BILGIÇ
Oturylşygymyzyň gürrüňi, palçylyga, öňdengörüijilikdir welilige baryp ýetdi. Nostradamus, Wanga ýaly dünýä belli bilgiçleriň aýdanlaryndan eşidenlerimiz barada, rus teleýaýlymlaryndan görkezilýän ekstrasensler barada... garaz şuňa meňzeş köp gürrüňleriň başy agyrdyldy. Birdenem bu gürrüňlere goşulman oturan synpdaşym Berdi:
— Aý, olaryňyz-a bilmedim welin obadaky Orazgül palçynyňa pal atyşynyň ugry ýok eken. Arada sygrymyzy ýitirip, hiç tapmadyk. "Baryp görüň, nirededigini anyk bilmesede, haýsy ugurrakdadygyna salgy berer" diýseler, baraýmanmy şolara.
— Ýeri onsoň-da, ýeri onsoň- diýişip ýerli ýerden Berdä gop berdiler.
— Onsoňmy? Onsoň Orazgülem kartlaryny aldy-da bir eýlek bir beýläk edişdirdi-de: "Sygryňyzy alan öz gatnaşýanlaryňdan, orta boýlyrak, garaýagyzyrak adam. Sizden kineli eken. Öňümizdäki bazar güni uzagrakdaky bazarlaryň birinde satmak hyýaly bar" diýdi. Aklygyny berip, "Bäää... kimkän-äý ol bizden kineli, garaýagyz adam?" diýip oýlanyp gelýärkämem Narbaý padyman jaň etdi: "Sygyr ýitirdiňmi? Düýnden bäri sygyrlaryň arasyna bir sygyr goşulyp ýör" diýip. Jaň edeni gowy bolaýdy, ýogsam "Şundan garaýagyzymyz ýok" diýip, gelişime göni Mahmudyň ýakasyndan tutjakdym: "Tap sygry" diýip...
Ýagdaýlary "gowy", gülmäge sähel bahana bolsa ýeterlik bolup oturan ýigitleriň gülküsi jaýy göçürere getirdi.
— Aý-how, palçylaň hemmesi şonuň ýaly - diýip Sapar gürrüňe başlady. - Adamy suratlandyrsalar-a gara diýerler, ak diýerler, bugdaýreňk ýa sary diýerler. Adam pahyryň teni başga reňkde bolmaýara-how. Sallah ýada garry gyz dagy baraýsa olaryňky hasam aňsat: "Pylança wagtdan akja gyz bilen ýada gyz bolsa pylan reňkdäki maşynly oglan bilen toýuň bolar." diýäýmeli. Akja gyza öýlenesi gelmeýän sallah barmy? Ýa-da maşynlyja, işlije oglan bilen durmuş gurasy gelmeýän gyz barmy?
"Ýöne pylan sypatlyrak dostuň saňa göriplik edip, toýuňy bozjak bolar" diýäýse dagy, ýaňky Berdiniň aýdyşy ýaly özüňkiler bilen gidişde ýör onsoň...
Şuňa meňzeş gürrüňler soňam dowam etdi. Bu gürrüňler meň hiç wagt ýatlasym gelmeýän wakalarymy, ýatlasym gelmeýän adamymy - Wera daýzany ýadyma saldy... Wera daýza...
***
Ol wagtlar men iş ýerimiň golaýynda şäheriň köp gatly jaýlarynyň birinde kireýine ýaşaýardym. Goňşy ýaşaýanlar bilen gabat gelsek "Salam-salam" bolaýmasa, üýtgeşik gatnaşygym ýokdy. Edil duldegşir goňşylarym är-aýal we bir gyzjagazy bilen ýaşaýan rus maşgalasydy.
Bir gün öýde günortanlyk edinip otyrkam gapy kakyldy. Gapynyň öňünde rus goňşymyň aýaly durdy. Adamsynyň işdedigini, özlerine daýzasynyň göçüp gelendigini aýdyp, şonuň goşlaryny ýokaryk çykarmaga kömekleşmegimi haýyş etdi.
Wera daýzanyň (goňşym onuň adyny şeýle tutýardy) goşlary o diýen köpem däl eken. Goşlaryny öýe salyşyp, sag bollaşyp çykyp barýakam Wera daýza meni saklap:
— Siziň sag böwregiňize duz ýygnanyp başlapdyr. Bil oňurgam agyrýandyr öýdüp ýörsüňiz. Ýöne ol böwrek. Özüňize seretdiriň! - diýdi.
Men tizarada lukmana görünjekdigimi aýdyp, aladasy üçin minnetdarlyk bildirip öýe gaýtdym.
Men Wera daýzanyň maňa aýdan sözleri, onuň bilgiçligi, palçylygy bilen baglydyr öýdüp pikirem etmedim. Sebäbi şol wagt ony palçydygyndan habarym ýokdy. Böwregim hakda aýdanlaryny bolsa, adamyň derdini ýüzünden "okap" bolýandygy baradaky eşidenlerimden ugur alyp, ony lukmançylykdan ýa tebipçilikden başy çykýan ýada şol derdi öň özi başyndan geçiren hasap etdim.
Wera daýzanyň göçüp gelenine köp wagt geçmänkä biziň jaýymyzyň gelim-gidimi diýseň köpeldi. Asyl öz ulagyň bilen öz jaýyň töweregine gelmegem görgi boldy. Sebäbi dürli ýerlerden gelen ulaglardan ýaňa daş-töwerek hyryn-dykyn. Uzagrak obalardan gelip, Wera daýza täleýine seretdirmäge nobat ýetmän, ertire galmaly bolanlar: "Bir gijelik myhman bolsalar, näçe diýsem hakyny tölejekdiklerini" aýdybam bizar peteňimi çykaryp başladylar. Wera daýzanyň "Güýçli bilgiçdigini, Hudaýtarapyn berlen tebipdigini, bir wagtlar ölüp giden adamlaryň ruhlary bilenem gürleşip bilýändigini" obadan ýörite şonuň üçin gelen obadaşymdan eşitdim.
