Главная » 2020»Noýabr»25 » Täze "Jelaleddin Horezmşa" taryhy serialy hakynda maglumatlar
17:34
Täze "Jelaleddin Horezmşa" taryhy serialy hakynda maglumatlar
JELALEDDIN HOREZMŞA
Häzirki wagtda Özbekistan respulikasynyň medeniýet minstrliginiň sargydy boýunça "Özbekkino" agentligi bilen Türkiýanyň "Bozdag film" kinoşerekti tarapyndan surata düşürilip başlanan "Jelaleddin Horezmşa"[1] serialiniň surata düşüriliş işleri dowam edýär. Serial Özbekistanyň medeniýet minstrliginiň sargydy boýunça Özbekistanyň "Best organiser" MCHJ we Türkiýanyň "Bozdag film" kinoşerektiniň arasynda baglaşylan şertnama esasynda "Orient Finans Bank" täjirçilik bankynyň hemaýatkärliginde surata düşürilýär. Serialyň režissýory Mehmet Bozdag, ssenarisini ýazan, Nazar Işangul. Serial Türkiýanyň Aksaraý welaýatynyň çäginde ýörite taryhy dekoratsiýalar bilen mezelip taýýarlanan 50 gektar meýdançada, müňden gowurak adamyň üstünde işlemeginde surata düşürilýär. Serial üçin 7 million amerikan dollary sarp edilipdir. Serialiň baş rollarynda oýnaýan aktiýorlar:
Emre Kywyljym, Jemal Hünal, Lewent Özdilek, Aly Sinan Demir, Kaan Ýalçyn, Oguzhan Ýarymaý, Alişer Uzakov, Jawahir Zakirow, Ýulduz Rajabowa, Şahzada Matçanowa, Ege Atabek Uýmaz.
Serial 2021-nji ýylyň ýanwar aýynda tomaşaçylara hödürlenmegine garaşylýar. Häzirki wagtda serialiň haýsy telekanallarda ýaýlyma göýberiljekdigi näbelli, emma Özbekistanyň "MTW" (Milliý TW) Türkiýanyň "TRT1" telekanallaryndan ýaýlyma göýberilmegine garaşylýar.
[1]Özbekçe ady: "Mendirman Jaloliddin Manguberdi". Türkçe ady: "Harzemşahlar".
Gürgenç dost wawaly ýaradan basdyňaý. Meň bir tanyşym bar. Ýaňky özüni "öldüreýjek" bolýar şony Ö.R. zakaz edenini bilip. Onuň gynanýanynyň sebäbi "näme üçin biz däl" diýýär. Menem gynanýan hem-de gaty gynanýan biziň öz gahrymanymyzy biz eýe çykyp düşürmeýändigimize. Men inetden käbir zatlary okap çaklama etdim. 2018-nji ýylda Ö.R-da "Diriliş Ärtogrul" seriýaly özbekçe görkezilip başlapdyr. Seriýalyňam başynda "biz türkmenler" diýen sözler ulanylýar. Belki özbek gardaşlarymyz hany bizem şeýdeli pikirine gelen bolaýmasalar. Şol ýyl, ýagny 2018-nji ýylda Ö.R.-nyň prezidentiniň gyzynyň başlangyjy bilen "Jelaleddin Meňguberdi" diýen seriýal düşürtmegi üçin T.R.-nyň BOZ dagyna teklip edipdirler. Bu şonuň netijesi.
Wikipediýada Jelaleddin barada okanyňda Ö.R.-da milli gahrymanymyz diýip heýkelleriniň bardygy, pul birliklerinde suraty bardygyny, şonuň adynda edermenlik orden bardygyny, sempoziumlar we konferensiýalar geçirilýändigini okadym welin bir giden sanawyň iň soňunda Aşgabatda-da seýilgähde heýkeli bar diýip dur.
Ýokarky ýazanlarymy öwrenenden soňra öz özümden belkem türkmen däldirlaý diýen komplekse gapyldym. Soňra Muhammet An Nesewiniň kitaby elime düşdi welin şonda oguzlaryň begdili taýpasyndan diýilip görkezilen. Oguzlaram türkmen ahyryn. Mundan soňra Türkmenistanda begdili tire barmyka diýip gözleşdirdim welin tapmadym. Internede begdili türkmenleri diýip ýazanymda bolsa Siriýadaky ýaşaýan türkmenleriň köp bölegi begdili türkmenleridigini öwrendim. Garaz kim näme diýse diýsin Jelaleddin Menguberdi tükmendir. Ýöne egerde milleti başga edilip seriýal görkeziläýse, onda bu taryhy ýalňyşlyk bolar. Men serialda Jelaleddine türkmen diýip görkezerler diýip umyt edýän. Maksimum türk diýerler. olam türki millet manysynda bolar.
