Ahmet Kekeç we onuñ "Ulufer" romany hakynda

AHMET KEKEÇ WE ONUÑ "ULUFER" ROMANY HAKYNDA

Taryh ylmynda ýokary baha berilmäge mynasyp işleri amala aşyran Ahmet Kekeç döredijilik dünýäsine ilkinji gezek "Iñ soñky gowy zatlar" ("Son İyi Şeyler") atly hekaýalar ýygyndysy bilen giripdi. Yzysüre esseleri, dürli temadaky makalalary, hekaýalary ýazan Ahmet Kekeç, az ýazsa-da, uz ýazýan ýazyjylardan...
Okyjylary tarapyndan kitaplaryna sabyrsyzlyk bilen garaşylýan žurnalist Ahmet Kekejiñ täze eseri bolan "Ulufer" romanyny ilkinji okap syn berenleriñ biri hem türk ýazyjysy Mustapa Akardyr. Geliñ, biz Mustapa Akaryñ bu esere beren gysga tankydy synyny bilelikde okalyñ.

* * *

Ahmet Kekejiñ täze romany "Uluferiñ" çap bolup çykmagyna göz dikip garaşdym. Dogrymy aýtsam, kitaby hemmelerden öñ okan az sanly nesibeli okyjylaryñ biridigime, diýseñ buýsanýaryn. Kekeç biziñ neslimiziñ ýazyjysy. Men ony ilki medeniýet we sungat neşirleriniñ redaktorlygyndan, yzyndanam gyzgyn seslenme döreden jedelli makalalary, yz ýanyndan bolsa "Kyrklar" žurnalunda çap edilen gündelik terzinde ýazylan "Galanlar" ("Kalanlar") ýazgylar toplumy arkaly tanaýardym. Ikimiziñ ýüzbe-ýüz tanyşlygymyz has gijiräk boldy. Ýañy men "Kekeç biziñ neslimiziñ ýazyjysy" diýdim. Ikimizi-de tanaýanlar meniñ bu sözüme geñ galmagy-da mümkin. Şonuñ üçin bu barada az-owlak gürrüñ bereýin...
Kekeç her bir ýazýan zadynda "ýaşlar" kimin gopdy. Ol bir tarapdan syýasaty üns merkezinden düşürmedi, şol sanda çeper edebiýatdanam hiç haçan örküni üzmedi.
Her bir ýazyan zady bilen özüne ünsi çekmegi başarmak bilen birlikde, öz garaýşyny, pozisiýasyny hem ykrar etdirmegi başardy. Onuñ "ýaşlygy" ynha, şundan gelip çykýar. Elbetde, ikinji bir faktor bolsa onuñ ötgür galamydyr...
Ahmet Kekeç ilkinji kitaby bolan "Iñ soñky gowy zatlar" okyjylara ýetirilende, gelejegine uly umyt baglanýan ýazyjylaryñ hataryna goşuldy, ol özüne üns berilmäge mynasyp ýazyjydygyny görkezip başarypdy. Muña garamazdan Kekeç zehinli prozaçy hökmünde tanalyp gidibermedi. Kekeç daşyndan şeýle görünýär: ol hekaýa ýazanda-da, edebi žurnallarda gündelik ýazgylaryny çykardanda-da, hemişe tutumly bir eseriñ ýa ortasyndan, ýa başyndan, ýa-da ahyryndan girýän ýaly göründi. Onuñ belent hörpden gopýanlygy şondan.
"Ulufer" barada aýdanda bolsa...
Kekejiñ uzak wagtlap garaşdyran täze romany hem şol belent hörpden gopýar. Roman giñ gerimli ullakan bir eseriñ orra-ortasy. Ahmet aga bilen görüşenimizde, okaýan zatlarymyzdan ýazýan we indiki ýazýan zatlarymyza çenli birgiden gürrüñin başyna ýetýäris. Eserden öñ habarly-da bolsam, okap çykamymdan soñ-a, hasam haýran galdym. "Ulufer" geçen asyryñ 70-nji ýyllaryñ ahyrynda, 80-nji ýyllaryñ başynda bolup geçen wakalaryñ beýany. Wakalaryñ "wagtyny" saýlap almak prinsipi diñe Kekejiñ romanynyñ wagtyny saýlap almakda täsirli serişde bolup çykyş edipdir. Çünki, eser iñ anyk, iñ arassa manyda ýönekeý adamlarymyzyñ başdan geçirmeleriniñ kyssasydyr, tutanýerlilige, şowsuzlyga, söýgä, gam-gussa, şatlyga eýlenen Anadoly hekaýatydyr.
Men seljerme geçirmegi halaýan okyjylaryñ toparyndan. "Uluferiñ" baş gahrymanynyñ goşgy ýazmagy, çeper edebiýat bilen içgin gyzyklanmagy "Iñ soñky gowy zatlardaky" "Gorkulan" hekaýasyny ýada saldy. Kekejiñ döredijiliginde esasan şowsuz gahrymanlar çykyş edýär. Üstesine tehnologiýanyñ adamzat durmuşyna barha içgin aralaşan döwründe bedew atlara bolan gyzyklanma hem barha pese gaçyp ugraýar. Adamlar nobata durup "Murat 124" awtoulagyny satyn alýarlar. Şol sanda, Ulufer meselesi hem bar. Özüni akylly-başly alyp barýan, birdenem ortadan çekilýän Ulufer esere birden girýär. Onuñ bolşy Lew Tolstoýyñ Anna Kareninasyny ýada salýar. Romany okap görenler gowy bilýändir, Anna Karenina eseriñ 120-nji sahypasynda orta çykýar, Uluferem şeýle. Kekeç Uluferiñ obrazyny bir leýmotiw hökmünde janlandyrypdyr. Hem-de eser boýdan-başa gulak dyrtmalatmajak dialoglar bilen ýazylypdyr. "Ulufer" uzaga çeken gepleşik mysaly hem okalyp bilner. Roman dialogy barha azalýan häzirki zaman romanlaryndan has tapawutly. Ýazyş stili-de üýtgeşik. Romanyñ başga-da göwnüme ýaran taraplary bar. Kekeç romanyny Taryk Dursunyñ, Orhan Kemalyñ kitaplary ýaly dialogynyñ köplügi bilen eseriñ wakalarynyñ bolup geçýän döwründäki eser ýazyş stilinde ýazypdyr. Ýogsam bolmasa biz onuñ döredijiliginde hem döwrebaplyk, hem wagtyñ synagyndan geçen dil uslybyny görmäge öwrenşipdik.
Giñ okyjylar köpçüligine gowşan "Ulufer" kitap bazaryndaky ýerini alyp ýörkä, Ahmet Kekeç on bäş ýyldyr iñ soñky jemleme bölümini ýazman ýören başga bir täze romanyny tamamlap ýören bolmagy-da gaty mümkin.
Mahlasy, Kekeç tutuş ömrüni döredijilige bagyş eden ussat ýazyjy, "ýaş" prozaçydyr.

Çeşme: http://www.haber7.com/kitap/haber/2858042-ahmet-kekec-son-kitabi-ulufer-raflardaki-yerini-aldi