Ene

ENE

Argentina. 1977-nji ýylyñ 8-nji fewraly.
Horhe Omar Bonafini…
26 ýaşly matematika mugallymydy. La Plata uniwersitetinde (UNLP) doktorlyk dissertasiýasyny goraýardy.
La Plata şäherindäki öýünden polisiýa operasiýasy arkaly alnyp gaçyldy. Goñşulary onuñ öýünden çykarylanda huşuny ýitiren ýagdaýda awtoulaga mündürilendigini aýtdy.
Iñ soñky gezek "Pozo de Quilmes ve La Cacha" (CCD) atly gizlin ýerasty tussaghanasynda görüldi. Şondan soñ Horhe Omar Bonafinini gören-bilen bolmady...
1977-nji ýylyñ 6-njy dekabry.
Raul Alfredo Bonofini…
24 ýaşly UNLP uniwersitetiniñ zoologiýa fakultetiniñ talyby şol bir wagtyñ özünde Nebiti gaýtadan işleýän zawodda işleýärdi.
Horhe Omaryñ doganydy.
Berazategui şäherindäki öýüne dökülen polisiýa işgärleri tarapyndan alnyp gaçyldy. Ony-da iñ soñky gezek CCD gizlin ýerasty tussaghanasynda gördüler. Şondan soñ ne gören boldy, ne eşiden...
1978-nji ýylyñ 25-nji maýy.
Mariýa Ýelena Bugnone Bonafini…
24 ýaşly UNLP uniwersitetiniñ psihologiýa fakultetinde okaýan bu talyp Horhe Omaryñ aýalydy.
"Horacio Julian" pansionatyna geçirilen polisiýa dökülşiginde tussag astyna alyndy. Şondan soñ tüýsüz ýitdi. (Şeýle-de talyp uýasy Marta Elsa Bugnone hem 1977-nji ýylyñ 6-njy dekabrynda alnyp gaçylyp, ýok edildi).
Hemmesi-de çepçidi (sosialistdi)...

Ýokarda synlaýan ikinji suratyñyzdaky ene - Hibi Mariýa Pastor de Bonafini…
49 ýaşyndady.
Horhe Omaryñ, Raul Alfredonyñ ejesi...
Mariýa Ýelenanyñ gaýynenesi...
"- Çagalarym ýitirim edilmänkä ýönekeý aýaldym, ýönekeý öý bikesidim. Köp zady bilemokdym. Maña gyzykly-da däldi. Ýurduñ ykdysady meselesi, syýasy ýagdaýy maña tutuşlygyna ýatdy, piñime däldi. Emma çagalarym sumat bolanyndan bäri olara bolan söýgim, tapýança olary agtaryp gezmegim, ýalbar-ýakarmalarym, haýyşlarym, maña gaýdyp berilmegini üpjün etme talabym hiç tükenmedi. Meniñ bilen duýgudaş eneler bilen tanyşmak meni täze dünýäniñ işiginden ätletdi..."
Faşistik harby agdarlyşyk döwründe dereksiz ýitirilen çagalaryny tapmak we munda kimiñ jogapkärdigini ýüze çykarmak maksady bilen "Las Madres Plaza de Mayo"-ny (Argentinaly eneleriñ bileleşigini) guranlaryñ biri boldy. Hibi Mariýa şol bileleşigiñ başlygy-da boldy...
Gelip gowşan arzalar boýunça dereksiz ýitirim edilenleriñ sany 8 müñ 961-e ýetýärdi. Resmi däl maglumatlar bolsa ýitenleriñ 30 müñe ýetendigini aýdýardy. Adamlar arz etmäge gorkýardylar...
Ilkinji gezek 14 enäniñ üýşen "Plaza Mayo" enelerine göreş ýeñil düşmedi: Dereksiz ýiten ogly Nestory we ýaşaşýany Raquel Mangini sorag-ideg etmäge başlan Asusena Wilýaflor heniz guramanyñ düýbi tutulyp ýörkä alnyp gaçyldy, ýok edildi.
Dereksiz ýiten gyzy Mabeli gözleýän Ester Balestrino De Careaga we ýene bir ýitirim edilen gyz Alisiýany gözleýän Mariýa Ponce de Bianco hem alnyp gaçylyp, ýok edildi.
Hibi de Bonafini başlyklaýyn, birtopar ene yza tesmedi. Üýşdüler, arza ýazdylar, dünýä jemgyýetçiligine hatlar ugratdylar...
Şindizem... Eneler sorag-indeglerini dowam etdirýärler. Başlaryna dañan ak ýaglyklary bilen her penşenbe güni yssy-sowuk diýmän, sagat 15:30-da "Plaza de Mayo" meýdanynda çykyşlaryna dowam edýärler.
Gynansak-da... Hibi Bonafini (1928-2022) 2022-nji ýylyñ 20-nji noýabrynda aradan çykdy. Çagalaryna näme bolandygyny bilmän ýagty jahandan gözi açyk gitdi. Emma... Düýp günäkäri bilýärdi:
"ABŞ-nyñ näjüredigine, goşunymyza adamlary gynamak üçin tälim berendigine göz ýetirdik. Ýugoslawiýada garrylar öýlerini, gaçybatalgalary bombalaýyşlaryny gördük. Yrakda öldürilen bir milliona golaý çagany gördük, duýduk, ýüregimiz paralandy. Elbetde, bularam biziñ çagalarymyz, heý, örtenmezmiñ, janyñ ýanmazmy... NATO-nyñ bombalamalary, gabawlary we bu dünýäde açlygyndan ölen millionlarça çaga şu güýjüñ günäsidir…”

Soner ÝALÇYN.

"SÖZCÜ" gazeti, 25.11.2022 ý.