Aýagyñ düşsün, kümüş donly Täze ýyl!

AÝAGYÑ DÜŞSÜN, KÜMÜŞ DONLY TÄZE ÝYL!

Täze ýyl! Ýurt abadanlygy, il agzybirligi, Watan ösüşleri jemlenen bu sözden täze başlangyçlar gözbaş alýar.
Her Tä­ze ýyl­da pe­der­le­ri­miz ata-ba­ba­la­ry­myz­dan gel­ýän ýörel­ge­ler esa­syn­da, ýag­şy ni­ýet­le­re bes­läp Aýyň, Gü­nüň, ýyl­dyz­la­ryň do­gup-ýa­şy­şyn­dan, jan­ly-jan­daryň hereketinden, te­bi­gy ny­şanlar­dan ugur alyp, ýyl ha­sa­by­ny — Ýyl­dyz­na­ma dü­züp­dir­ler. Gündo­gar­da ýy­lyň hä­si­ýe­tin­den ugur alyp, ola­ryň reň­ki­ni, te­bi­ga­ty­ny, ýyl sa­ny­ny ha­sa­ba alyp, ýy­lyň nä­hi­li gel­je­gi­ni anyk­lap­dyr­lar. Şol nukdaýnazardan se­re­de­ni­miz­de, 2020-nji Sy­çan ýy­ly reň­ki boýun­ça ak, te­bi­ga­ty bo­ýun­ça me­tal (kü­müş), sa­ny bo­ýun­ça dört­lük. Şo­nuň üçin, ak reňk dün­ýä­de äh­li reňk­le­riň gözbaşy, ýag­ty­lyk, pa­rahat­lyk, ýag­şy ni­ýet­li­lik, ha­lal­lyk hasap­lan­ýar. Ga­dy­my­ýet­de ak reň­ki dün­ýä­niň baş­lan­gy­jy ha­saplap­dyr­lar. Hat­da kä­bir mil­let­ler­de aý­ry-aý­ry haýwanlaryň ak reňk­de bol­ma­gy ýag­şy­ly­gyň we ýag­tyly­gyň göz­ba­şy ha­sap­la­nyp­dyr. My­sal üçin, türk­men­ler­de ak at, kümüş­söw at (Gy­rat), ak­ma­ýa, grek­ler­de ak gap­laň, müsürliler­de ak öküz, hin­di­ler­de ak pil ýag­şy­lygyň ny­şa­ny ha­sap­la­nyp­dyr. Me­tal (kü­müş) bol­sa berk­li­giň we kä­mil­li­giň ny­şa­ny ha­sap­lanyp­dyr.
Gün­do­ga­ryň Ýyl­dyz­nama ha­sa­by bo­ýun­ça ýyl­dyz­la­ryň hereke­ti­ne gö­rä ha­sap ýö­ret­sek, Sy­çan ýy­ly 2020-nji ýy­lyň 25-nji ýan­wa­ryn­dan Ýe­re ha­ky­ky tä­si­ri­ni ýe­ti­rip baş­la­ýar. 2020-nji ýy­ly Zu­hal (Sa­turn) ýyl­dy­zy do­lan­dyr­ýar. Omar Haýýa­myň, Ho­ja Ab­dy­ke­rim Terme­zi­niň, He­kim Aly Töbriziniň Now­ruz­na­ma­la­ryn­da Zu­hal ýyldy­zy­nyň dolandyrýan ýy­ly şeý­le hä­si­ýet­len­di­ril­ýär: «Pag­ta, bak­ja, däne­li ekin­ler, mi­we bol bi­ter. Ýü­pek­çi­lik öser, ýurt­lar­da bolçulyk bo­lar. Ha­lal zäh­met çek­ýän, ak­ýü­rek­li adam­lar üçin mü­bä­rek ýyl bo­lar. Ýurt­lar bo­ýun­ça ça­ga köp dog­lar. Ol çaga­la­ryň eden işi aras­sa we göw­ne­jaý bo­lar. Olar, köp­lenç, sun­gat we dö­re­di­ji­lik bi­len meş­gul­la­nar­lar».
Gün­do­gar Ýyl­dyz­na­ma­la­ry­na gö­rä ak, kü­müş reňk­li Tä­ze ýyl, ýag­ny Mü­çe­na­ma­nyň ba­şyn­da otu­ran Sy­çan ýy­ly her bir ýur­da, her bir ada­ma öz tä­si­ri­ni ýe­tirer. Pa­ra­hat­ly­gy söý­ýän halk­laryň ara­syn­da yk­dy­sa­dy, me­de­ni, ylym-bi­lim bo­ýun­ça gat­na­şyk­lar gül­läp öser. Şeý­le­lik­de, 2020-nji ýyl­da kü­müş me­ta­lyň hem­me­le­re şow­lu­lyk ge­tir­jek­di­gi­ne hem-de dartgyn­ly­lyk do­wam ed­ýän kä­bir ýurt­lar­da pa­ra­hat­çy­ly­gyň or­naşjak­dy­gy­na bil bag­lap