Süleýmanyñ açary

SÜLEÝMANYÑ AÇARY (Clavicula Salomonis)

Danalygy bilen halk arasynda şöhrat gazanan Süleýman pygamber özi ýaly pygamber we patyşa bolan Dawut aleýhissalamyñ ogludyr. Adatdan daşary we göze görünmeýän güýçlere hökmüni ýöredip bilýän Süleýman pygamber ýewreýler tarapyndan ýöne bir patyşa hasaplansa-da, Gurhanda onuñ ady pygamberleriñ hatarynda ýatlanýar. Gurhanyñ birnäçe süresinde we aýatynda Süleýman pygamberiñ guşlaryñ diline düşünýändigi, ýele ygtyýar edip bilýändigi, jynlary we şeýtanlary özüne hyzmat etdirendigi, Allanyñ oña we kakasy Dawuda çäksiz ylym berendigi aýdylýar. XV ýa-da XVI asyrda ýazylandygy çak edilýän, awtory we çeşmesi näbelli, emma Süleýman patyşa ýazdy hasap edilýän "Süleýmanyñ açary" ("Clavicula Salomonis") atly kitap taryhyñ iñ meşhur tilsimli kitaplaryndan biridir. Häzir bu kitap Londonyñ Britan muzeýinde saklanylýar. Kitap Hezreti Süleýman göze görünmeýän ruhy güýçleri bir ýere toplamagy we gözegçilik astyna almagy, ruhlr dünýäsine degişli gizlin soraglara jogap tapmagy, durmuşda, söýgüde we baýlyk toplamakda üstünlik gazanmagyñ syrlaryny, öz wagtynda we öz ýerinde etmeli işleriñ jikme-jikliklerini öwredýär.
Kitap gizlin ylymlar boýunça ýörite hünärmen we "Altyn Şapak" germetik jemgyýetiniñ düýbüni tutujy S.Liddell MakGregor Mathers (1854-1918) tarapyndan muzeýde saklanylýan golýazmalaryñ ýedisine esaslanyp iñlis diline terjime edilipdir.
Kitabyñ girişinde Süleýman patyşanyñ okkultistik amallarda tejribeli bolandygy baradaky ynamly delilleriñ ýewreý taryhçysy Iosif Flawiniñ işlerinde bardygy aýdylýar. Özem bu magiki usullaryñ Süleýman patyşa degişli edilmegine şübhelener ýaly esas ýokdugyny nygtaýar. 
Kitap şu aşakdaky sözler bilen başlanýar:

"Häzir iññän gadymy zamanda hökümdar Solomonyñ (Süleýman) asmandan inen bir perişdeden ylym öwrenendigini bilmeýän ýok... Ol ömrüniñ ahyrky ýyllarynda ogly Roboama bilýän ähli ylmyny beýan edip bir wesýetnama ýazdy. Onuñ yzysüre şol ylmy öwrenmäge çalyşan hahamlar (ýewreý ruhanylary) wesýetnamanyñ agaç gabyklaryna ýazylyp köpeldilmegine sebäp boldular we muña “Testament the Clavicle” ýa-da “Süleýmanyñ açary” adyny berdiler. Tilsim hökmünde ulanylan bäş burçly ýyldyzlar (pentacles) ibrany elipbiýinde ýazyldy. Şeýlelikde, ýazgylar hökümdaryñ gurduran ybadathanasynda ýörite goraga alnyp saklandy".

