Ene ýüregi / hekaýa

ENE ÝÜREGI

Güneş  goňşy obadan  biriniň gudaçylyga gelýändigini bilse-de, özünden soralman, habar alnar öýtmedi. Ýöne ejesiniň şelaýyn gep urşuny eşidenden,  onuň bu gezekki gelenler bilen guda bolmaga döwtalapdygyna düşündi.
-    Gyzym, Güneş jan, türkmençilikede “Ölümden başga zadyň iri ýagşy” diýilýär. Senem, tüwleme,  kiçi-girim däl. Öýli-işikli bolmaga wagt ýetdi.  Şü goňşy obadan gelýänler erbet ýerler däl.  Soraşdyk-ideşdik, senem  gaňryşymyza gaýdyp durasyň ýok-la. Ogullaram  sen diýip durmuş.
Henize çenli ejesiniň  ýüzüne gelmedik Güneş başyny galdyrman gepledi:
-    Eje, heniz meň bilen gepleşmän, razylygymy alman, o ýigidi görmän,  razylyk bereniňize näme diýjegimi bilemok.  
-    -Ol bir ýurtda iş saparyndamyş. 
-     Gelýänçä garaşaýmaly borda. 
-    Olam biçem däl, garaşmaly bolsa, garaşaýarys.
Gyzynyň  salynyň gowşakdygyny duýan ene başga hörpden gopdy.
-    Ine, birki gezek gördüňem-dä şonuň bilen adam tanap bolýamy? Ýöne Hudaý gowusyny etsin.  Onnoňam saňa ynamym bolansoň,  olaryň habaryny alandyryn. Biabraý etmersiň-dä hernä. 
     Güneş ýer depip durmady. Bu gürrüňi ýigit bilen görşenden soňa goýmagy ündedi. Ene gyzynyň  aňsatlyk bilen razylyk berenine begenip, aňyrsyna çykyp bilenokdy.  Ýöne olar gyzyň kalbynda gopýan harasatdan bihabardy. Çünki toý güýzde diýlensoň, Güneş gijeler uklap bilmedi. Gözüni  ýumdygy gapdalynda  bir sudur peýda bolýardy-da, esli mahallap  aýrylmaýardy.  Güneş gözüni açdygy, sudur ýom-ýok bolýardy.  Ol muny nämä ýorjagyny bilmedi.  Ilki-ilkiler aladalar, pikir-oýlar  sebäp bolýanyr öýtdi. Ýöne  soňa-baka  Güneş gündizlerem  ol  sudury duýup başlady. Şonda ony sowuk der basýardy-da, ysgyndan gaçýardy. Ol ahyry  bu ýagdaýy ejesine duýdurdy. Oguljemal ýüzugra  gepledi.
-Durmuşa çykjak gyzyň aladasydyr-da.  Azrak pikir et.  Soraşyp-ideşip gördük, adam çykban ýer didiler, onsoňam  öýlenjek ýigit seni  görendir-dä elbetde, öz-ä salgy beripdir bizi.
Ejesiniň jogabyndan göwni suw içmedik Güneş jorasyna  arzyny aýtdy. 
-    Name diýsene, Güneş  bü ýerde bir syr bar ýaly.  Ony ikimiz açyp bilmeris.  Dynç güni goňşy obadaky  palça gideli. 
-     Şirin jan, palçy ýalançydyr-da. Ol seniň göwün islän zadyňy aýdar. Üýtgeşik zat diýer öýdýärmiň. 
-    Ynanmasaň, ynanma, baryp göreli, näme diýýänini eşdeli. Belki,  haýyr taparsyň.
   Joralar salam berip, öýe girenlerinden törde oturyp, gelenleri kabul edýän  garryja aýal görjekdiler. Olary  öý işleri bilen gümra bolup ýören zenan garşylady. Gyzlar ýaýdanmaç gürlediler.
-    Biz goňşy obadan, palçy daýza diýip geldik. 
-    Hä, şeýlemi, balalam, töre geçiberiň, menem häzir bararyn. Goňşy obadan gelen bolsaňyz, raýyňyzy ýykmaýyn.  Ýogsam, çagalar maňa  ‘Bü käriňi taşla” diýip, gün berenoklar. Ýöne galyň bende kömek sorap gelse, durubam bilemok,  elimden gelenini  gaýgyrmajak bolýan.
