel durmuş, ynsan durmuşy!
Gör, nähili hormat, söýgi, dabara...
Ýaza aýlan kimdi sowulmaz gyşy?
Ülkämizi aýlandyran gülzara?

Şeýle solmaz bagty oña kim berdi?
Ganat baglan kimdi türkmen gyzyna?
Alym aýal şony ölçerip durdy,
Töweregine bakdy gelip özüne.

Ýaýnap ýatan sähra gözün gezdirip,
Öñe bakan ykjam ädim urýardy.
Garagum gomlarynyñ örküjin ýaryp,
Kanal geçjek ýolun barlap ýörýärdi.

Ýaşyl öwüsýän ýaz otlary örüpdir,
Torgaýlar saýraşýar enaýy dilde.
Akja çadyr ganatyny gerip dur,
Demir ýoldan uzak, suwsuz bir çölde.

Tämiz howa jana derman, jan goşýar,
Güneş kümüş nurun dökýär çöllerde...
Çadyr golaýynda sap zähmet joşýar,
Güller bitsin dörediji ellere!

1954

Berdi KERBABAÝEW