“Süleýmanyñ açarynyñ” (“Key of Solomon- Clavicula Salomonis”) birinji bölümi "Uly açar”, bäş kitapdan ybarat "Legemeton" atly ikinji bölümi we ikinji bölümiñ "Süleýmanyñ kiçi açary" atly aýratyn baby goetiýa (magiki tilsimler) syrlaryny öwrenmekde gymmatly çeşmedir. Kitabyñ iñ syrly bölümi-de şudur. "Armadelde" agzalan ýetmiş iki perişdäniñ deregine bu ýerde ýetmiş iki şer güýç bar. 
“Süleýmanyñ açary" şu setirler bilen başlaýar:

"Dawudyñ ogly, Ysraýylyñ patyşasy Süleýman şeýle diýdi: "Açarymyzyñ başy Hudaýdan gorkmak, oña ynanmak, kalbyñy puşmanlyk duýgusy bilen püre-pürläp oña ýalbarmak, niýetimize düwen her bir işimiz üçin ondan medet hantama bolmak we durkuñ bilen Oña gulluk etmekdir. Diñe şeýdenimizde Hudaý bize dogry ýoly görkezer. Şonuñ üçin tilsim sungatyny we ylmyny özleşdirmek isleýänler sagatlaryñ we günleriñ öz wagtyna, aýyñ ýagdaýyna garaşmalydyr”.

Kitabyñ girişinde şu maksat bilen üç sany aýry-aýry sanaw berilýär. Birinji sanawda günüñ haýsy sagadynda haýsy asman jisiminiñ täsirli bolýandygy ýigrimi dört sagada laýyklanyp berilipdir. Ikinji sanaw sagatlaryñ tilsimli atlaryny we olary dolandyrýan perişdeleriniñ atlaryny sanaýar. Üçünji sanawda bolsa asman jisimleriniñ hersine aýratyn degişli edilen perişdeler, metallar, günler we reñkler beýan edilýär.
Iki uly bölümden ybarat "Süleýmanyñ açary" kitabyndan dogry we ýerlikli peýdalanmak üçin her tilsimi niýetlenen maksadyna görä öz sagadynda, öz gününde we ýerinde ýerine ýetirmegiñ hökmanydygy aýdylýar. Bu kitaby ulanjak bolýan adam dürli dogalary okamaga, ululy-kiçili her dürli günälerden daşda durmaga, arassa we salyhatly geýinmäge mejburdyr. Bildirilen şertler ýerine ýetirilenden soñ nähili jady-tilsimleri etse boljakdygy ýazylýar. Yzyndanam ogurlanan emläkleri tapmak, göze görünmeýän adama öwrülmek, aşyk bolan adamyñ düýşüne girmek, arzuwlaýan adamyñy özüñe aşyk etmek, hormat-sylag görmek, iki adamda biri-birine bolan ýigrenç döretmek, her dürli soraglara jogap tapmak ýaly jady-tilsimler birin-birin beýan edilýär.

■ Grimuar jady

"Süleýmanyñ açaryndaky" iñ ünsi çekiji tilsimleriñ biri-de "Pentakldyr". Türkmen diline geçirilende doly manysyny berýän söz tapylmadyk bu tilsim ulanylanda eýlenen deriden, kagyzdan ýa metaldan bäş burçly ýyldyz ýasalýar. Ýüzüne-de gizlin energiýalary aýan edýän simwollar çyzylýar. Kitabyñ birinji bölüminiñ soñlarynda "topraga, howa, suwa we oda degişli ýaramaz ruhlary gorkuzmak, olaryñ boýun sunmasyny üpjün etmek" üçin ulanylan "pentakl" tilsiminiñ üstünde durulýar. Ýaramaz ruhlaryñ bu tilsimleri görende özüni ýitirjekdigine, gorkjakdygyna we ony ulananyñ garşysyna hiç zat edip bilmejekdigine anyk güwä geçilýär.
Bu "pentakllaryñ" asman jisimleriniñ haýsysyna degişlidigi, reñkleri we yzygiderliligi şeýle berilipdir:
  
1). Saturn saýýarasyna degişli ýedi pentakl: Gara.
2).  Ýupiter saýýarasyna degişli ýedi pentakl: Gök.
3). Mars saýýarasyna degişli ýedi pentakl: Gyzyl.
4). Güne degişli ýedi pentakl: Sary.
5). Wenera saýýarasyna degişli: bäş pentakl: Ýaşyl.
6). Merkuriý saýýarasyna degişli bäş pentakl: Dürli reñkli.
7). Aýa degişli alty pentakl: Kümüşsöw reñkli.
Şeýle-de dürli maksatlar üçin ulanylýan pentakllardan nusgalar. 
 