Güneş tolgunmakdan ýaňa gepini düşündirip bilmedi.  Oňa derek Şirin gepledi. 
Gyzlaryň gürrüňinden soň,  öý eýesi ak matanyň üstüne esli duz sepeledi-de, iki sany kiçeňräl aýnany biri-birine garyşma-garşy goýup, esli  mahallap içinden bir zatlar okady. Soňam aýnalaryň her haýsyny  içgin synlap, Güneşi has golaýragyna çagyrdy. 
-    Gyzym, eliňi ber, hany. 
Ol Güneşiň elini  iki eli bilen gysyp, gözüni ýumup  oturyşyna çalaja mydyrdady. 
-    Bü ýerde bir syr bar. Ýöne men ony häzir görüp bilemok. Maňa aýan boşuna görä, ýakyn garyndaşyňyzdan biri ýogalan ýaly,  gyzym,  ýanyňa  gelýän ruh bilen  iňňän ýakynlygyň bar. Ol saňa birzatlar aýtmak isleýär.
-     Onuň birzatlar diýjek bolýandygyny menem aňýan. Ýöne ondan gorkýan.
-    Gorkma, onuň saňa ýamanlygy ýok. Gaýta ol seni alada edýä. Bir zat bolsa, “Ölä aýan, dirä güman” diýilýar. Seni durmuşa çykarjak bolýandyklary üçin onuň  alada galýan bolmagam ahmal.  
-    Toýuň güýzdedigi belleneni bäri,  şo  sudur ýanymda. Ilki-Ilkiler-ä agşam gözümi ýumdygym gelýärdi, indi gündizem ol ýanymda ýaly bolup dur.
 - Sen, gyzym,  kyn görme-de, ejeň bir zatjagazyny getir maňa. Ýogsam men gaty bulaşýan. Haçan eliňiz  degse geläýiň, ýöne ara bir hepdeden köp wagt salmajak boluň.  
Gyzlar obadan saýlanmanka, olaryň yzyndan  ýeňil ulag ýetdi.  Sürüji ulagy saklap, gyzlara münmegi mürähet etdi. Gyzlar  näzini çekdirip durmadylar.  
-    Kyn görmeseňiz, nirä barýandygyňyzy aýtsaňyz.  Öýňüze eltip gaýdardym, öňi-soňy elim boş, siz ýaly gözel gyzlar bilen gürrüňdeş bolmagam ýakymly.  
-    Biz gaýraky obadan. Ýol ugrunda düşürseňizem bolar. 
-    Menem şo tarapa barýan, özüm hol, çetki obadan. Biziňkiler siziň obaňyzdan biriniň gapysyny açypdyrlar weli, şo gyz bilen görşüp bolmazmyka diýip barşym.  Ene-ataňky  bir başga, ömrüňe ýoldaş boljagyň bilen özüň tanyşmasaň, bilmeseň, uzak ýolda kösenmegiň ahmal. 
-    O diýýäniň dogry,  häzirki döwürde tanyşman toý tutýan bardyram öýdemzok. Ýöne ilçilik-dä. 
Ýigit ýoldan ünsüni sowmaýan ýaly bolsa-da gyzlary synlamaga ýetişipdi. Onuň hyrydar nazary Güneşiň gamly gözlerinde saklandy. 
-Gözel gyz, näme hakda oýlanýandygyňy-ha bilemok. Ýöne  bir aladaň barlygy  görünýä.
- Sen-ä bilgiç ekeniň. Ýöne bize seretme-de, ýoluňa esewan bol. 
-Oň gaýgysyny etmäň, ynjytmanjyk öýňüze elterin. Ýogsa-da, siz  Sahy agalary tanaýaňyzmy?
Güneşiň üstünden gaýnag suw guýlan ýaly boldy.  “Bu ýigit gudaçylyga gelenlerden ýaly-la. Gepi-söz-ä ýerlikli. Ýöne ene-atasyny tanamadyk gyzyna gudaçylygä iberýän bolsa, ýa-ha ejem ogludyr, ýa-da gezip ýören bihepbedir.” Ol sere gelen şübhesini barlamak üçin jorasyna  ýüzlendi:
-Şirin,  Sahy agalaryň neberesine sen beledräk  dälmi? 
