Edebiýatçynyñ ýazgylary

EDEBIÝATÇYNYÑ ÝAZGYLARY

Adamzat özüniñ ýüz müñlerçe ýyllyk taryhynda dünýä, hakykata düşünmegiñ, baha bermekligiñ, özüñi alyp barmagyñ... ýene-ýeneleriñ ýüzlerçe ýoluny döretdi. Döretdi-de, şol ýollaryñ haýsy hem bolsa birini saýlamaga bolan hukugy, mümkinçiligi her kimiñ özüne goýdy.

*   *   *

Zehin böwetleri böwsüp, özüne ýol arçaýar, dürli tärler, ýollar arkaly özüni äşgär etmäge ilgezik bolýar. Türkmeniñ talantly, zehinli ene-mamalary, gyz-gelinleri sungatyñ iñ kämil, iñ seýrek görnüşlerine degişli bolan halylary, keçeleri, keşdeleri, läleleri, monjugatdylary... döredenlerinde, edebiýatyñ, sungatyñ ýazuwly, professional görnüşlerinde talantlaryny, zehinlerini görkezmäge, äşgär etmäge mümkinçilikleri bolmanlaryndan soñ, hut şu kanunalaýyklykdan ugur alypdyrlar. Professional sungatdan birjik-de kem oturmaýan şol sungat eserlerini döredenleriñ okuwlylardan, bilimlilerden birjik-de kem däldigini türkmen gelin-gyzlarynyñ bimöçber zehinliliginiñ, talantlylygynyñ güwäçisidir diýsek ýalñyşmarys diýip, pikir edýärin.

*   *   *

Hakyky zatlaryñ hemmesi baky. Ýasama zatlaryñ hemmesi wagtlaýyn.

*   *   *

Başga zat elinden gelmänsoñ, ol salamynam minnetli berýär.

*   *   *

Gapma-garşylykdan, dürli-dümenlikden doly bu dünýäniñ "ynsan" atly bir jandary şol gapma-garşylyklary düzetjek bolup, şol dürli-dümenliklerden baş çykarjak bolup, çyr-çytyr.

*   *   *

"Bitini iýme" biriniñ sahylyk baradaky söhbedini diñlemek nähili "gyzykly"?!

*   *   *

Är-aýal nikasyny bozmak bilen, çagalarynyñ öñünde uly günä edýärler. Çaga atasyndan ýa enesinden mahrum bolýar. Munuñ ene-atanyñ hut özleriniñ tarapyndan amal edilmegi şol günäni geçirilmesiz, bagyşlanmasyz derejä çenli alyp barýar.

*   *   *

Ýagşylyk edip, eden ýagşylygyndan lezzet alýanlar bar. Ýazyjy Osman Ödäýew, ana, şolardandy.

*   *   *

Akyllynyñ käte akmaklyk etmegi ahmal, ýöne akmagyñ käte akylly boljagyna ynanmaýaryn.

*   *   *

Adam ömrüniñ üç pursady:
~ çagalykda hakykaty, daş-töweregi bolşy ýaly kabul edýär;
~ ýetişenlik döwründe hakykata, daş-töwerege akyl ýetirýär;
~ kämillikde hakykata, daş-töwerege baha berýär, seljerýär, "ol eýle bolmaly, bu beýle bolmaly" diýmek derejesine baryp ýetýär.

*   *   *

"Iki adamyñ arasynda bolsun, halklaryñ, döwletleriñ arasynda bolsun, tapawudy ýok, akyl-paýhasyñ ejizlik edýän ýerinde dawa, oñşuksyzlyk başlanýar" diýip pikir edýärin.

*   *   *

Ýazyjy Atajan Taganyñ gündeliginden gazetde çap edileb bir hekaýasyny sorap, öýüne gelen bir podpolkownik bilen kapitan baradaky ýazgysyny okap, şahyr Atamyrat Atabaýew: "Atajan Taganyñ gündeligine girmek üçin, onuñ öýüne kürsäp girmeli eken" diýen netijäni çykarýar.

*   *   *

Ýazyjy Ahmet Halmyrat häzirki zaman türkmen prozasynyñ görnüklilerinden. "Edebiýat we sungat" gazetinde çap edilen "Ýunus" atly nowellasy ýazyjynyñ ussatlyk mümkinçiliginiñ, täze-täze tapyndylaryñ tükeniksizligine ynanmaga umyt döredýär.
Ussadyñ elinden çykan ajaýyp sungat eseriniñ kiçijik säwligi-de göze dürtülýär. Nowelladan okaýarys: "Muny maň uniwersitetde okan ýyllarym ýaşuly mugallymym gürrüñ beripdi. Hakydamda anyk galan zat, ol delfin balygyna "ýunus" diýýärdi... Köne gürrüñleri köp bilýän ol adamyñ aýdyp beren hekaýaty häzir göz öñümde janlanýar". Meniñ pikirimçe, şu ýerdäki "adam" sözi "alym" sözi bilen çalşyrylsa, oñat bolardy. Uniwersitetde sapak berýän bolsa, alymlyga ýetişendir-ä. Şeýle edilse, ýazyjynyñ öz mugallymyna goýýan hormatynyñ añladylmasy bolardy.

Muhammetguly AMANSÄHEDOW,
Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyñ kafedra müdiri, filologiýa ylymlarynyñ doktory.

# garagum_2018