Burnunda meň bolany üçin Meňburun diýipdirler diýip aýdylýadyda. Aşgabatdaky şekillendiriş muzeýinde-de çekilen suratynda burnunda ullakan meň goýupdyrlar.
Menem birinjilerden bolmandygymza gnandym. Ýöne Jellaleddin Horezmşanyň keşbini türk artisti jalandyrýan eken. Milliy TW kanalynda ol seriala bagyşlanan kiçijik film berende görüpdim.
Başga milletleriň türkmen gahrymanlary özüniňki etjek bolmagy türkmeniň beýikliginden nyşan. Türkmeniň taryhyna eýe çykjak günem geler. (öz-özümi köşeşdirmäge başga söz tapmadym) Kinoda bolsa-da türkmen haly bar eken. Ýöne Çingiz bilen Jelaleddiniň duşuşygy ýalan-ýalňyş maglumatlaryň boljagyndan, taryhyň kezzaplyk bilen gödek ýoýuljagyndan habar berýär. Çingiziň bozgurt çadyry zat diýdirilmegi ondan türk ýasajak bolýan panturkistleriň ysynyň kinodan aňkap durjagyny belli edip dur.
menem gynandym. olaram haçana çenli garaşsyn diýesiň gelip dur. ýöne biziň kinomatagrafiýamyzyň häzirki ýagdaýy normalny film düşürip bilermi, bilmezmi. puluny çykaryp, başga studiýalara düşürdseň bilemok. özbeklerem şeýdipdir. özlerniňkä göwünleri ýeten däldirdä. ýöne ssenariýany özleri ýazypdyr öýdýän. bizde ssenariýasyny gowja ýazyp biljek ýazyjymyz barmy onam bilemok. käşgä...
göwün ýüwürtme: şeýden bolsak 1. çykdajysyndan gaçman gollywuda düşürden bolsak ("ürmeden gaçyş" ("prison break") serialyň ýekeje seriasynyň çykdajysy bilen gyzyklanyp görüň) 2. ssenariýasyny biri özümizden, beýlekisi daşary ýurtdan birine ýazdyran bolsak (hatda komisiýada düzülip bilner). 3. tw ler gürleşip dünýäniň her ýerinde görkezilen bolsa (çykdajynam ýapmagy ahmal).
häzirem giç däl.
filmler barada: özi serial bolsa taryhyň ýoýuljagy köre hasa. öňem bir taryhy serial düşürilende taryhçylar "taryhy ýoýýaňyz" diýip tankyt edipdirler. kinoçylaram "biz taryh dersini beremizok, film düşürýäs" diýipdirler.
daşary ýurtlylaň (niräňkidigini bilemok) ibn sina barada düşüren bir kinosy bar. şol kinoda angilýadan biri gelip (öl ölýän bolsaň diýip) ibn sina körçege kesmäni öwredýä eden bolýalar.
adamlaram ynanjaň. bir fantastik kinodaky hyýaly şähere bilet sorap, şol filme sponsorlyk eden airkompaniýa jaň edýämişler. o dereje.
kellämdäki soraglar: mangol çozuşlaryndan öň özbek milleti bardymyka? bir millet beýleki milletden nämesi bilen tapawutlanýa? ýaşaýan territoriýasy bilenmi? genetikasy bilenmi, dili, düşünjesi, däp-dessury, ynanjy... (gysgaça aňyýeti) bilenmi? arassa genli milletler barmy? eger milletleriň (iň bolmanda garyndaş milletleriň) taryhyny yzyna saratsaň birigip barýan bolsa, öňüräkki taryhy şahslar iki (ýa has köp) millete-de degişli bolup bilermi. mysal üçin agaçdaky ýapraklar pudak meňki diýip dawa etse. pudaklar şaha meňki diýip dawa etse... bilýänler aýtsa çyn ýürekden minnetdar bolardym.
0
