Çepden gopup galanlar

ÇEPDEN GOPUP GALANLAR

Megerem olaryñ ýazýanlaryny diñe men okaýan bolsam gerek, belkäm şonuñ üçinem jogap berme zerurlygyny duýýarmykam diýýärin. Ahmal geñ galarsyñyz, olaryñ düşen günlerine gynanýaryn...
Aslynda bular intellektual çöküşiñ simwoliki atlary - Murat Belge, Oýa Baýdar...
Şu ikisini saýlap almagymyñ sebäbi, olaryñ şindizem RHP-na ýol görkezmäge het etmekleri! (O.Baýdaryñ "Özgerişlikleriñ bolmagyny isleýänler işe "Alty ok" bilen başlamaly", M.Belgäniñ "RHP tapmaçasy" makalalary).
Bu "makalalary" okandan soñ olaryñ intellektual artykmaçlyklarynyñ dowamly kemelýändigini we çynlakaý çemeleşmäniñ ýerini doly añsatçyllyga berendigini gördüm.
Ýene şobir zady käkeläp duranlar ýene respublikanyñ ýat ýykgynçylygyny edýärler... (Aslynda diñe şu gün däl, 60-njy ýyllaryñ rewolýusion beýgelişiniñ öñüne-de barrikada goýan topardadylar. Bular hemişe syýasy güýç toplamagyñ we güýç döretmegiñ garşysyna dikildiler. Görýän welin, rewolýusion hereketler boýunça ugur-utgasyz gylyklaryndan şindizem el çekmändirler).
Nämüçin beýdýärler?
Günbataryñ "terjimeçi işgäri" (Tanzimat döwrüniñ intelligensiýasy ýaly) bolsañyz aklyñyzdan azaşyp, hiç hili sagdyn kesgitleme berip berip bilmejek ýagdaýa düşersiñiz. Muña özüñiziñ we ýurduñyzyñ çöküşi diýilýär...
Agyr meñzetmeleri ýazasym gelenok, ýöne bularyñ kemalizm duşmançylygyndan ýadadyk, bizar bolduk, irdik indi...
Häzir RHP-niñ merkezi binasynda-da kemalizm esasy güýç däl, muña garamazdan şobir heñi gaýtalap ýörmek bilen, aslynda kemalizm gaýdyp geläýmesin diýip gorkýarlar.
PKK-nyñ, FETÖ-nyñ, soñam Kylyçdaroglynyñ eteginden ýapyşmaklarynyñ sebäbem şu dälmi näme?
Bulary şolar ýaly gorkuzan kemalist aýdyñlanmanyñ taryhy köki nämede?

* * *

Sowalyñ jogabyna geçmezden öñ şu paragrafy açsam gowy bor:
Bu iki ýazyjy we onuñ jemendesi hemişe özleriniñ markistdiklerini öñe sürýär! Hakykatdanam şeýlemikä?
Karl Marks ýewropa intelligensiýasynyñ türk-osmanly duşmançylygy keselinden gutulyp bilmändigini, Osmanly döwletine garşy söweşýän her "goýun ogrusynyñ" azatlyk ugrunda göreşiji hökmünde tanadylýandygyny ýazdy.
Marksyñ pikiriçe, Osmanly Tanzimat reformasyny üstünlikli durmuşa geçirip bilmedi. Günbatar kapitalizmi Osmanlyny eksplutatirlemek bilen bir hatarda onuñ senagatlaşmagyna päsgel berdi. Hem:
Marksyñ pikiriçe, Osmanly çöküşden diñe ähli ynançlary deñ tutup biljek dünýewi hukuk sistemasyny gurup halas bolup biljekdi. Halkyñ arasyndan deñ hukukly watandaşlyga geçip, feodalizmiñ soñuna nokat goýjagyna bil baglan Mithat paşanyñ "respublikan rewolýusiýany" amala aşyrmagyna garaşýardy!
Tersine bolanda nämeleriñ boljakdygyny-da ýazdy:
"Globallaşan kapitalizm Ýewropa, Aziýa yklymlaryny ýer bilen ýegsan edip taşlar, türkler rewolýusion pozisiýa geçmeseler, böleklenip, Anadola gabalarlar".
Marksyñ aýdany boldy. Mondros we Sewr ýaraşyk şertnamalaryny boýnumyza dakdylar.
Marksyñ türklere "halas bolmak" üçin öñe süren pikirlerini kim durmuşa geçirdi bilýäñizmi - Mustapa Kemal Atatürk!..
Sözümiñ başyna dolanyp geleýin...

* * *

Çepden üzülen intellektuallaryñ "düşünje özgerişligi" diýip ýuwtdurmaga synanyşýan zatlary düşünjeleriñ içini köwýär. Ýogsam bolmasa:
Mandatçylygy ret edip RHP-niñ düýbüni tutan Siwas kongresine näme üçin garşy bolýarlar?
Tiran we diýdimzor režimi, monarhiýany we onuñ tabynlygyndakylary ýykyp, deñ hukukly watandaşlygy öñe süren respublikan režime näme üçin duşmançylyk edýärler? Milli gegemoniýa - kemalistik rewolýusiýanyñ özenidir...
Feodalizmiñ döreden diskriminasiýalaryny, belli-belli adamlar üçin döredilen artykmaçlyklary ret edýän, jemgyýetçilik ösüşiñ lokomotiwi bolan halk eýeçiligine näme üçin ähmiýet berenoklar?
Azat adamy kemala getirmegi göz öñüne tutýan dünýewilik respublikan režimiñ özeni dälmi näme?
Kemalistik nasionalizmi akla sygmaýan milletparazlyk bilen bir ýere sygyşdyryp bolarmy heý? Haýsy etniki düzümdendigine garamazdan hemmeleri uly adamzat maşgalasyna degişli hasaplaýar. Bi prinsip eksplutatorlara garşy döwlet bazaryny kemala getirmegiñ, gorap saklamagyñ şygarydyr...

Döwlet eýeçiligi imperializme garşy ykdysady garaşsyzlygy goraýan "germawlary" çeken (düşewünt gazanmak maksady bolmadyk) ösüşçi prinsipdir...
Rewolýusionerlik - tradision jemgyýetçilik düzgüni ýüzlerçe ýyl öñe äkiden siwilizlenen prinsipdir.
Gürrüñsiz, rewolýusiýany bir agza bakdyrýanam, amala aşyrýanam halkyñ mejlisidir...
Ýagny:
"Alty ok" Osmanlynyñ dargamagynyñ düýp sebäplerini bilýän intellektual nesliñ şol ýalñyşlyga ikilenç düşmezliginiñ manifestidir...
Häziriñ neoloberal çepçileri bolsa salymyny bermän bir bitewi döwleti berkarar eden "Alty oky" ýykmagyñ kül-külünde gezýär...
Markistlik beýlede dursun, olara çepçi-de diýip bolmaýar: Añlarynda aýlaýanlary pozisiýalaryny däl-de, pozisiýalary añlarynda aýlanýanlary kesgitleýär...

Soner ÝALÇYN.

"SÖZCÜ" gazeti, 15.09.2023 ý.