- Golaý-a ýaşaýas weli, gaty bir beletçiligimiz ýok. Olar köplük bolansoň, obanyň  bir çetini tutup otyrlar, tüweleme.
 Güneş Şiriniň öz soragyna dogry düşünendigine begendi.  Ýigit ara düşen böwşeňlikden peýdalandy:
-Gyzlar, hiç zat tötänlikden bolanok diýýäler weli, size tötänden duşanyma juda begenýän. Men Sahy aganyň gyzyny görmeli. O gyzyň ady  üýtgeşik, ýöne kes kelläm, häzir hiç ýadyma düşenok.  Ejem dagy “öz-ä ýyly söz berdiler” diýeli bäri, gije-gündiz, ýatsam-tursam şol gyz hakdaky pikirler beýnimi ýaryp barýar. Iş-alada bilen elim degmänsoň, şü çaka çenli ugruna çykyp, görşüp-gürleşip bilmedim. Onsoňam  talyp döwründe dostum şo gyzyň waspyny dilinden düşürenokdy.Eger ýüregini başga birine bermedik bolsa, şo gyzy sypdyrmajakdygyny aýdym ederdi. Men o gyzy görmesem-de gaýybana haladym. Indem ejem başlyklaýyn “Olar obada sylanýan adamlar. Gyzlarary hem juda artykmaçmyş” diýip, şol gyzyň salgyny berýärler. Perzentlik borjumy ýerine ýetirip, olary hormatlamak, hemem şol birmahalky öwgüli gyza sataşmak üçin şu gün aýgyt edip, siziň obadaşyňyz Sahy aganyň gyzy bilen görme-görşe barýan.   
Şirin gürrüňi daşdan aýlady: 
-    Saňa Sahy aganyň gyzyny görmek kyn düşäýmese. Onuň ýekeje gyzy bar. Olam bireýýäm durmuşa çykan, agtykly- çowlukly. Ýöne Sahy aganyň ogullary, agtyklary kän. Siz olaryň haýsy birine söz aýtdyňyz? Agtyklarynyň hemmesi biri-birinden zyýada. Onsoňam  ilki sen bize özüň hakda gürrüň ber. Siz Sahy aganyň agtygyna mynasypmy –dälmi şony bileli. Sahy  agaň ol agtygy seň diýýäniň bolsa, iňňän salyhatly, işeňňir, owadan hem mylaýymdan gelen sypaýy, içen suwy bokurdagyndan görnüp dur diýilýän gyz. Maşgalasyna içgin belet bolmasagam,  adynyň üçtgeşik bolşy ýaly, onuň  peri-peýker ýalydygyny aýdyp biljek. Oňa duşan ýigdiň tüýs bagty çüwer. Ýöne seni tanamzok.
Ýigit ulagy ýoluň gyrasyndaky baglaryň  kölegesinde saklady-da durky bilen gyzlara tarap öwrüldi.  Onuň nazary ýene-de Güneşiň gözlerinde eglendi.  Güneşiň gözlerindäki inçejik harasady ýigit şobada duýdy. Şol dem ol ýüzüni  aşak salyp, bir agaryp, bir gögerip oturan gyzyň kimdigini öz ýanyndan çaklady.  Muny aňan Şirin oglany barlasy geldi:
-    Özüň-ä gelinligiň bilen tanyşmaga barýaň,  gözüňem gyzlarda. Bolşuň şü bolsa, öýleneňsoň,  kyn düşäýmese. 
Ýiigit gyzlaryň hyýalyna düşündi-de gep owadanlady:  
-    Erkek oglanlaryň arasynda şeýle bir düşünje bar. Men oňa hut şu wagt göz ýetirdim. Oglanlar öýlenmänkä,  ähli gyzlary, onda-da owadan gyzlary özüniňki ýaly hasap edýarler, toýdan soň weli, diňe öz gözeli, öz  söýeni. 
-     Sen ýaly nätanyş gyza öýlense näme?
-    Ilki bilen-ä  biz o gyz bilen hökman görüşeris. Onsoňam nika söýgiň açary diýilýär, şondan soň dörän  söýgi  ahyrete çenlimiş. O gyz dogrudanam siziň aýdyşyňyz ýaly  bolsa,diýmek, meň bagtym çüwüpdir-dä. 
