Magdan känlerini işledýänler puluna dözenok!

MAGDAN KÄNLERINI IŞLEDÝÄNLER PULUNA DÖZENOK!

Magdan käninde bolan heläkçilik zerarly düýn ýüregim ýene bir gezek syzlady!
Nýu-Ýorkdan elektron salgyma hat geldi.
Gelen haty okanymda Amasrada kyrk bir ildeşimiziñ ömür tanapynyñ üzülmegine sebäp bolan magdan käni heläkçiliginiñ "kysmat" däl-de, jenaýatdygyny gynanç bilen oýladym.
"Nýu-Ýork bilen Amasra etrabynyñ näme baglanşygy bar?" diýmegiñiz mümkin.
Ony häzir düşündirjek bolaryn.

* * *

ABŞ-da firmalary bolan we häzirem Nýu-Ýork şäherinde ýaşap ýören türk işewüri Jenk Tunjaý Amasradaky magdan heläkçiligini eşidende, ýadyna birnäçe ýyl mundan öñ bolup geçen bir duşuşyk düşüpdir, ýüregi syzlap, gynanç bilen şeýle ýazypdyr: "Magdan känlerini işledýän kärhanalaryñ ýolbaşçylary pullaryna dözüp, ösen tehnologiýanyñ duýduryjy sistemalaryny ulansalar, günäsiz işçileriniñ ömürlerini halas edip bilerlerdi".

* * *

Magdan känlerini işledýän kärhanalaryñ puluna dözmeýändiklerini aýdýan Jenk Tunjaý Nýu-Ýorkdan maña ugradan hatynda şeýle ýazýar:
"Hut meniñ özüm 17 ýyl bäri magdan känini işledip gelýän Mehmet Hattata birnäçe ýyl öñ şeýle sistemanyñ bardygyny aýdypdym...
Ol "Oh-ho, gymmat eken!.." diýdi-de, gitdi...
Indem nije janlarymyz gitdi. Galany ýetik bize...
Daşary ýurtda, siwilizlenen ýurtlarda grizu partlamaýar. Olaryñ kysmaty tehnologiýa. Kysmatyñ özüni oturdýan tehnologiýa bar".
(Jenk Tunjaý, Nýu-Ýork).

* * *

Mehmet Hattat heläkçiligiñ ýüze çykan magdan ojagynyñ eýesi bolmasa-da, onuñam şol töwerekde işledýän magdan känleri bar. "Oh-ho, gymmat eken!.." diýip, alynmaýan howpsuzlyk sistemasyny ýa-da şol hildäki ulgamy almaýan bolsa, şeýle heläkçilik onuñam başyna gelip biler. Ýatlatmak biziñ borjumyz!
Puluña dözülip, Günbatar ýurtlarynyñ ulanýan howpsuzlyk sistemasy gurlan bolsady, 41 sany günäsiz işçi eklenç ugrunda janyny pida etmeli bolmazdy!
Magdan heläkçilikleri kysmat ýa-da takdyr däl-de ylymda we tehnologiýada yza galmagyñ netijesidir.

• Amerikanyñ Birleşen Ştatlary watan dönüklerini näme edýär?

1973-1977-nji ýyllarda ABŞ-nyñ Daşary işler ministri bolup işlän Genri Kissinjer öñümizdäki ýyl 100 ýaşaýar.
Kissinjer täsin adam... Birnäçe ýyllap ABŞ-nyñ Döwlet Howpsuzlygy boýunça geñeşçisi bolup işlän Kissinjeriñ geçmişde bolup geçen köpsanly ganly wakada eli bar.
Birnäçe ýyl mundan öñ Nýu-Ýorkdaky "Rokfeller" fondunda eden meşhur çykyşy amerikan daşary syýasatynyñ ýüzüni görkezýär diýsek, ýalñyşdygymyz bolmaz. Ol şeýle diýýär:
- Amerikanyñ nämüçin güýçlüdigini bilýäñizmi? Biz aramyzdaky watan dönüklerini öldürýäris. Başga ýurtlardaky watan dönüklerini bolsa gahrymana öwrüp, şol ýurtlaryñ iñ ýokary wezipelerine getirýäris. Ýagny, içimizdäki watan dönüklerini ýok edip, daşardaky dönükleri gyrnak ýerine ulanýarys. Ine, şonuñ üçinem dünýä biziñ aýamyzda.

• HENEK: Hetdini tanan eşek

Eşekleriñ biri tokaýda zol aññyryp duranmyş.
Haýwanlar oña "Boldy, bes etsene, kellämizi güp ýaly çişirdiñ!" diýipdir.
Eşek “Size nämaý? Meniñ keýpime goşular ýaly siz kim? Islesem agynap оýnaryn, islesem jort ataryn" diýip, ýene aññyrmaga duranmyş...
Haýwanlar eşegiñ eşekdigini bilýändikleri üçin "Poha daş atsañ, üstüñe syçrar" sözüni ýatlap, dymyp oñupdyrlar.
Biraz wagt geçensoñ, tokaýlaryñ şasy ýolbars gelenmiş. Bir seretse, eşek durman aññyryp oturanmyş. Ol şeýle bir arlapdyr welin, eşek şobada lal-jim bolaýypdyr.
At ýuwaşlyk bilen eşegiñ ýanyna barypdyr-da: "Bol-da, aññyr-da indi! Nämä dursuñ?" diýipdir.
Eşek "Ýoook!" diýip jogap beripdir. "Hernäçe eşegem bolsam, meniñ eşekligim şuña çenli!"

• GÜNÜÑ SÖZI

Durmuş - haýyn duzaklar bilen doludyr. Möhümi şoña düşmezlikdir!

Rahmi TURAN.

"SÖZCÜ" gazeti, 19.10.2022 ý.