Taliban we Russiýa

TALIBAN we RUSSIÝA

Bu faktorlaryñ barsy we beýlekiler bärde jihatdan we ol ýerde watansöýüjilikden ötünç sorap, Talibany häzir ruslaryñ dostuna öwürýär

Taliban hereketiniñ resmi "es-Sumud" gazetiniñ 2008-nji ýyldaky 23-nji sahypasynda Medeniýet we Informasiýa ministri Emirligiñ çökmeginden soñ mediýa guramasyny guran we Nangarhar welaýatyndaky harby ygtyýarly Gudratylla Jemil "Talibanyñ urşunyñ yslamy we pikir-düşünje tarapdan alnyp barylýandygyny" aýtdy.
Jemil "Talibanyñ maksady jihadyñ ýoýulmagynyñ öñüni almak we musulmanlaryñ añyyndan öz janyña kast etmek arkaly terakt amala aşyrmak pikirini çykarmakdyr. Günbatar hut şu sebäpli jihada "terrorizm" diýýär we bu wezipäni şeýtany atlar bilen atlandyrýar" sözlerini ulandy.
Prezident Wladimir Putin Russiýanyñ soñky aýlarda dürli hüjümlere uçramagynyñ yzyndan 4-nji iýulda penşenbe güni Taliban hereketine terrorçylyga garşy göreşde ýarany hökmünde baha berdi.
AFP-nyñ habaryna görä, Putin Astanada geçirilen metbugat ýygnanşygynda "Taliban terrorçylyga garşy göreşde biziñ ygtybarly ýaranymyzdyr. Çünki häkimiýet başyndaky islendik hökümet öz dolandyryşynyñ garaşsyzlygy we dolandyrýan döwletiniñ asudalygy üçin aladalanýar" diýdi.
Biri-birine ýakyn iki wagt aralygynyñ arasynda bolup geçen ulu üýtgeşme syýasy tolgunşyklaryñ näderejede giñ mümkinçilige eýedigini görkezdi.
Syýasat diýilýän jeññelde işleriñ hemişe iki çägiñ arasynda çyzyk ýa-da iki çapraz reñkiñ (gara we ak) arasynda saýlaw ýokdugy orta çykdy.
Tersine, köplenç ähli derejeleri bilen ýaşyl ulgamda-da reñkleriñ dereje-derejedigi görüldi.
Taliban häzir özüne gaýdyp gelýär. Taliban sap, dindar, sadyk yslamy jihat hereketidir we dünýäniñ gyýa göz bilen garaýandygyna garamazdan her ýerdäko mojahetler bilen müdimilik ýarandyr. Arap mojahetleriñ ýyldyzy Usame bin Ladiniñ goragçysydyr.
Bin Ladiniñ, Azzamyñ, Molla Omaryñ edebiýatyna seretseñ-ä, Taliban yslam duşmanlarynyñ duşmanydyr we meniñ bilşimçe "rus aýysy" bu sanawyñ başynda ýer alýar.
Huda es-Salih tarapyndan alarabiya.net-de çap edilen giñişleýin analizde-de nygtalyşy ýaly, talibançy žurnal özüni "jihatçy çagyryş žurnaly" hasaplaýar.
Russiýanyñ hytaýlylar bilen birlikde Talibana garşy pozisiýasyny üýtgetmeginiñ praktiki sebäpleri bar, Taliban üçinem ýagdaý doly tersine.
Owganystan häzir jikme-jik üstünde durup geçip bolmajak gaty köp sebäplerden ötri Günbatar bilen Gündogaryñ, ABŞ bilen Günbataryñ galan böleginiñ we Russiýa bilen Hytaýyñ arasyndaky halkara çaknyşyk zonasydyr.
Russiýanyñ Taliban bilen ýakynlaşmagynyñ söwda ýollary, ykdysadyýet, araçäk meselesinden başga terrorizm we howpsuzlyk meselesi ýaly ýörite sebäpler-de bar.
Edil häzir Russiýa Orta Aziýada işjeñleşen YŞYD-Horasan galyndylarynyñ howpuna ýygy-ýygydan uçrap durýar we Owganystanam bu toparyñ öýjüklerinden we merkezlerinden biri hasaplanýar.
Mälim bolşy ýaly, YŞYD häzir Russiýanyñ we Talibanyñ umumy duşmanydyr.
ABŞ bolsa Demokratik partiýanyñ akmaklygy sebäpli Owganystandaky täsirini we goşunyny bisarpa ulanyp, Talibanyñ duşmanyna öwrüldi.
Bu faktorlaryñ barsy we beýlekiler bärde jihatdan we ol ýerde watansöýüjilikden ötünç sorap, Talibany häzir ruslaryñ dostuna öwürýär.

Mişari ZEÝDI,
Saud Arabystanly žurnalist.

Ýekşenbe, 07.07.2024 ý.