-     Gelnini ahyrete çenli söýjek ýigidiň ady näme? Tanap galaly, bilip bolmaz ykbaldyr bü.
-     Ykbal siz ýaly perizatlar bilen duşursa, Yhlas müň mertebe razy bolardy.
-    Sahy  agaň agtygyna taý bolmak islegiňiz nire,  bü gürrüňiňiz nire?
-     Kimiň kime taýdygyny Alla bilýär.
-     Edil ýaňyja nika söýgiň açary diiýip durduň. Indem Alla bilýär diýip, ýöwselleýäň.
-    Duýman durkam, siz tarapdan yşkyň şemaly  öwsäýdi öýdýän. 
Güneş Şirini gyssady:
-    Ýör, Şirin, düşeli ulagdan, bu ýigidiň rejesi geň däl. Bir gyzy görmäge, synlamaga barýarka, başga birine göwnüniň gitmesi munuň kimdigini aýan etdi. 
-    Gyzlar, men muny gepbaşy bolsun diýip aýtdym. Bagyşlaň. Eger siz ulagdan düşseňiz, menem yzyma dolanjak. O gyzy görmäge ýene bir gezek gelerin. Siz onuň owadanlygyna, sypaýylygyna, işeňňirligine güwä geçdiňiz dälmi, diýmek, ol meniň üçin dörän maşgala bolmaly. 
-    Gyzyň seň bilen görüşmegi hökman dälmi?
-    Görüşmäge-de, tanyşmaga-da wagt kän, ýol uzak. 
-    Ýol uzak diýseňem, sanalgy güne salym ýokdur, hä diýmänkäň geçer. 
-    Oňa çenli bir alajyny taparys.
Gyzlar ulagdan düşüp, esli ýöränlerinden soň,  oglan olaryň yzyndan ýetdi.
-Keçjallyk etmäň, gyzlar, ýörüň, obaňyza çenli elteýin. Sizi orta ýolda taşlamak günä bolar.   
 ***
Güneş bu tötänleýin duşuşygy nämä ýorjagyny bilmedi. Yzly-yzyna beýnä dolýan pikirler birden durmuş gurjak ýigidini görendigine begendirse, birdenem  ol ýigdiň gözlerindäki mähirden elheder aldy. “Nazarlar Ilkinji gezek kaklyşanda onuň ýüreginde gopan harasat yz galdyrman bilermikä? Men-ä şol nazardan birhili goram-gowşak bolaýdym. Muny  olam duýdy öýdeýän. Belki, onuň toý tutmak isleýän nätanyş gyzy görmäge höwesi şondan soň gaçandyr.Ol ýigidiň hiç zat tötänleýin bolanok diýýäni belki, dogrudyr. Biziň  edil şü çak ýola çykmagymyz, Yhlas bilen sataşmagymyz tötänlik bolmagy hem ahmal. Öz söz aýdylanyň mendigini bilensoň, ol näderkä? Meniň diýýän zadymy ,ol muny nireden bilsin.  Oba giren ýerimizde yzyna dolandy. Bizem oňa adymyzy aýtmadyk. Bolýa-la bü zatlary unudaýyn.” 
    Unudaýyn diýse-de Güneş  ol pikirlerden saplanyp bilmedi. Ýigidiň  asmany ýatladyp ýylgyryp duran  mawumtyk gözleri, mähirden doly  keşbi onuň  hyýalynda  at çapýardy. Indi ol  özüne birzatlar aýtmak isleýän sudury-da unutdy. Bar küý-küçesi şol ýigitde jemlendi. Otursa-tursa öz bagtyndan çykjak  ýigide   düşünmek üçin  oýlaryň ummanyna çümdi. Şirin gelende Güneş  öý-içeriniň işleri bilen gümrady. 
-    A gyz, seň, goňşy oba gitmek hyýalyň ýokmy? O daýza bize kän eglenmän, geliň diýdi ahyry. 
-     Gitsek, gidäýeris. Ýöne eýýäm ýolagçy awtobusdan gijä galdyk.
-     Bir  alajy bolar-la. Ýola çyksaň, ulag kän. Onsoňäm Yhlas ýaly ýigidiň gabat geläýmegem ahmaldyr.
