2022-nji ýylda nämeler bolarka?

2022-nji ÝYLDA NÄMELER BOLARKA?

"Gelejekde näme bolarka?" sowalyna köplenç astrologiýa arkaly jogap bermäge synanşylýar.
Ýurdumyzda "täleýnamalary okaýan" astrologlaryñ bu babatda işleri rowaç! Her gazetde diýen ýaly "täleýnama burçy" bar! Aslynda... Käbir gazetlerde bolan "gündelik pal" diýen zat ýok: ol 1930-njy ýyllarda "Sunday Express" gazetiniñ baş redaktory Jon Gordon tarapyndan "oýlanyp" tapyldy!
Men realist žurnalist, gazetiñ bu burçunyñ ady - hakykat... Ýagny:
Ýyldyz kartasyna seredip, size Türkiýede we dünýäde nämeleriñ boljagyny aýdyp bilmerin. Galyberse-de, ne-hä bilgiçlik edip biljek güýjüm bar, ne-de doglan gün senenamasyna seredip bir zatlary aýdyp biljek ukybym!
Şübhesiz, men müneçjim däl, ýöne otuz bäş ýyllyk žurnalistlik tejribäm arkaly käbir çaklamalary etmekçi. Herhal, beýtmek howply: Syýasy-ykdysady üýtgeşmeler Türkiýede hemişe garaşylmadyk netijelere sebäp bolýandygy üçin gelejegi öñünden görmek diýseñ kyn.
Beýleki bir tarapdan men hemişe pikirlerimi erkin ýagdaýda beýan edip bilen biri boldum...
Bu sözlerden soñ başlabersemem bolar:
- Oppozosiýa tarapyndan garşa agzalyp durulsa-da, 2022-nji ýylda referendum bolar öýdemok. Hökümet ykdysady krizis boýunça mälim eden "reseptiniñ" netijesini görmek islejekdir.
2022-nji ýylyñ syýasatyñ esasy ünsi prezidentlige talaşgärlik etjeklerde bolar. Kylyçdaroglynyñ talaşgärlik edip etmejekdigi esasanam JHP-niñ öz içinde jedelleşiler. Ol talaşgärligini goýman, "Prezidentlige talaşgärlige görkeziljek işgärimizi goramak maksady bilen galkan boldum" diýjegini pikir edýärin...

• AKP-de DAWA

AKP-niñ içinde ýeñ astyndan "erdogançylar-soýluçylar" çekişmesi barha güýjär. "Süleýman Soýly Erdogany bilkastlaýyn ýalñyşdyrýar" diýen ýaly gürrüñler ýygy-ýygydan agzalar! Soýlunyñ "gyzma gözegçiligi" jedelleşiler...
AKP-MHP ýaranlygy meselesiz dowam eder. Emma MHP gatlagynyñ iş talaplarynyñ ýeterlik derejede kanagatlandyrylmazlygy MHP-de "koalizasiýany derñeýän" çekişmelere sebäp bolar. Döwlete alynjak 60 müñ adamlyk işgäriñ agramly bölegini MHP-liler düzer. Şol sanda: Apparatda üýtgeşmeler bolar we azyndan iki MHP-li ministr bolar...
Ýakynlaşýan saýlawlar sebäpli syýasatyñ dili gitdigiçe gödekleşer. Dartgynlylyk barha güýjär. Ýygy-ýygydan jogapkärçilige çekilmeler artar, tussaghanalar üns merkezinden düşmez.
Konstitusion sud HDP boýunça belli karara geler. Sud gerekli sesleriñ üçden iki bölegine ýetirip bilmändigi üçin partiýany ýapmaz, emma gazna girdejilerinden mahrum eder we üstlerinden iş gozgalan 451 adamyñ hemmesine 5 ýyla çenli syýasat gadagançylygyny goýar...
PYD dargar, PKK-niñ köne düzümleri Russiýa bilen bilelikde hereket edip, Damask hökümeti bilen dil tapyşar.
Türkiýe Idlibden çykar...
Çep gatlakda TİP-iñ ýolbaşçylygynda täze ýaranlyk gurular. HDP-niñ ýerine guruljak partiýa we JHP-den aýrylan üç-dört halk deputy bu ýaranlyga goşular...
“Güýçlendirilen parlamentar sistema” islegini nazarda tutup, Dawutogly we Babajan "Millet" ýaranlygyna goşular.
Hökümet birgiden çekişmelere sebäp boljak Konstitusiýa üýtgeşme girizmek baradaky tekliplere seretmegi soña goýar.

• DOLLAR NÄHILI BOLAR?

Türk daşary syýasatynyñ esasy meselesi Russiýa-Ukraina konflikti bolar. Baýden hökümetiniñ özüni alyp barşy türk daşary syýasatynda kesgitleýji rol oýnar. Şumatky sowuklygyna dowam etse, Türkiýe-Russiýa gatnaşyklary hasam ýakynlaşar. ABŞ-da saýlawlaryñ arasy bolany üçin Baýdeniñ Erdogan bilen arasynyñ ýumşamasy kyn boljaga meñzeýär.
Siriýa üns merkezinden düşer, oýlanşykly signallar beriler. Şeýle-de, Siriýanyñ Alžirde geçiriljek Arap ýurtlary toplanşygy arkaly halkara arenasyndaky orny güýçlener.
Müsür, BAE, Ysraýyl ýaly ýurtlar bilen gatnaşyklar kadalaşar.
Bosniýa-Gersegowina meselesi türk daşary syýasatynyñ esasy meselesi bolar.
1-nji ýanwardan başlap, alty aýlyk möhlet bilen başlyklygy boýnuna aljak Fransiýa (geçiriljek saýlawlary) sebäpli Ýewropa bileleşigi gatnaşyklarynda oñyn üýtgeşmeler bolmaz.
Rumyniýanyñ uly ähtimallyk bilen Ýewropa bileleşigine girjekdigine garamazdan, Ýewropanyñ Türkiýä ýokardan seretme gylyklary gatnaşyklaryñ arasyna hasam sowuklyk salar...
Globallaşma ýykgynçylygynyñ her geçen ýyl artmagy netijesinde 2022-nji ýylda ýurtlaryñ arasyndaky arabaglanyşyklar gowşar, her ýurt öz içine ýapylar. Dünýä ykdysadyýeti şu ýyl ilkinji gezek 100 trillion dollardan aganam bolsa, söwdada peselme bolar...
Hemmeleriñ garaşýan türk ykdysadyýetine geler bolsak:
Prosent pese düşürlişigi dowam eder.
Senagatlaşma 100-de 9% ýokarlanar.
Añrybaş import önümlerde uly pese düşüşlik bolar.
Döwlet goýumlary bilimden transporta azalýan bolsa, tersine, ekerançylykda artar.
Adatdan daşary ýagdaý bolaýmasa, dollar 10 dollardan aşak düşmez, 15-denem ýokary galmaz!
Pandemiýadan soñ pese düşen turizm girdejileri hasam artar. Munda aprel aýyndan soñ COV-19 we onuñ görnüşleriniñ täsirini ýitirmegi rol oýnar...
2022-nji ýylyñ hemmeler üçin şowly ýyl bolmagyny umyt edýärin...
Hemmäñiziñ Täze ýylyñyz gutly bolsun!..

Soner ÝALÇYN.

"SÖZCÜ" gazeti, 31.12.2021 ý.