Iñ esasy pentakl ähli ruhlary bir ýere jemlemek üçin ulanylýar we "hemmesi siziñ buýrugyñyza boýun egerler" diýilýär. Saturna degişli ýedinji pentall ýer titretmek üçin ulanylýar, çünki muña degişli perişdeleriñ dünýäni tutuşlygyna çepbe çöwrüp biljek güýçleri bar.
Hezreti Süleýmanyñ ýazandygyna ynanylsa-da awtory anyk kesgitlenmedik “Süleýmanyñ açary” (“Key of Solomon- Clavicula Salomonis”) kitaby jadygöýlik sungaty boýunça ýazylan birnäçe kitaba çeşme bolup hyzmat etdi.
Olardan iñ meşhury şol kitaba goşulan “Lesser Key of Solomon-Lemegeton Clavicula Salomonis” yagny, “Süleýmanyñ kiçi açarydyr”.
Hezreti Süleýmanyñ ýazandygyna ynanylýan bu kitap XVII asyrda ýazylandyr diýip çak edilýär. Ýewreý we yslam mistikleriñ täsiri duýulýan bu kitapda, ony okan kişiniñ islän ýumşuny buýurmagy üçin degişli ruhlaryñ atlaryny tutup çagyrylyşynyñ usullary gürrüñ berilýär. Bulary etmek üçin gerek bolan zatlary ulanmagyñ düzgüni we ýerine ýetirilmegi hökmany rituallar hem birin-birin ýazylypdyr. Kitap "Ars Goetia", "Ars Theurgia Goetia", "Ars Paulina", "Ars Almadel" we "Ars Notoria" atly bäş bölümden ybarat. 
Ibrany dilinde "Syrlaryñ sakçysy" bolan Baş perişde Razieliñ kitaby jadygöýlik we tilsim kitabydyr. Raziel jennetde Hudaýyñ tagtynyñ golaýynda bolýandygy üçin ol ýerde bolýan zatlary gowy bilýär. Adam ata we How enä ýörite "Ylym kitabyny" berenden soñ, olar şeýtanyñ alyna gidip gadagan edilen Ylym agajynyñ miwesinden iýip günäkär ýagdaýa düşýär. Raziýeliñ garamagyndaky perişdeler olaryñ jennetde gezip ýörkäler eden günä işine örän gynanýarlar we Razieliñ olara beren kitabyny ellerinden alyp okeanyñ çuñluklaryna zyñýarlar. Hudaý munuñ üçin Raziele gaharlanmasa-da, kitabyñ deñziñ düýbünden çykarylyp Rahaw atly perişdä berilmegini üpjün edipdir. Rowaýata görä bu kitap nesilden nesile geçip ahyrynda Hanogyñ eline düşüpdir. Baş perişde Raziel soñra kitaby Hanogyñ agtygy Nuh pygambere beripdir. Nuh pygamber kitapdaky syrly ylymlar arkaly Ýeri suw basmazdan öñ gämisini ýasapdyr. Razieliñ kitaby soñra Süleýman pygamberiñ eline düşüpdir.