-    Hä, näme diýjek bolýaň? Näme ol gije-gündiz obamyzyň töwereginde aýlanyp ýörendir öýdýärmiň?
-    Dagy näme? Seni  taryplap başlanymdan, onuň ulagy saklaýşyndan duýmadyňmy näme?
-     Ýöne men başga bir zadam duýdum. Onuň  başga biirini synlamaga barýarka, gözi bilen  iýäýjek bolşuny senem gördüň, menem.  Ýolugra duşan maşgalasyna imrinip bilýan  ýiigit soňam wepaly bolar öýdemok. 
-     Näme diýsene, hiç zady öňünden çak edip bilip bolmaz. Ony diňe Alla bilýär. Belki, Yhlas seniň bagtyňdyr. Görýämäge  erbet oglan däl.  Galanynam durmuş görkezer. O zatlary pikir edip, aňyrsyna çykyp bilmeris.   Ejeň ýaglygyny al, ýör, gitdik. 

   ***
   Palçy  zenan  ýaglygy eline alandan,  pikire batdy. Onuň duz sepilen ýaglygyň iki tarapyndaky aýnalara bakyp, ýaglygy mynçgalap, başyny galdyrman oturmasy esli salyma çekdi. Ahyry ol Güneşe ýüzlendi: 
-      Gyzym,  källäňdäki ýaglygyňy bersene, ýogsam men bulaşjak bolup durun. 
Ol ýaglyklary biri-biriniň üstünde goýup, gaýtadan mynçgalap, ysgaşdyryp başlady. Soňam agraslyk bilen Güneşe seretdi. 
-  Meň aýtjak zadym  saňa juda agyr düşýämese. Ýöne  näçe agyram bolsa, men ony  aýtmaly. Sen toýdan öň muny hökman bilmeli.
Güneş howsala düşdi.
-    Guda bolnan ýer gowy dälmi, ýa-da başga bir emmasy barmy?
-    O zatlary gaýgy etme,  guda bolnan ýeriň kemi ýok, oglanyň ýüregem sende.  Geljegiňem, nesip bolsa,  gül ýaly bolar...
-     Onda näme?
-     Gyzym, seniň ýakyn hossarlaryň biri dünýäden ir gaýdypdyr. Şol seniň geljegiň aladasyny edýä, şoň üçinem onuň ruhy daş-töweregiňde aýlanyp ýör. Ýöne häzir men seň bilen onuň nähili garyndaşlyk gatnaşygynyň bardygyny seljerip bilemok. Öz-ä ol saňa juda ýakyn.
Güneş palçynyň näme diýjek bolýandygyna düşünmedi.
-Men-ä haýsy ýakyn hossarymyň pahyr bolandygyny bilemok. Hudaýa şükür, ejem-kakam, jigilerim, agalarym, enem hemmesi saglykda gezip ýör. Siz bar zady bulaşdyrýäňyz. Ýör, Şirin, tizräk gideli. Palçydan  gowy zat eşitmeris.
Palçy zenan şol bir parahatlygy bilen gürledi:
-Dur, gyzym, howlama.  Men mydama pal atyp ýören adam däl. Ýöne geçen gezek   seni görenimden bir syryň bardygyny duýdum. Şonuň üçinem saňa  ejeň bir zadyny getir diýdim. Ynha, ýaglyklary biiri-birine çyrmaşdyranymdan soň, hemme zat  aýan boldy.Ýalňyşmaýan bolsam, seň töweregiňde gezip ýören ejeň ruhy bolmaly.
-    Siz gaty ýalňyşýaňyz.  Ejem  Hudaýa şükür, aman- sag gezip ýör.
-     Ýok, gyzym, maňa aýan bolşuna görä, eşeň seni dünýä inderende ýaş üstünden heläk bolupdyr. Ýaş üstünden ýogalan zenan iň soňky deminde  dünýä inderen balasyna  tutuş ruhuny bagyş edermiş. Özem şol balasy ese-boýa galýança, mydama goraglap gezermiş. Seniň eje ornuna  kabul edip ýöreniň öweý bolmaly. Seň ejeň heniz gelinlikden saýlanmanka, dünýäden gaýdypdyr. Sen duýmasaňam, ejeň ruhy şü çaka çenli seni ähli bela-beterlerden goraglap, daşyňda pyrlanyp ýör. Ýöne öweý ejeň seni ynjytmansoň, ene ýüregi arkaýyn eken. Indem birine ýyly söz berjek bolup durkalar, ol seniň geljegiňi  alada edýär-de,  hiç ynjalyp bilenok. Onsoňam eziz balasy durmuş ýoluna atarylanda özüniň ak pata berip bilmejekdigine gynanýar.  Şü çaka çenli muny senden gizländikleriniň  sebäbi öweý ejeň  gowulygyndan. Ol seni özüniňkilerden ileri görmese, gaýra tutanok. 