bo­lar. Sy­çan ýy­lyn­da işi­ni aras­sa ýö­red­ýän te­le­ke­çi­le­riň tä­ze baş­lan­gyç­la­ry şow alyp, uly üstün­lik­le­ri ga­za­nyp bi­ler­ler. Ýö­ne bu ýyl­da aňyr­sy­na göz ýe­ti­ril­me­dik işe tö­wek­gel­lik edil­me­se ýag­şy. Öňün­de aý­dyň mak­sat go­ýup, eden işi­niň ýur­da, hal­ka peý­da­sy­nyň degjekdi­gi­ne yna­nyp, ha­lal he­re­ket eden adamlar rys­gal-bere­ke­diň çeş­me­si­ne eýe bo­lar­lar. Te­bi­ga­tyň adam­lar bi­len saz­laşyk­da bol­jak­dy­gy­ny hü­när­men­ler nyg­ta­ýar­lar. Ýö­ne ýylyň baş­lan­gyjy aýaz­ly gel­se, ýy­lyň ahy­ry­nyň hem şeý­le bol­ja­gy­ny ýa-da ýyl ba­şy ma­ýyl gel­se, ýy­lyň so­ňu­nyň hem şeý­le ta­mam­lan­jak­dy­gy­ny aýdýar­lar. Ony bol­sa ata-babalary­myz te­bi­ga­tyň ala­mat­la­ry­ny syn­la­mak esa­syn­da şeý­le kesgit­läp­dir­ler: eger Tä­ze ýyl­da Aý de­mir­ga­zyk­dan dog­sa il­ki so­wuk, gü­nor­ta­dan dog­sa ma­ýyl bo­lar. Tä­ze ýyl çal­şan­da akar suw­lar, de­ňiz bu­la­nyk reň­ke gir­se, ýy­lyň ygal­ly boljagyny, du­ry reňk­de bol­sa ýy­lyň gu­rak gel­je­gi­ni hem aýdyp­dyr­lar.
Tä­ze ýyl­da ygal ýag­sa ýa-da as­man bu­lut­ly bol­sa ýy­lyň ygally ge­lip, ha­sy­lyň bol bit­je­gi hem aý­dy­lyp­dyr. Tä­ze ýyl­da ir­den agaç­la­ryň çy­byk­la­ry, bug­daý maý­sa­la­ry dam­ja­la­ra besle­nip, günor­ta­na çen­li bu­gar­ma­sa, mi­we­li agaç­la­ryň, däne­li ekin­le­riň bol ha­syl ge­tir­je­gi be­ýan edi­lip­dir. Ýyl çalşan­da ho­raz­lar bir aýa­gy­nyň üs­tün­de dur­sa, ho­wa­nyň sowuk bol­ja­gy hem nyg­ta­lyp­dyr. Hal­ka­ra de­re­je­sin­de «Tä­ze ýy­ly nä­hi­li gar­şy­la­saň, tu­tuş ýyl hem şo­lar ýa­ly geç­ýär» diýen ynanç bar. Kal­by ýag­şy ni­ýet­li hal­ky­myz her ýyl hem Täze ýyl sa­ça­gy­ny dat­ly näz-nyg­mat­lar, mil­li ta­gam­lar bi­len be­ze­ýär. Hü­när­men­le­riň aýt­ma­gy­na gö­rä, gel­jek ýy­ly­my­zyň ny­şa­ny bo­lan sy­ça­nyň dä­nä­ni go­wy gör­ýän­di­gi üçin bugdaý, ar­pa, sü­le ýar­ma­lary, pa­law, mä­şe­we, noý­ba­ly, ot­ly işdäa­çar­lar bi­len bir ha­tar­da, gök önüm­ler­dir mi­we­le­riň, milli tagam­la­ry­my­zyň is­len­dik gör­nü­şi­ni sa­ça­ga goý­saň, Tä­ze ýy­lyň ho­şuna ge­ler. Ýö­ne sy­ça­nyň ra­hat­ly­gy oňat gör­ýän­di­gi üçin, se­ri sä­medi­ji iç­gi­ler­den daş­da dur­ma­ly. Tä­ze ýy­lyň ak we kü­müş reň­ke bes­le­nen­di­gi­ni hem aý­dyp­dyk. Şo­nuň üçin,Tä­ze ýyl­da ak, go­ňur, sa­ry, gu­ba reňk­li ly­bas­lar ge­ýilse ýa-da beý­le­ki reňk­li ly­bas­lar geý­len­de ola­ra kü­müş we kümüş reňk­li şaý­lar dakyl­sa, göw­ne­makul bo­lar.
Goý, Siziñ ähliñiziñ ja­nyñyz sag, öm­riñiz uzak bo­lup, tä­ze ýyl­da tut­jak tu­tum­la­ryñyz has-da üs­tün­lik­le­re bes­len­sin!

Oguljemal ÇARYÝEWA,
Türkmenistanyň at gazanan medeniýet işgäri.