■ Clavicula-Salomonis

"Süleýmanyñ açary" bilen baglanyşykly şübheleriñ biri bolsa orta asyr Ýewropasynda grimuar tilsimi (Гримуа́р, или гримория (фр. grimoire, отфр. grammaire) - книга, описывающаямагические процедуры и заклинания для вызова духов (демонов) или содержащая какие-либо колдовские рецепты) diýip bilinýän gara jady tilsimleri kitaplaryñ köp ýazylyp satylanlygydyr. Olaryñ köpüsi şan-şöhrat, dereje, wezipe, pul, söýgi, şöhwet, duşmana zyýan ýetirmek ýaly meselelerde şowlulyk wada berýän gara jady kitaplardy.
Bir tarapdan jadygöýleriñ agzyny bekläp dürli dini dessurlary ýerine ýetirmegi, Isa Mesihe, Merýem enä, keramatlylara, Hudaýa edilen dogalar, zikirler okamagyñ gerekligi aýdylyp, başga bir tarapdanam şeýtanyñ, ifritleriñ we jynlaryñ goşuny çagyrylyp jadygöýiñ nebis isleglerini ýerine ýetirmek üçin çagyryşlar ýer alýar.
Ýoñ bolan Grimuarlar satyp pul gazanmak üçin ýazylýardy we ol ýazylýan kitaplaram öz gezeginde her dürli ýoýulmalara sezewar bolýardy. Grimuarlaryñ awtorlary papalara, pygamberlere deñelýärdi. Emma Grimuarlar hernäçe "Süleýmanyñ açaryna" salgylansalar-da, "Süleýmanyñ açary" kitabynyñ olaryñ ýanynda ýer bilen gök ýaly tapawudy bar.
"Süleýmanyn açary" kitabynyñ çeşmesi hernäçe näbelli-de bolsa, ylahy kitaplary ýada salýan kämil, çeper we baý dilde ýazylypdyr hem-de ol ýewreýleriñ edebi mirasyna degişlidir. Hristianlaryñ bu kitaba hiç hili degişli ýeri ýok.

■ Jady kitaby

Süleýman pygamberiñ ýene bir üns bermäge mynasyp eden işi - Sion dagynda bina eden ybadathanasydyr. Dawut pygamberiñ döwründe ol ýerde diñe çadyr dikilendi we bu çadyrda ylahy emläkler saklanýan sandyk bardy. Allatagala Süleýman pygambere birnäçe keramat görkezmek ukybyny bagş edýär. Gurhan Hezreti Süleýmanyñ hiç haçanam kapyrlaryñ ýolundan ýöremändigini ("Bakara" süresi, 2/102) we oña wahyý inendigini nygtaýar. Ýeller Süleýman aleýhyssalamyñ emrinde bolupdyr, demir magdanlary onuñ üçin derýa misilli akypdyr, jynlaryñ bir bölegi onuñ hyzmatynda bolupdyr ("Sebe" süresi, 34/12). Süleýman pygamber dogry ýoldan ýöremekde we adalatlylykda hatda kakasyndanam ozdurypdyr ("Enbiya" süresi 21/78,79).
Oña ylym berilipdir ("Neml" süresi, 27/15). Itiñ-guşuñ diline düşünipdir ("Neml" süresi, 27/16). Jynlardan, adamlardan we guşlardam goşun toplap bilipdir ("Neml" süresi, 27/17).

■ Süleýmanyñ möhründäki ýazgynyñ syry

Käbir kabalistleriñ pikiriçe Dawut we Süleýman patyşa kabalist magiki tilsimler arkaly mugjyza görkezipdirler. Pentagram (bäşburçly ýyldyz) Süleýmanyñ möhüri we Heksagram (altyburçly ýyldyz) Dawudyñ galkany hasaplanýardy. "Möhri-Süleýman" Süleýman pygamberiñ ýüzügine berilen atdyr. Bu şol bir wagtda pygamberiñ möhrüdir. Rowaýatlara görä bu ýüzügiñ üstünde "Ismi Agzam" dogasy ýazylandygy üçin ähli ynsa-jynsa hökmi ýöräpdir.
Bir gün ýüzügini döwe ogurladyp ähli güýjüni we hökümdarlygyny elden giderýär. Ençeme ýyl geçensoñ patyşalygy täzeden ele alýar. Döwüñ bu hyýanatçylygy beýik şahyrymyz Magtymguly Pyragynyñ "Aýrylmadymy?" diýen goşgusynda şeýle beýan edilýär:

Dawut öldi, perzendine ýer galdy,
Hudaýymdan aña bir ýüzük geldi,
Nurdan bolan ol ýüzükni döw aldy,
Süleýman tagtyndan aýrylmadymy?