Güneş indi palçynyň  näme diýýänini eşidenokdy. Gulaklarynyň şaňňyldysy, beýnini ýarara getirýän güwwüldi ony oturan ýerinde bir ýana ýaplady. Şirin näme etjegini bilmän, iki ýana elewredi.
-Muny nätdiňiz? Tizräk bir zat ediň ahyry.
Palçy Şirini köşeşdirdi:
-Howlama, häzir özüne geler.  Bar, bir käse sowuk suw getir. 
Esli salymdan Güneş özüni dürsedi. Ýöne öýlerine gelýänçä, palçynyň aýdanlary onuň  gulagyndan gitmedi.  
“Haýal etmän, ejeň ruhuna  bagyşlap, aýt-töwir ediň. Şonda ähli zat  aýan bolar, ejeňem  ynjalar.” 
 Güneş Şirin bilen hoşlaşyp, öýlerine gelende kakasynyň  bardygyna begendi. Onuň bilen çynlakaý gürleşmäge alňasady.
-Kaka,  men senden bir zat sorasam bolarmy? 
- Iki zat sora, gyzym.
-Nämeden başlajagymam bilemok. Halys bulam-bujar boldy bu pikirler.
- Gyzym, gudaçylyga gelenler barada aýdýan bolsaň, öz razylygyň  bolmasa,  seniň garşyňa gidiler öýtme. Nowbahar balam sen. Diňe seniň diýeniň bolar. Ýigit bilen gürleşeýin, görşeýin diýseňem, ol sapardan gelen ýaly-la. Habarlaşyň, eger  razy bolsaňyz, sähedi onsoň anyklarys. 
- Kaka, men siziň edeniňize razy. Ýöne meň aladam başga. Men şu gün bir zat eşitdim. Men oňa ynanjagymam, ynanmajagymam  bilemok.
-Eýgilikdir-dä hernä.
Güneş ýuwduna-ýuwduna zordan gepledi:
-    Ejem meň hakyky ejemmi?
Durduly näme diýjegini bilmän, gyzynyň ýüzüne köp manyly seretdi.
-    Gyzym, Güneş jan, bü syry senden gizlemeli däldigini bilýärdik. Ýöne ýaş ýüregiňe agram salmazlyk üçin  henize çenli aýtmadyk. Durmuşa çykmankaň aýdarys diýip ýördük.  Sebäp durmuşa çykýan gyza-da, öýlenýän oglana-da dünýä getiren ene ak pata bermeli diýýäler. Şoň üçinem biz  Oguljemal bilen  maslahatlaşyp, toýuň öň ýany aýytmagy müwessa bildik. Ýöne sen öňürtilediň.  Kimden eşiden bolsaň hem şo hakykat. Ejeň pahyr bilen durmuş gurup,  göni dokuz aý ömür sürdük. Biz mydama  biri-birimizi ýitirip tapan ýalydyk. Şonda  eneň maňa: “Ýedi balamyň iň körpesi bolanyň üçin  seň mähriň has  güýçli ýaly. Ýöne men siziň Aýsona bilen bolşuňyzdan gorkýän. Hudaý jan siizi biri-biriňize köp görmesin. Daşyňyzdan guwansamam, giziň juda hamraklygyňyzy görüp, gözden, dilen az gorkamok. Şo belalardan Alla gorasyn. Ýöne beýdip biri-biriňize öte  hamraklyk etmäň” diýerdi. Men weli o zatlara üns bererden ýaşdym. Ýaşlykda ähli zady eliň bilen düzedäýjek ýaly ekeniň. Emma  seniň dünýä inen günüň men şol bagtymdan mahrum boldum. Şonda ejemiň diýýän ýaman belalary Aýsonanyň dünýäden gaýtmagyna sebäp bolandyr diýip, öz-özümi kän kötekledim. Ölüm, onda-da biwagt gelen ajal adamy seňseledäýýän eken.  Birbada senem gözüme görünmediň, bu durmuş gutarandyr öýtdüm. Çünki dünýä şärikçiligim ejeň bilen gidipdi.  