Bu gürrüňler meni hem gyzyklandyrdy. Dogrusy meniň-ä täleýime seretdirmek niýetim ýokdy. Meni gyzyklandyrýan zat: öz ruhumyň öňki durmuşda kim, nähili adam bolandygydy. Eger Wera daýzanyň "güýçli bilgiçdigi" çyn bolsa, ol muny anyklap bilmegi mümkindi. Öz ruhumyň öňki durmuşda kim bolanlygyny biläýenimde-de ondan maňa peýda barmy, zyýanmy ony bilemokdym. Ýöne şol pikir ýadyma düşende, şony anyklasym gelip, özümi goýara ýer tapamokdym... "Aşyk Merdanyň kyssasyny" okalym bäri-hä hasam...
Ahyryn bir gün menem Wera daýzanyň ýanyna bardym. Goňşy bolup oturansoň nobat almagam kyn bolmady. Wera daýza aýratyn bir otagda diwanyň üstünde kofe içip otyrdy.Meni görüp:
— Hä goňşy. Gel, geliber! Işlijemi ýa garryja goňşymyň halyndan habar alaýyn diýip geläýdiňmi?- diýip ýylgyrdy.
Men diwanyň gapdalynda duran oturgyja geçip oturdym-da, näme üçin gelendigimi howlukman gürrüň berdim. Wera daýza meni ünsli diňledi-de:
— Hmmm... Gyzykly iş... Gyzykly hemem kyn-diýip, esli wagt dymyp otyrdy. Soňam birden:
— Ýöne näme üçin synanyşmaly dälmişin?- diýip ýerinden turdy-da şkafdan nämedir bir zatlar gözlemäge başlady. Men onuň edil teleýaýlymdaky ýaly eline kelleçanagyň süňküni alaryna ýa şem ýakaryna, iň bolmanda kart alyp garyşdyryp başlaryna garaşdym. Ol bolsa bu hereketleriň birinem etmedi. Şkafdan könelişip giden bir kitap çykardy-da, onuň sahypalaryny agdaryşdyryp başlady. Birdenem:
—Ine! Bolaýmagam ähtimal. Hany bärik gel-de, eliňi ber-diýdi-de,, sag eli bilen meň çep elimden tutup, tutulary açyk äpişgäniň öňüne bardy-da, çep elinde saklap duran kitabyndan düşnüksiz sözleri "mydyrdap" okamaga başlady. Okadygyça-da meni der basyp, endam-janym sandyramaga başlady. "Bes edäýeli şuny!" diýäýsemmikäm diýip, Wera daýzanyň ýüzüne seretsem onuň ýagdaýy meňkiden beter eken. Geplemäge dilim aýlananok, elimi çekip almaga-da ysgynym ýok. Birdenem gulagyma at aýaklarynyň seslerimi, dutar-gujagyň owazymy, bagşynyň aýdym seslerimi garym-gatym, düşnüksiz sesler eşidilip başlady. Gözümiň öňünden ýaýylyp ýatan sährada ýaryşyp çapyp barýan atlar, gara öýleriň arasyndaky märeke, onuň ortasynda aýdym aýdyp, saz çalyşyp oturan bagşydyr gyjakçy sudur ýaly bolup geçip gitdi. Şol wagtam "Ýo-o-ok!" diýip aýylganç gygyryp Wera daýza arkan serpilip gitdi. Badyna tasdan menem ýykylypdym. Zordan ony ýerinden galdyrdym. Ol elimi yzyna itip: "Git! Haýyş edýän git! Öýden çyk!" diýip yzygider samraýardy. Men aljyrap, näme etjegimi bilmän durkam, goňşularym gelip ýetişäýdiler. Ýerinden galdyryp diwanda ýatyrdylar...
Şol gün günortan Wera daýzany alyp giden "Tiz kömek" maşyny, ýarygijeden soň ony ýene getirip gitdi. Ol hassahanada dünýäden ötüpdir.
Şol günden soň meniňem öňküligim bolmady. Gulagyma birde dutar-gyjagyň owazy, bir-de at aýaklarynyň "dükürdisi", bir-de Wera daýzanyň "Git!" diýen sözi eşidildi durdy. Ýatyp ukymy hem alyp bilmedim. Diňe bulaşyk düýşler görüp çykýan. Bir görseň at çapyşýanlaryň arasynda menem bir ata münüp ýaryşa goşuljak bolup durun. At çapyşygynyň emini Wera daýzamyş...
Ýene bir görseňem Wera daýza dutarda aýdym aýdyp oturanmyşyn, menem gapdalynda gyjak çalyp oturanmyşym...
Bu gidişde däliremegim mümkindi. "Şäherde däliräp, dälihana düşüpdir" diýlen gepe galmankam oba gitmegi ýüregime düwdüm. Soňam obadan gatnap işlemek kyn düşýänem bolsa, obama gaýtdym.
Obama gelensoňam ençe wagt özüme gelip bilmän gezdim. Her näme-de bolsa, ol zatlar indi ýadymdan çykyberipdi...
***
Oturylşykdan öýüme geldim. Wagtam ýarygijeden agypdyr. Ýatmak üçin ýerime geçdim.
Uklap barýarkam, birden dutar-gyjagyň owazy eşidilip başlady. Ýarygijeden soň saz çalýan kimkä? Ana, bagşyň sesem eşidilip başlady. "Heserlini" aýdýar öýdýän...
Soňy.
0