Adam ata ýere gelip düşende oña Jebraýyl perişde tarapyndan bir ýüzük berilipdir. Hezreti Adam ata aradan çykanda ýüzügi Jebraýyl yzyna alyp gidýär.
Bir gün Jebraýyl perişde Dawut pygamberiñ ýanyna gelip, oña elindäki ýüzük bilen bile 10 sany sorag berýär. Bu on soragy çagalaryña ber we içinden kim bu soraglaryñ hemmesine dogry jogap berse, ýüzügi şoña ber" diýýär. Şondan soñ Dawut pygamber boş meýdana halkyny jemleýär we olaryñ öñünde Jebraýyl perişdäniñ beren soraglaryny gaýtalaýar. Nobaty uly oglundan başlap, ogullarynyñ hemmesine ýüzlenýär. Emma pygamberiñ çagalarynyñ hiç birem soraglara dogry jogap tapyp bilmeýär. Iñ soñunda körpe ogly Süleýmany turuzyp soraga tutýar. Süleýman soraglaryñ ählisine ýekän-ýekän dogry jogap beripdir we her jogap berende gülümsiräpdir. Dawut pygamber ogluny mübärekländen soñ gaharlanan ýaly edip "Nähili çynlakaý meselelerde sorag berdim. Sen bolsa piñiñe-de alman, her jogap bereniñde gülen bolduñ" diýýär. Süleýman bolsa: "Kakajan bagyşla, maksadym sizi gynandyrmak ýa-da äsgermezlik etmek däldi, ýöne siz her sorag bereniñizde öñümde duran garynja maña jogaplaryny aýdýardy. Men şoña gülýärdim" diýipdir. Şondan soñ Dawut pygamber ýerinden turup ýüzügi ogluna gowşurýar. Aýdylmagyna görä ol ýüzükde az sanly adamlaryñ we perişdeleriñ bilýän Hudaýyñ gizlin afy ("Ismi Agzam" dogasy) barmyşyn.
Hudaýyñ bilinmeýän ady döretme we höküm etme artykmaçlyklaryny öz içine alypdyr. Elbetde bular ýaly rowaýat adatdan daşary güýje eýe bolmak isleýän käbir adamlaryñ başyny-gözüni aýlap biler. Käbir maglumata görä ýüzügi Adam ata dakynypdyr we jennetden kowlanda ony Arşda galdyryp gelipdir. Jebraýyl perişde soñra bu ýüzügi Allanyñ eradasy bilen Hezreti Süleýmana getirip berýär. Asly azerbaýjan türkiýeli edebiýaty öwreniji alym we terjimeçi Abdylbaky Gölpynarly Jelaleddin Rumynyñ "Diwanynyñ" düşündirişler bölüminde şeýle ýazgy galdyrypdyr:

"Ýel onuñ tagtyny ertirine bir aýlyk, agşamyna bir aýlyk ýere alyp giderdi. Mis känleri oña tarap sil bolup akardy. Jynlar oña galalar, serhowuzlar gurup bererdi, her dürli gap-gaçlar, gazanlar ýasap bererdi, onuñ emrinden çykanlar azaba uçrardy. Süleýman pygambere öñki aýaklaryny büküp toýnagy bilen ýer peşeýän jyns atlar berilendigi, onuñ ikindin wagtyna çenli atlary synlaýandygy, soñra atlaryñ boýunlaryny, ýalyny sypaýandygy Gurhanda aýdylýar. Hezreti Süleýmanyñ Hudaýdan özüne özünden soñ hiç kime nesip etmejek hökümdarlyk diländigi-de aýdylýar. Süleýmanyñ bir ýüzüginiñ bolandygy we ol ýüzükde "Ismi Agzamyñ", ýagny Allatagalanyñ atlaryndan iñ ulusynyñ ýazylandygy, jynlara we haýwanlara bu adyñ güýji bilen höküm edendigi hem şol rowaýatlarda bar.

■ Bellik:

Süleýman pygamber barada giñişleýin maglumat üçin seret:
http://kitapcy.ml/news/suleyman_pygamber/2018-12-27-4190

 Internet maglumatlary esasynda taýýarlandy.