Seni bäbekhanadan alyp gelenlerinde  eneň aýdanlary häzirem gulagymda. “Durduly, oglum, öleniň yzynda ölüp bolanok. Hudaýa şükür, Aýsonadan Aý ýaly ýadygardlik galdy. Şol seniň bagtyňdan güneş bolup döresin, adyna Güneş dakaly. Sebäp adamyň ady onuň häsiýetine täsir edermiş. Ýöne Güneş jana seretmäge, ony aýaga galdyrmaga indi mende gurbat galmady.  Agalaryň çagalaram bäbege serederden ýaş. Gol doly naşgala bolup otyrkak, Güneş jany çagalar öýüne tabşyrmaga men-ä razy däl.  Maslahat bilseň,  hol, ilerki Ajabyň gyzyny öýe getiräýeli.  Ajaba çalaja ýaňzytdym weli, ol garşy däl ýaly. Hiç kime-de bäş şaýy artykmaçlyk etmez, onda-da çül çagaly maşgala. Oguljemal ýaşlygyna garamazdan, jigileriniň ählisini aýaga galdyrdy. Ol gelse,  hem öý-içerä göz-gulak bolar, Güneş janan-da eneke.” 
  Men eneň bilen razylaşdym, sebäp indi sen  gözümiň ilki göreni Aýsonadan galan ýalňyz ýadygarlikdiň.   Meň dünýä şärikligimem seň bilendi. Şeýdip Oguljemal bizde  ýaşap başlady. Oguljemalyň mähri saňa ejeňi küýsetmedi. Durmuşa çykmadyk gyzdygyna garamazdan, onuň seni  mähre çoýuşy üýtgeşikdi. Ejem olara gatnap-gatnap, ahyry onuň ejesiniň razylygyny alyp, olar bilen  guda boldy. Şeýdibem bir ýaşaňda ol seniň hakyky ejeň ýerini tutdy.  Ynha indi, ýigrimi ýyldan gowrak  biz bir maşgala. Oguljemal seni dünýä getiren ene bolmasa-da, el süýdüni berip, bagryny gerip ulaltdy. Özüňem  bir zat diýeniňde onuň gaşyny çytan mahalyny, ýa-da özüniňkilerden aýra tutanyny duýan  dälsiň.  Ynha, ýüzi-de gözi aýdaý özüň. 
-Kaka jan, eje jan, men sizden razy. Ýöne gudaçylygy çynyrgatmankaňyz, ejemiň ruhuna  sadaka bereliň. Şolaryň habaryny alaýsak diýeniňz bäri ejemiň ruhy meniň ýanymda. Ilki men onuň kimdiginem, näme üçin gelýändiginem bilmedim. Gijeler gözümi ýummaga gorkdum. Muny ejeme aýtsam, aladaň köplügi üçindir diýdi. Şol sudur  gije-gündiz ýanymdan aýrylmansoň, Şiirin bilen goňşy obadaky palça gitdik. Şol aýtdy,  barybir men oňa ynanmadym. Şoň üçinem gele-gelmäşe sorag baryny ýagdyryp oturyşym..
- Ynanmasaňam bü hakykat, gyzym. Sadakaň gürrüňi ýok. O bolmanda-da toýdan öňürti sadaka berilýar ahyry.
- Kaka, toýdan öňürti berilýän sadaka ejem üçin berjegiňi goşma.
- Bor, gyzym, ejeň üçin sadakany indiki annada berýäris.
- Onda şol sadaka gudalaryňyzam çagyryň. 
***
    Sadaka gelýänler böwşeňleşende daşarda gap ýuwup ýören Şiiriniň gözi  tanyş ulagda eglendi. Ol  howludan  çykdy-da, ulagdan düşmän, pikire batyp oturan Yhlasyň ýanyna bardy. Yhlas Şiirini görenden begenjini gizlejegem bolmady.
-    Salam, gözel gyz,  joraňa meni ýamanlan dälsiň-dä hernä.
