Gazak edebiýaty

Kazak Türkleri Edebiyatı

* Kazak Hanlığı 15. yüzyılın ikinci yansından sonra kurulmuştur. Kazaklar, bu dönemde Altınordu ve Timur Devletleri'nin dağılışı sırasında bu adla anılarak toparlanmış bir Türk boyudur.
* Kazak Türkçesi ve Kazak edebiyatı da bu oluşumlar sırasında biçimlenmeye başlamıştır. Bu oluşum öncesindeki edebiyat "Ortak Edebiyat Dönemi" içinde sayıldığından Kazak Türkleri edebiyatım 15. yüzyıldan başlatmak gerekir.
I. Sözlü Halk Edebiyatı Dönemi:
* Kazak edebiyatı, hanlığın kuruluş yıllarından 19. yüzyıl sonlarına kadar daha çok sözlü halk edebiyatı olarak gelişmiştir. Bu sözlü edebiyatın hayli zengin ve gelişmiş olduğu kabul edeilmektedir. Bu edebiyat içinde destan, menkıbe, masal, tekerleme, atasözü, bilmece, özdeyiş, tören ve şenlik şiirleri, ninni, atışma... türleri görülmektedir.
* Kazaklarda, yaşantılarının doğasına uygun olarak destan edebiyatı çok gelişmiştir. Kahramanlık ve aşk destanları çoktur. Hoca Nasır, Adlar Köse gibi kişiler çevresinde gelişen bir fıkra edebiyatı da göze çarpmaktadır.
II. Yazılı Edebiyat Dönemi:
* Kıpçak Lehçesi'ne bağlı olan Kazak Türkçesi, 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra yazı dili haline gelmiş, böylece yazdı edebiyat dönemi başlamıştır. Ancak, yazılı edebiyatın esas kurucusu; Alban Kunanbayulı sayılmaktadır.
* 20. yüzyıl başlarında Kazak edebiyatında büyük bir ilerleme görülür. Özgürlük dönemi (1905-1920) olan bu dönem, aynı zamanda ulusal uyanış dönemi ve roman, öykü, tiyatro, makale gibi modern türlerin gelişmeye başladığı yıllardır.
* İlk edebî gazete ve dergiler bu yıllar içinde yayımlanmaya balamıştır. Ahmet Baytursunuh, Mircekıp Duvlatulı. Magcan Cumabayulı, Ömer Karaşulı, Mustafa Uruzalı yazılı donem edebiyatının önemli isimleridir.
* Sovyet dönemi (1920-1991) 'de Rusça'dan çevirilerin arttığı, pek çok şair ve yazarın yetiştiği dönemdir.
* 1991'de bağımsız Kazakistan Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla bu edebiyat özgürlükçü yeni yönelimler kazanmaya başlamıştır.

# 2007 © www.turkedebiyati.org | Türk Dili ve Edebiyatı Dersleri Kaynak Sitesi | Her hakkı saklıdır.