-     Oň ýaly gylygym-a ýok. Ýöne ...
-    Ýönäň näme?
-    Joramy çagyraýyn. Ýönesini şondan soň bilersiň. 
-     Meni seň o baýakky joraň gyzyklandyranok. Men bü gün Sahy aganyň agtygy bilen tanyşmaly. 
-    Dur hany, ýiigit, ýalňyşmaýan bolsam,  “Siz tarapdan yşkyň şemaly öwüsdi weli, ýüregimi ersdiräýdi” diýýän sendiň öýdýän.
-    Bolup biler,  ýaşlykda owadan gyz görende öýlenmedik ýigitleň diliniň açylýandygyny eşidensiň-le. Bolýa, men sizden utulandygymy boýun alýan. Tanyşlygymyzyň hatyrasyna, meni utandyryp durma-da,  güneş ýaly  Güneş gyzy çagyryp ber.  
Esli salymdan Şirin bilen tirkeşip gelýän Güneşe gözi  düşen Yhlas  duýgusynyň aldamandygyna düşündi. Ýöne dem salymda beýnisinde at çapan pikirler ony bökdedi. “Sen şo gyzyň Güneşdigini  aňanyňdan soň, ikilenç yzlaryndan ýetdiň ahyry. Güneşe  badabat göwnüň gitdi. Onuň owadanlygy oglanlaryň taryplaýşyça bar eken. Ýöne düýpsüz derýa ýaly balkyldap duran nazaryndaky gussany weli, nämä ýorjagymy bilmedim. Belki, olam toýuň aladasyny edýandir diýip, oýladym.”  Yhlas pikirini jemläp-jemlemänkä, Güneş ulagyň gapysyny açdy.
-    Salam. 
Yhlas  Güneşi tanamadyksyran boldy:
-    Salam, meni bagyşla. Men Güneş bilen tanyşmaga gelipdim.
-    Gaty gowy. Geliň, tanyş bolalyň, men Güneş.
Yhlasyň dili tutuldy.
-Hawa, hawa,  men Güneş. Sahy aganyň agtygy. Maňa däl-de, başga birine garaşdyňmy?
- Ýok, ýok, men ejem dagyny sadaka getirdim, hemem sadakaň garma-güýrmeliginde  seň bilen has ýakyndan tanyşmaga pursat taparyn öýtdüm. Ýöne näme etjegimi bilmän, hälden bäri ýaýdanyp durşum. Hernä Şirin howludan çykaýdy.  Dogrymy aýtsam, şol günden bäri öz duýgularymyň meni aldamajakdygyny aňýardym. Çünki şo gezekden soň, seniň Güneşdigiňe ynamym birjik-de gowşamady. Sebäp Şirin sen hakda gürläp başlandan,  ýüzüňi galdyryp bilmän, boz-çaz bolup oturdyň.  Men şonda seň Güneşdigiňi bada-bat aňdym. Onsoňam biziňkiler tötänden gelip, siziň gapyňyzy açmadylar. “Saňa öýlenmäge wagt boldy. Ýa özüň tap, ýa-da bize rugsat ber” diýenlerinde sizi salgy berenem özüm. Sebäbi obadaşyňyz Ilamanyň sen hakdaky gürrüňleri talyplyk döwründen bäri gulagymda ýaňlanyp durdy. Indem uly umyt bilen  gaşyňda otyryn.   Mende  göwnüň bolmasa, aýdaý...  
- Men... men...
 Yhlas Güneşiň ýüregindäkini duýdy:
-    Gaýgy etme, hemme zat gowy bolar.Meniň  seň çak edişiň ýaly ýeňles  däldigimi bilersiň. Sebäp şo gezek seni  tanap, men hakdaky pikiriňi bilmek üçin bilgeşleýin şeýle batyrgaý gürledim. Syrymy bildirmän gidenimiň sebäbi saňa oýlanmaga wagt bolsun diýdim. Indi toýy güýze goýmasagam bor-la. Şeýle dälmi!
Güneş başyny galdyranda  ho-ol beýlede duran   suduryň bir demde ap-ak buluda öwrülip, gaýyp bolandygyny gördi. Ene ýüreginiň ynjalandygyny  duýan Güneş  rahatlyk bilen uludan dem aldy...    

Ogulgerek USSAÝEWA.